Weduwenspek
Monika Van Paemel
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, 2000 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : PAEM |
31/12/2000
Het verschil heeft als kader de reis die de auteur samen met drie al even betrokken vrienden maakte naar Sarajevo. Als voorzitster van de Balkanactie, de hulporganisatie die in 1992 met een Staten-Generaal van de Belgische Steden en Gemeenten werd opgericht voor de slachtoffers van de oorlog in het voormalige Joegoslavië, was zij de aangewezen persoon om ter plekke de toestand van o.a. de hulpverlening te gaan bekijken.
In haar verantwoording bij de roman schrijft Van Paemel: "Ik heb een reis naar Sarajevo gemaakt, zoals beschreven, maar Het verschil is ook de neerslag van een imaginaire reis; het verhaal van een geschiedenis en de geschiedenis van vele verhalen. De historische werkelijkheid en de verbeelde zijn met elkaar verweven om zo een beeld van een wereld en een leven te geven." Meteen, zo lijkt het althans, wilde de schrijfster anticiperen op de kritiek dat Het verschil alles wil bieden, van autobiografie over reisverslag tot een geëngageerd getuigenis.
"Op elf november vertrokken wij naar Sarajevo." Zo vangt Van Paemel het verslag aan van de reis die haar van Mechelen naar het door de oorlog geteisterde Sarajevo moet brengen. 'Wij' dat zijn, behalve de schrijfster zelf, haar drie gezellen Lucas, Johan en Marc, een deskundige en twee hulpverleners. Met de bijbels aandoende naamgeving -- de drie namen herinneren aan de evangelisten -- wil Van Paemel haar relaas direct op een hoger niveau tillen. Drie mannen en één vrouw: wat op de openingsbladzijden de verwachting wekt dat ook het 'verschil' in perceptie van het oorlogsgebeuren aan bod zou komen, wordt spijtig genoeg niet waargemaakt. Snel wordt immers duidelijk dat de drie reisgezellen alleen als klankbord fungeren voor de overpeinzingen van de schrijfster en dat zij er verder in wezen niet toe doen.
Voor Monika van Paemel is, met de reis die ze maakt en met de roman die ze schrijft, "de tijd gekomen, om de balans op te maken, ook voor mij, boos en bang, en nooit meer op mijn gemak." Aan het slot van de roman, bij aankomst in Sarajevo, ziet zij in dat haar verwachtingen niet zullen uitkomen: "Ik was aan deze reis begonnen om een verhaal af te maken of er mij van te verlossen; om een punt achter de oorlog te zetten. Maar hoe verder ik in dit verscheurde land reisde hoe dieper ik in dat verschrikkelijke verhaal verzeild was."
Oorlog, en de verhalen erover, loopt als een rode draad door Van Paemels leven. Als kind heeft zij de verhalen van haar grootvader over de Eerste Wereldoorlog aanhoord, aan het eind van de eeuw wordt zij zelf met de gruwel ervan geconfronteerd. Tweemaal ook staat Sarajevo erin centraal: daar vond in 1914 de moord op de Oostenrijkse aartshertog plaats die de Groote Oorlog deed ontbranden, daar kristalliseerde zich het Balkangeweld dat Servïërs, Bosniërs en Kroaten uit mekaar dreef. Rusteloos pendelt Van Paemel in Het verschil> heen en weer tussen vroeger en nu. Dit 'vroeger' staat, naast de ingeprente verhalen over de oorlog, ook voor de terugkeer naar het verloren paradijs van de kindertijd, dat in de verbeelding van de schrijfster het land van Kongarije wordt. Iets te nadrukkelijk weer legt Van Paemel haar pendeltechniek bloot: "Die donkere novemberdagen in het land van de opgeblazen bruggen zouden mij bijblijven, en ik zou ze verbinden met verhalen die in het onbewuste, als op de harde schijf, waren opgeslagen." Geen landschap dat zij betreedt of ergens is er wel een aanleiding om zich het landschap van haar kinderjaren te herinneren; geen feit of gebeurtenis of er wordt, vaak al te doorzichtig, gezocht naar een aanknopingspunt met vroeger. Wie Het verschil zal lezen om in de mate van het mogelijke inzicht te verwerven in de Balkansituatie, zal zich ergeren aan het teveel aan ikkerigheid erin. Wie de tekst louter vanuit literair oogpunt benadert, blijft al evenzeer op zijn honger. Al te duidelijk immers blijkt dat Monika van Paemel op een gezochte manier modern wil zijn. Of zoals ze het ergens zelf omschrijft: "postmoderne hutsekluts". [Jooris Van Hulle]
Gerard Oevering
Van Paemel (1945) behoort tot de belangrijkste auteurs van het Nederlandse taalgebied. Zoals haar eerder werk vormt ook deze nieuwe roman geen gemakkelijke literatuur. 'Het verschil' is de neerslag van een dubbele reis: de tocht van een vrouw als voorzitter van een hulpgroep naar Sebrenica en de imaginaire reis naar het land van haar jeugd, ouders en grootouders. Het heden en het verleden zijn door deze opzet twee samenhangende ervaringen in dit boek geworden; ze zijn elkaars spiegelbeeld: de Balkanoorlog en de Eerste Wereldoorlog, de Balkan en Vlaanderen. Het zou door de bittere, soms cynisch aandoende gebeurtenissen en ontmoetingen een somber verhaal geworden zijn, als niet als 'tegenstem' het sprookjesachtige Lippizaner paard Siglavy een belangrijke rol toebedeeld was. In het zwarte en het witte paard (het verschil) verbeeldt Van Paemel wat voor haar de kern is van de Balkan: het samengaan van het tragische en het magische. De volle aandacht voor de eigen grieperigheid ironiseert soms het dramatische. De associatieve stijl en het persoonlijke perspectief resulteren in een magistrale reis door het eigen heden en verleden. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.