Bernardus van Clairvaux (1091-1153) : tussen cultus en historie : de ontoegankelijkheid van een hagiografisch levensverhaal
Adriaan H. Bredero
Adriaan H. Bredero (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Agora, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 233.3 BRED |
31/12/2000
De befaamde Nederlandse emeritus-hoogleraar (VU Amsterdam), middeleeuwse-kerkhistoricus en Bernardus van Clairvaux-specialist Adriaan H. Bredero heeft zich tijdens zijn carrière in grote mate beziggehouden met een belangrijk historisch vraagstuk: de verhouding middeleeuws-hedendaags christendom. Bredero gaat er vanuit dat de bestudering van het middeleeuwse christendom tot nog toe zelden waardevrij is gebeurd en al te zeer gebukt is gegaan onder anachronismen, valse projecties en ideologische bijbedoelingen.
De Reformatie zag het middeleeuwse christendom als een geleidelijke teloorgang en verwijdering van het ware evangelie. De Verlichting bekeek de Middeleeuwen als een duistere periode van irrationeel en naïef bijgeloof. De 19de-eeuwse Romantiek zorgde voor een spectaculaire ommezwaai: plots werd een kritiekloze, nostalgische terugkeer naar de zgn. vrome, christelijke, exemplarische Middeleeuwen gepropageerd. Bredero noemt dat de periode van de artificiële herkerstening van de Middeleeuwen. Die eenzijdige benadering werkte contraproductief en is volgens Bredero een van de oorzaken van de huidige teruggang van het christendom. De laat-20ste-eeuwse laïcisering van onze samenleving en nieuwe onderzoeksmethodes leidden tot een al even ongenuanceerde ommekeer. Er wordt volgens Bredero in het hedendaagse historische Middeleeuwen-onderzoek te veel gefocust op sporen van ongeloof, bijgeloof, magie en heidendom. De maatschappelijke betekenis van het middeleeuwse kerk- en kloosterleven wordt zeer beperkend geïnterpreteerd. Bredero noemt dat de "ontkerstening der Middeleeuwen". Hij erkent dat bijsturing en retouchering zeker nodig waren, maar stelt vast dat de balans in de andere richting is doorgeslagen. Vooral de sterk door de sociale wetenschappen en culturele antropologie beïnvloede Nouvelle Histoire-school, die vanaf de jaren '50 het historisch onderzoek beheerste, hanteerde volgens Bredero aanvechtbare interpretaties in haar radicale poging tot ontkerstening van het historisch beeld van de Middeleeuwen. Het is Bredero's ambitie met De ontkerstening der Middeleeuwen de puntjes op de i te zetten en de christelijke geschiedenis van de Middeleeuwen zo getrouw mogelijk te reconstrueren. Tegelijkertijd neemt hij ook de historiografische interpretaties van die periode grondig onder de loep en stelt hij een aantal termen, zoals 'kerstening', 'bekering', 'heidendom' en 'christendom' scherp.
De ontkerstening der Middeleeuwen is een zeer degelijke en zeer erudiete publicatie van meer dan 500 bladzijden geworden. De ijkpunten van de eerste 12 eeuwen christendom worden grondig, in chronologische volgorde en geïllustreerd door overvloedig bronnenmateriaal en door uitputtende literatuurstudie behandeld. Over het laatmiddeleeuwse christendom daarentegen wordt snel heen gegleden. Door het nogal zware taalgebruik met veel zorgvuldig geconstrueerde volzinnen, de eindeloze nuanceringen en de veronderstelde voorkennis van de brede historische context, is de publicatie vooral geschikt voor een historisch geschoold publiek. Het boek bevat een uitgebreid voetnotenapparaat, een bibliografie van 41 bladzijden en zeer goede registers. [Gunter Bousset]
Dr. J. Bouterse
In deze volumineuze afscheidsbundel heeft de auteur, emeritus-hoogleraar in de middeleeuwse geschiedenis aan de VU, een aantal van zijn colleges en lezingen uit de laatste jaren van zijn ambtsbediening samengebracht. Zowel in de proloog als in de epiloog gaat hij uitvoerig in discussie met vakgenoten over de betekenis van zijn vak. Het boek volgt in grote lijnen de historische volgorde: Constantijn, de Iroschotse zending, Karel de Grote, het monnikenwezen, nieuwe vormen van de elfde tot de dertiende eeuw, Franciscanen, Katharen, het Westers Schisma. Als appendix is nog toegevoegd de geschiedenis van Héloise en Abélard. Een uitvoerige bibliografie (41 bladzijden) en registers (23 bladzijden) besluiten het boek, dat bestemd is voor ontwikkelde lezers.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.