Het bedenkelijke : over het obscene in de cultuur
Stefan Hertmans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, cop. 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 173 DAST |
31/12/2000
In de hedendaagse samenleving wordt de dood haast volledig uit het publieke leven weggedrongen, al blijft zij uitdrukkelijk aanwezig, misschien zelfs meer dan vroeger. Het is een van de scherpste paradoxen van onze maatschappij. De dood wordt afstandelijk gemaakt, geobjectiveerd, alsof zij ver weg is, terwijl zij nochtans een inherent deel is van het leven dat men niet ongestraft kan verdringen. We beleven de dood te veel als 'de dood van de ander' en schuiven onze eigen dood almaar voor ons weg. Maar dan blijft de dood onderhuids prikkelen in de vorm van gevoelens van toenemende angst en machteloosheid. Françoise Dastur, hoogleraar filosofie aan de Faculté des Lettres et Sciences Humaines van de Université de Paris XII, brengt in dit boek een diepgaande filosofische beschouwing over eindigheid, sterfelijkheid en dood. Zij ontkent niet dat de vraag naar de "oorsprong" (geboorte) van de werkelijkheid voor ons denken een voortdurende bron van onrust is, maar sterker nog dan deze vraag houdt de vraag naar het "einde" ons hele bestaan in haar greep. Het menselijk denken heeft het moeilijk om de zin van het leven te zoeken tussen oorsprong en einde, omdat het uit zichzelf geneigd is over de grenzen heen te denken. De uitvinding van de eschatologie (meestal in een religieuze context) getuigt volgens Dastur dat de mens in zijn verwerking van de feitelijkheid van de dood zich niet kan neerleggen bij de eindigheid van zijn bestaan, maar zin zoekt over de dood heen. Dat maakt de waarachtige aanvaarding van de dood erg moeilijk. In dat spoor geeft de klassieke filosofie uiteindelijk dan ook geen bevredigend antwoord. Het is van groot belang een nieuwe visie op de tijd te ontwikkelen, waarin de mens niet onrustig blijft zoeken naar 'de andere kant' van het leven, maar zich thuis leert voelen in zijn oorspronkelijke eindigheid. Dastur wijst in dit verband op Sartres ontoereikende interpretatie van Heidegger, die ertoe leidt het leven te zien als een onophoudelijke reeks gebeurtenissen tussen geboorte en dood. De dood is dan de laatste term van een reeks die ons van buitenaf toevalt. Volgens Heidegger, aldus Dastur, is het sterven echter de zijnswijze van het zich tot zijn eigen dood verhoudende Dasein. Zo definieert de dood in zekere zin wat leven is. Het denkende wezen verhoudt zich niet tot de dood als tot een externe grens, maar als tot een einde dat wezenlijk tot hem behoort. In die zin zijn we eigenlijk niets dan de mond van de dood, het tot spreken brengen van onze eindigheid. Zo wonen we voortdurend in de nabijheid van de dood, ook als we dat niet erkennen.
Deze filosofische reflectie van Françoise Dastur confronteert ons op intrigerende wijze met een van de meest fundamentele vragen van ons bestaan. Ze geeft geen antwoorden, maar maakt stil en biedt daardoor ruimte voor verder denken. In die zin is het dan ook geen makkelijk boek dat je tussendoor kan lezen. Het veronderstelt niet alleen een filosofische interesse en voorkennis, maar ook de bereidheid zelf op zoek te gaan naar verheldering. [Willy Deckers]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.