Glorieuze revolutie : de wereld van Willem & Mary : een korte biografische schets en een beeld van de tijd
R. Bastiaanse
Hans Bots (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Vantilt, cop. 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 905.1 BOTS |
31/12/2001
Kunst als spreekbuis van... Het is zo oud als de kunst zelf. In de 17e en 18e eeuw worden de diverse kunstgenres gebruikt om filosofische, politieke, theologische, natuurwetenschappelijke en maatschappelijke discussies te voeren en ideeën over te brengen. Esthetica is in dit perspectief geen geïsoleerde schoonheidsbeleving, maar houdt verband met de visie die men heeft op God, wereld, mens en samenleving. "Het einddoel van elk menselijk handelen -- en de kunst maakt daar geen uitzondering op -- is gelegen in een nog altijd concreet omschreven en fundamenteel religieus-moralistisch ideaal," schrijft Bert Treffers in zijn essay over Corelli.
Zeven Nijmeegse hoogleraren hebben de handen in elkaar geslagen om vanuit hun respectieve disciplines aan te tonen dat met kunst in de vroegmoderne tijd ideeën werden verspreid en gepropageerd. Deze vroegmoderne tijd was ook de tijd van een groeiend kosmopolitisme; er bestonden drukke contacten tussen de culturele centra van de verschillende landen. De Republiek der Letteren oversteeg de landsgrenzen. In Rome wist men precies wat er op cultureel vlak gebeurde in Parijs, Londen, Spanje en de Duitse staten, en vice versa. Twee voorbeelden.
De 17e eeuw, de eeuw van de barok, betekende een bloeiperiode voor het toneel. Toneel vond men uiterst geschikt om de gewone man morele normen bij te brengen. Abraham de Koning was uit Antwerpen afkomstig, maar week uit naar het gastvrije Amsterdam, waar hij collega was van Hooft, Vondel en Bredero. Hij schreef in 1618 Simsons treur-spel. Het drama is gebaseerd op het boek Richteren (Oude Testament) en vertelt het verhaal van Samson en Delilah. Samson laat wegens zijn liefde voor de Filistijnse Delilah zijn vaderland in de steek. Maar hij wordt verraden door Delilah. De moraal van dit drama is: laat je niet door je hartstochten (in de barok sprak men van 'passies') meeslepen. Enkel trouw aan God houdt de mens op het rechte pad. Passies leiden tot egoïsme en immoreel handelen. Maar niet alleen het grote publiek voelt zich aangesproken door het toneelstuk, ook de stadhouder Maurits mag het eigenbelang niet laten prevaleren boven het algemeen welzijn; hij moet afzijdig blijven in de religieuze strijd tussen remonstranten en contra-remonstranten. De Koning pleit dus in zijn treurspel voor tolerantie in het gereformeerde kamp.
Een tweede voorbeeld is dat van de componist en violist Arcangelo Corelli (1653-1713), waarvan men zei dat hij zich bij zijn vioolspel zo liet meeslepen dat hij "zijn ogen liet rollen". Is het toelaatbaar dat een musicus bij zijn uitvoering zich zo laat gaan? Een vraag die intellectueel Europa bezighield. Tegenstanders, vooral Fransen, vonden dat dit in tegenstelling was met de wellevendheid en de goede smaak (het decorum). Voorstanders (vooral Italianen) daarentegen wezen op het verband tussen de musicus in extase en de mystiek, die in de barok plots weer in het centrum van de belangstelling stond. Muziek is immers te vergelijken met de goddelijke harmonie. Volledig in de muziek opgaan, is in wezen een religieuze ervaring. De muziek is dus een extatische kunst, waarbij de mens het materiële ontstijgt, buiten zichzelf treedt en een eenheid met het goddelijke tot stand brengt. Muziek wordt een metafoor van de mystiek.
Naast deze twee voorbeelden komen nog aan bod: de picareske roman (schelmenroman) in de Duitse landen, de architectuur van het laat-17e-eeuwse Rome, de poëzie van de Engelse dichters Norris, Prior en Blackmore, het Franstalige geleerdentijdschrift, de Engelse tuin en de barokopera. [Bernard Huyvaert]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.