Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Icarus, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : Duitsland 945.3 |
Besprekingen
31/12/2001
We hebben hier te maken met een standaardwerk over de terreur gedurende het nazi-bewind, vooral over het mechanisme dat door een dictatoriaal regime werd uitgeoefend: de overheid had een immense propagandamachine ingezet om haar schandalige houding te verdedigen, ja zelfs te rechtvaardigen. Er rees na de oorlog wel een probleem: de doorsnee-Duitser zei zich van geen kwaad bewust te zijn ("Wir haben es nicht gewusst"), en de heropbouw van de West-Europese economie legde in de jaren na de oorlog begrijpelijkerwijs andere accenten en voorrangen. Toch bleef de vraag prangend die Hannah Arendt omschreef in verband met het Eichmann-proces: waren Gestapo en andere handlangers louter grijze kantoorklerken of waren het door en door slechte mensen? Wist de doorsnee-Duitser iets van de arrestatie van joden af? Kende hij/zij de consequenties ervan?
Eric Johnson, hoogleraar geschiedenis aan de Central Michigan University, trok die vragen op een wetenschappelijke manier na. Vijf jaar onderzoek van Gestapo- en gerechtsarchieven (met daarin ongeveer 1100 dossiers) maakten deel uit van zijn studie. Hij bestudeerde dossiers van joden, communisten, socialisten, homoseksuelen, Jehova's Getuigen, geestelijken, gehandicapten e.a. Eén gedachte loopt als een rode draad doorheen het boek: ongeacht welke berekening ook wordt gebruikt, een jood liep in het Derde Rijk meer kans om aangeklaagd te worden voor het begaan van een strafbaar feit dan een niet-jood. Door, afhankelijk van de situatie en van de persoon van de overtreder, mildheid dan wel dwang toe te passen, gaven de Gestapo-functionarissen de nazi-terreur een vernislaagje van wettigheid dat ervoor zorgde dat hun activiteiten in de ogen van een goeddeels trouwe Duitse bevolking een legitiem karakter kregen, zo luidt de stelling van Johnson. De nazi-terreur was volgens de auteur duidelijk een selectieve terreur, met de joden als voornaamste doelwit, naast de communisten en opponenten binnen de katholieke en protestantse geestelijkheid.
Over de Tweede Wereldoorlog wordt in de Verenigde Staten eigenlijk pas sinds de Jom Kippoeroorlog van 1967 veel geschreven. Deze studie -- hoe belangrijk ook -- vloeit zonder meer voort uit deze premissen. Er worden in dit boek echter heel wat heilige huisjes omvergeworpen. Duitsers wisten van de jodenvervolging, zoveel is duidelijk. Minder duidelijk is het procentuele aandeel. Wat er met notoire regimefreaks na de oorlog gebeurde -- ze werden nauwelijks gestraft -- lokt bij de auteur vele (onbeantwoorde) vragen op; ook de manier waarop de bevrijders, in casu de Amerikanen, het naoorlogse proces van vervolging van nazi's zo snel mogelijk wilden afsluiten omdat ze het optrekken van het IJzeren Gordijn als grootste probleem aanzagen. Onder de titel 'Kerstcadeautjes voor de Gestapo' sluit hij zijn boek af met bedenkingen over milde bestraffingen van Gestapo-leiders die konden terugvallen op dubieuze steun van Duitse geestelijken en andere verantwoordelijken die op hun beurt andere potjes gedekt wilden houden.
Een uitgebreid notenapparaat en een degelijke bibliografie staan achterin het boek. [Frans L. Van den Brande]
A.H.B. de Munnick
Zeer grondige studie door de Amerikaanse hoogleraar geschiedenis Johnson naar de precieze rol van de Geheime Staatspolizei ('Gestapo') in het systeem van onderdrukking en vervolging van onder meer joden, communisten, homoseksuelen en zigeuners zoals dat in nazi-Duitsland regeerde tussen 1933 en 1945. Aan de hand van Gestapo-dossiers en processtukken tegen leden van de Gestapo, aan de hand van interviews met slachtoffers, 'gewone Duitsers' en daders weet de auteur een scherp en confronterend beeld te schetsen van een samenleving in de greep van terreur èn van een samenleving die deze terreur -tegen minderheidsgroepen- tolereerde. De rol van de Geheime Staatspolizei was veel groter dan vele Duitsers ná de oorlog beweerden, dezelfde Duitsers die vroeg in de oorlog wisten wat er met de joden geschiedde, zo meent de auteur. In de traditie van Goldhagens boek 'Hitlers gewillige beulen' plaatst Johnson hiermee de gruwelen van het Derde Rijk tegen een 'normale' samenleving die 'gewoon' doorfunctioneerde. Met groot notenapparaat en register.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.