Monumentaal en mysterieus : reis door de prehistorie van Mallorca en Menorca
Mark Van Strydonck
Mark Van Strydonck (Redacteur), Guy De Mulder (Redacteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : VLAANDEREN 985 |
31/12/2000
In dit boek wordt het interdisciplinaire levensverhaal van de Schelde vanaf de laatste ijstijd tot nu uit de doeken gedaan. Elk hoofdstuk staat stil bij een geografische fase uit de geschiedenis van de stroom. Meer dan 15.500 jaar geleden ging het nog om een verwilderde rivier met meerdere kleine geulen binnen één enkele rivierbedding, gesitueerd in een boomloos arctisch steppelandschap. In die periode was er al menselijke aanwezigheid in de Vlaamse Vallei, zoals vondsten uit het Midden-Paleothicum (250.000 tot 35.000 jaar geleden) getuigen. Als gevolg van een milder wordend klimaat en toenemende plantengroei wordt in het Laatglaciaal (15.500 tot 12.000 jaar geleden) een overgang gemaakt van een verwilderde naar een meanderende rivier, die zich bochtig doorheen de vlakte slingert. Vanaf het Holoceen (11.500 jaar geleden) resulteerde het steeds milder wordende klimaat in de ontwikkeling van het holocene bos, waardoor een soort oerwoud- of veenrivier ontstond. De mens uit het Mesoliticum evolueerde tot een jager-verzamelaar-visser in een bosrijke omgeving, die steeds fijnere gereedschappen ontwikkelde voor allerhande activiteiten. Onderging de mens tot nu toe de rivier, vanaf 5.800 jaar geleden tot het begin van onze tijdrekening komt daar verandering in: de Schelde als ontginningsrivier. De neolithische landbouwrevolutie veranderde het landschap ingrijpend: rivierbossen werden ontgonnen, zodat het debiet vergrootte, met erosie, overstromingen en afzettingen van leem en klei als gevolg. Landbouw en veeteelt werden geïntroduceerd en nieuwe grondstoffen als brons en ijzer deden hun intrede. Tijdens de brons- en ijzertijd vonden grafheuvels en de urnenveldcultuur ingang. Vanaf het begin van onze tijdrekening tot 1100 n.C. wordt de overstromingsrivier een onlosmakelijk onderdeel van het toenemende cultuurlandschap. De invloed van de Romeinen met hun officiële en landelijke nederzettingen is hier overduidelijk: de Schelde werd een economische troef binnen een wereldrijk. Na het vertrek van de Romeinen doet de kerstening zijn intrede in de Scheldevallei. De Merovingische en Karolingische dynastieën maakten van de Schelde een militair-strategische verkeersader en een politieke grens, die een belangrijke rol speelde in het ontstaan en de ontwikkeling van steden als Antwerpen en Gent. Maar het is pas in de periode 1100 tot 1850 dat "de rivier in een menselijk keurslijf" werd gestoken door bedijkingen en inpolderingen. Als gevolg van overstromingen gingen heel wat dorpen verloren aan de Ooster- en Westerschelde. Het groeiende belang van de Schelde als verkeersader werd vanaf ca. 1850 tot nu doorgetrokken in de rechttrekking en kanalisering van de Schelde, waarvan enkele afgesloten Scheldebochten nu nog getuigen. Grote infrastructuurwerken werden in het leven geroepen en bij de grootschalige baggerwerken werden er heel wat vondsten gedaan. De bovengehaalde alluviale klei was een belangrijke grondstof voor de steenbakkerijindustrie. De rechttrekking van de Schelde, samen met de sterke groei van industriële activiteiten (o.m. petrochemie) en de voortdurende havenuitbreiding, hebben heel wat natuur doen verdwijnen, wat niet wegneemt dat er ook specifieke artificiële biotopen ontstonden...
De Schelde : verhaal van een rivier biedt een boeiend en sterk gedocumenteerd verhaal, maar er blijft -- door de verscheidenheid van invalshoeken -- tot op zekere hoogte een gevoel van fragmentatie hangen. Waarschijnlijk was het dan ook niet zozeer de bedoeling een homogeen standaardwerk af te leveren, dan wel een zo breed mogelijk geschiedkundig overzicht van de Schelde en al wat er doorheen een interdisciplinaire bril mee in verband staat. Dat levert een interessante, mooi geïllustreerde en aan te bevelen uitgave op, die je -- gecombineerd met de uitgebreide lijst voor verdere lectuur -- langs nieuwe onderzoekspaden voert. [Kris van Zeghbroeck]
Drs. Jef Abbeel
Dit luxueus album is een diepgravende 'archeologische en historische studie' van de Schelde, van 50 oudheidkundige sites, flora, fauna, economie, van de rivier als politieke grens en als middel tot kerstening. Erg veel aandacht gaat naar het 'verre verleden': men begint in de prehistorische ijstijd ruim '15.000 jaar' geleden. Vanaf de 'Romeinse tijd' kreeg de Schelde meer functies: vervoer, economie en ook cultusplaatsen. Na de Germaanse invallen, verspreidde het Christendom zich stroomafwaarts volgens de loop van de Schelde. In de Middeleeuwen werd het vanaf 841/925 de politieke 'grens' tussen Frankrijk met Vlaanderen en het Duitse Rijk met Brabant. Steden zoals Gent en Antwerpen dankten hun ontstaan, groei en economische en artistieke bloei aan deze rivier. De mens begon ook meer de baas te spelen over het water, maar de stroom sloeg terug en vormde een deel van het verloren territorium om tot 'verdronken land'. Vanaf de 'Industriële Revolutie' werden de menselijke ingrepen ongenadiger. De auteurs bieden een 'veelzijdige kijk' op een rivier die de geschiedenis en de economie sterk beïnvloed heeft. Bevat fraaie kleurenfoto's en zwart-witte tekeningen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.