Conversatie
Theodore Zeldin
Theodore Zeldin (Auteur), Monique Bannink (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Nieuwezijds, © 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 905.2 ZELD |
31/12/2000
Ondanks de hoge vlucht die de expansie van de diverse nieuwe communicatietechnologieën heeft genomen, lijkt de mens in talloze opzichten van zijn medemens verwijderd te zijn, en raakt ook in sterker wordende mate van zichzelf vervreemd. Gevoelens van existentiële leegte, verzuchtingen over een gepredetermineerd, mislukt leven, gebrek aan appreciatie en de ervaring niet door anderen begrepen te worden, zijn maar enkele van de thema's die Theodore Zeldin in Een intieme geschiedenis van de mensheid belicht.
Centraal plaatst hij de onmacht van de mens om zich volledig in de leefwereld van zijn medemens te verplaatsen, om echt sociaal met elkaar om te gaan, zonder dat dat contact verstoord wordt door het optrekken van muurtjes van vooroordelen, clichématige gewoonten of via de media opgelepelde imago's en voorgekauwde absolute waarheden. Dergelijke maatschappelijk aangeleerde interacties zorgen er al te vaak voor dat mensen sociaal contact permanent gaan zien als een niet aflatende, vermoeiende strijd. Een strijd die hen dankzij -- en niet ondanks -- dat contact met anderen beperkt in hun mogelijkheden. Het menselijk potentieel dreigt af te sterven.
Zeldin maakt ons bewust van het universele karakter van die sociale problematiek; ze is niet typerend voor slechts enkele culturen en zelf al zo oud als de mens. Hij bekijkt die sociale verstarring als de neerslag van een soort collectief onbewuste, dat in de huidige tijdscontext nog steeds de vroegere leerervaringen van de mensheid opdiept om die geïsoleerdheid te overstijgen. Zo situeert hij disfunctionele omgangsvormen tussen mensen in een historische context. Hij toont aan hoe die formele interacties doorheen de eeuwen gegroeid zijn, op welke lagen van de bevolking ze een invloed hadden en welke intellectuele tijdsgeest hun uitdrukkingsvorm en inhoudelijke kern hebben bepaald.
Essentieel voor zijn aanpak van die omvangrijke materie is dat hij als basis het alledaagse leven van gewone mensen beschrijft. Bij aanvang van de diverse hoofdstukken schetst hij steeds het portret van een vrouw, die hem iets vertelt over haar leven, de liefde, haar werk, verlangens, angsten, hoop en hoe die verschillende levensdoelen met elkaar in conflict komen. De inleidende biografie is steeds illustratief voor het specifieke thema dat Zeldin in dat hoofdstuk aansnijdt. Hij probeert dan aan te tonen hoe mensen onbewust de worstelingen van generaties uit vroegere tijden voortzetten. Hij koppelt die biografische, herkenbare ervaringen aan historische, antropologische en sociologische evoluties.
Zeldin gaat in de behandeling van die onderwerpen vooral uit van een multiculturele, pluralistische invalshoek. Vooral de fundamenten van de oriëntaalse levenswijsheid en die van het Nabije Oosten krijgen in die context ruime aandacht. Hiermee lijkt hij zich aan te sluiten bij de visie van Jung, voor wie de westerse mens, in tegenstelling tot de oriëntaalse, "een mens zonder schaduw" was, iemand die de spiritualiteit diep begraven heeft. Hoewel niet expliciet, gaat hij er toch enigszins vanuit dat westerse vertwijfeling te vaak samengaat met systeemdenken, efficiency, materialisme en de sociale hiaten die deze verworvenheden desondanks in onze samenleving achterlaten. Zich openstellen voor anderen houdt dan ook in het zich kunnen richten naar wie anders is.
Zeldin zal zeker niet de rationele mens kunnen aanspreken. Te vaak rijgt hij de aangehaalde feiten aaneen zonder een duidelijke link te leggen naar de essenties die hij wil bespreken. Overgangen tussen die feiten, de geschetste levensloop van zijn subjecten en de gedachtegangen die hij probeert te verwoorden, zijn vaak te abrupt en worden te veel verstoord door een te lyrische en zweverige woordkeus. Hij put zich op bepaalde momenten te veel uit in het zoeken naar vergezochte metaforen om op een complexe manier te formuleren wat ook eenvoudiger had kunnen worden weergegeven en vervalt te vaak in zelfgenoegzame, metafysische bezweringen.
Uiteindelijk krijg je het gevoel een soort bijbelexegeet nodig te hebben die dit alles nuchter kan overbrengen. Hoewel Zeldin ons duidelijk bewustmaakt van een realiteit die we in de westerse wereld rabiaat trachten te negeren, en ons vanuit andere invalshoeken een visie op mens zijn en mens worden in de omgang met anderen biedt, lijkt hij voorbij te gaan aan de dieperliggende psychologische oorzaken van wat slechts deels een 'collectieve' neurose kan worden genoemd. Een pleidooi voor verdraagzaamheid dus dat te weinig aandacht besteedt aan wat mensen, en niet zozeer maatschappelijke systemen, van elkaar doet verschillen. Hier spreekt dus iets te nadrukkelijk de cultuurhistoricus annex socioloog. [Olaf De Wit]
Drs. N.P. Aders
De Britse historicus geeft aan de hand van vele levensgeschiedenissen een beeld van menselijk gedrag en emoties. Hij hanteert daarbij een breder perspectief dan binnen de psychologie gebruikelijk: in plaats van eigenschappen van individuen te verklaren op grond van hun levensloop laat hij zich bij de analyse leiden door ervaringen van mensen uit vroeger tijden en andere culturen. Zo komen vele universeel menselijke thema's aan de orde, zoals angst, eenzaamheid, seksualiteit, relatievorming, gezins- en familierelaties, vriendschap, vrije tijd en macht. Elk daarvan wordt ingeleid door een levensverhaal van een vrouw. De auteur werkt deze onderwerpen nader uit, waarbij hij veel aandacht besteedt aan de historische en culturele achtergrond van de verschillende emoties. Centraal staat steeds de (psychische) ontmoeting tussen mensen, die de basis moet vormen voor wezenlijke veranderingen ten goede. Door mensen in staat te stellen verder te kijken dan het persoonlijke en hun idee over het verleden te herzien, wil de auteur hen met dit boek een nieuwe kijk op de toekomst verschaffen. De levensgeschiedenissen zijn plezierig leesbaar, de thema's boeiend en het historisch perspectief verrassend. De thematiek is veelomvattend, wat ten koste gaat van de uitleg. Niettemin een aardig boek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.