Development as Freedom
Amartya Sen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Contact, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 354 SEN |
31/12/2000
Nobelprijswinnaar voor economie Amartya Sen betoogt dat we vooruitgang best kunnen zien als een proces waarin menselijke vrijheden worden verruimd. Deze stelling contrasteert met de enge opvatting die vooruitgang gelijkstelt met de groei van het hoofdelijk BNP. Vrijheid is vooruitgang is een algemeen en toegankelijk werk over ontwikkeling en bedoeld voor openbare discussie, waaraan Sen overigens groot belang hecht als middel tot sociale verandering en economische vooruitgang. Op basis van empirisch onderzoek bespreekt hij verschillende vrijheden: politieke vrijheden, economische faciliteiten, sociale voorzieningen, de garantie van openheid van zaken en de sociale zekerheid.
Sen vindt dat we ons niet moeten concentreren op de middelen om goed te leven, maar op fundamentele vrijheden om het leven te realiseren dat mensen waardevol achten. Men botst hier wel op de heterogeniteit van factoren die de individuele situaties beïnvloeden. Men dient dan ook te komen tot een consensus over de gewichten die men aan de verschillende componenten van het welzijn toekent. Dit proces van sociale keuze vereist openbare discussie en een democratische aanvaarding. Tegenwoordig wordt de heilzame werking van het marktmechanisme zo opgehemeld dat enig voorbehoud nodig lijkt. Volgens Sen moeten we de vooroordelen opsporen zonder de verdiensten van de markt te ontkennen. Vooreerst is de vrijheid van transactie (bv. de vrijheid van vrouwen om werk te zoeken buiten het gezin, de afwezigheid van gedwongen kinderarbeid) een belangrijk positief argument. We moeten wel letten op de marktvormen, bv. concurrentieel of monopolistisch, de invloed van belangengroepen, de maatschappelijke verliezen door milieuvervuiling. Ook is het marktmechanisme niet effectief inzake zgn. publieke goederen die mensen niet afzonderlijk maar gezamenlijk verbruiken. Het marktmechanisme heeft groot succes geboekt in situaties waarin de kansen die het bood, goed verdeeld werden. Hiertoe is overheidsbeleid nodig t.a.v. onderwijs, gezondheidszorg enz. De effecten van de overheidsuitgaven moeten eveneens ernstig onderzocht worden. Zij beïnvloeden de economische stimulansen (bv. een royale werkloosheidsverzekering zal de motivatie om werk te zoeken doen verslappen).
De democratische rechten geven de mensen de kans om de aandacht te vestigen op het bestaan van bepaalde behoeften en om maatregelen van de overheid te eisen. Mensen waarderen dat ze kunnen deelnemen aan politieke en maatschappelijke activiteiten. Dat politieke leiders blootstaan aan kritiek en de steun van kiezers nodig hebben, zet hen aan om te luisteren naar wat de mensen willen. Hongersnoden en andere crises die een plotseling opkomend tekort meebrengen voor een aanzienlijk deel van de bevolking, kunnen met het juiste beleid uit de weg worden geruimd.
Reeds Aristoteles meende dat we onze toekomst vorm kunnen geven door rationeel bedachte keuzen. Ook hier vindt men sceptici: gezien de heterogene waarden van mensen is volgens hen een rationeel overwogen vooruitgang niet mogelijk. Er kunnen onbedoelde effecten optreden die de overhand nemen. Men moet op deze onbedoelde effecten anticiperen zodat ze voorspelbaar worden. Anderen opperen dan weer dat mensen enkel hun eigen belang betrachten. Sen daarentegen is ervan overtuigd dat sociale waarden een belangrijke rol spelen in het welslagen van allerlei maatschappelijke organisaties, waaronder het marktmechanisme. Het kapitalisme werkt niet alleen dankzij onze hebzucht. Zijn soepel functioneren hangt ook af van waarden als bv. wederzijds vertrouwen en verantwoord gedrag inzake het milieu.
Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid dragen voor de ontwikkeling van de wereld waarin ze leven. Het beschikken over fundamentele vrijheden om zijn verantwoordelijkheid gestalte te geven, hangt wel af van persoonlijke en sociale omstandigheden. De overheid moet de gelegenheid scheppen voor het nemen van individuele keuzen. Sen pleit dus nadrukkelijk voor een aanpak van onze economische problemen in combinatie met menselijke waarden. Daarmee treedt hij buiten de context waarin de mainstream-economie deze problemen meestal behandelt. Zijn analyse is doordacht, zijn conclusies zijn veelal genuanceerd. [Edgard Andries]
Drs. H.H. Ahaus
De Nederlandse vertaling van het baanbrekende boek van Nobelprijswinnaar Amartya Sen. Het boek is een bewerking (in twaalf hoofdstukken) van zes lezingen die Sen in 1996-'97 hield op uitnodiging van de Wereldbank. Sen (geboren in India, woonachtig in Engeland) is een sociaal bewogen econoom met een grote kennis van het maatschappelijk bestel. Hij vindt traditionele economische kengetallen ontoereikend om een maatschappij te beoordelen. Belangrijker acht hij de fundamentele menselijke vrijheden. Ondanks de toegenomen welvaart is het met die vrijheden vaak nog slecht gesteld; hier is voor de overheid een stimulerende rol weggelegd. Volgens Sen zouden economen en politici (tevens de primaire doelgroep, al zegt Sen voor een breder publiek te hebben geschreven) zich meer moeten bezighouden met de relatie tussen vooruitgang en vrijheid. Het boek bevat naast 285 bladzijden tekst ook nog ruim zestig bladzijden noten en bijna twintig bladzijden registers. Het boek is uniek in zijn combinatie van economische vraagstukken met menselijke waarden. Belang: groot. Lezerskring: beperkt.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.