Viersprong : roman
Geertrui Daem
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Manteau, 1999 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : TONEEL : DAEM |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Manteau, 1999 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DAEM |
Daniël Thielemans
us/ug/20 a
In opdracht van het Amsterdams Fonds voor de Kunst schreef Geertrui Daem het toneelstuk Onrust der verwanten. Samen met De meisjeskamer en Het moederskind, in 1997 bekroond met de Taalunie Toneelprijs, krijgt het toneeloeuvre van Daem, die ook actief is als actrice en regisseuse, daarmee stilaan een redelijke omvang. Wie haar verhalen kent, vindt in haar toneelstukken dezelfde realistische, volkse sfeer en veelal dezelfde thema's terug: proza en theater vormen één geheel, ze zijn elk op hun manier de uitdrukking van hetzelfde universum.
Onrust der verwanten is een familiedrama. Achter de nogal pompeuze titel schuilt de nodige ironie, want een tragisch drama met klassieke allure is dit niet. De plaats van handeling leent zich daar niet toe - een huiskamer achter een kruidenierswinkel. In die archetypisch Vlaamse omgeving leidt een Vlaams middenstandsgezin met een vader en een moeder, een dochter, een zoon en diens vriendin, en een grootvader zijn smalle leven, dat nauwelijks verder reikt dan de aangrenzende winkel. Uitzicht op een groots en uitzonderlijk bestaan hebben deze mensen niet.
Toch is er enige beroering. De moeder heeft een romantisch weekend voor twee in Parijs gewonnen. Dus moet er een oppas voor de winkel en het huis geregeld worden. Een klus voor zoonlief, die is toch werkloos. Maar zoals dat gaat, de brave jongen voelt daar niets voor, tenzij zijn kersverse vriendin dat weekend mag komen logeren. Bijgevolg: ruzie. Voor de betrokkenen een zaak van de allerhoogste ernst, maar een buitenstaander kan zich alleen maar amuseren met dergelijk dwaas en futiel menselijk gedrag. Voor de komische noot zorgt met name ook de demente en incontinente grootvader, die wartaal uitslaat en de verwarring nog groter maakt.
Hij is het ook die met zijn gebazel, als een echte stoorzender, alles op zijn kop zet: er komt een aantal familiegeheimen ter sprake. Lorenzo, de luie, werkloze zoon, zou weleens een bastaard kunnen zijn. Als zijn vriendin hem bovendien laat weten dat zij waarschijnlijk zwanger is, maar niet noodzakelijk van hem, dreigt het stuk te ontaarden in een gemeen familiegevecht. Even luwt de storm weer, over de afkomst van de zoon wordt gezwegen en de vriendin bekent dat haar verhaal een fabeltje is. Maar dan schiet opa weer uit zijn sloffen. Hij raaskalt wat over de oorlog, over zijn tweelingzusjes van wie niemand in de familie weet heeft, en hoe ze tijdens de oorlog in Duitsland zijn beland.
Een groot deel van het stuk gaat over identiteit en (on)zekerheid van afstamming, een wel erg klassiek thema in de toneelliteratuur. Heel diep gaat Daem er niet op in. Integendeel, halverwege laat ze zelfs het mysterie over de afstamming van de zoon schieten, zonder verder duidelijkheid te scheppen. Ook opa's oorlogsverhaal blijft heel vaag. Toch lijkt dat de kern van Onrust der verwanten te zijn, want opa krijgt tegen het einde een heel belangrijke rol toebedeeld, waarbij hij lange monologen afsteekt, en zorgt zelfs voor de climax, waarin uiteindelijk het hele huis, met hem erbij, in de fik gaat. Het hyperrealistisme van de aanzet moet hier wijken voor aperte symboliek, wat bij Geertrui Daem een ongewone wending is.
Een familiegeheim dat wortelt in een duister oorlogsverleden: waar hebben we dat vaker gehoord? Daem houdt alles bovendien zo onscherp en onwezenlijk dat je er niet echt wijs uit wordt. Dementeert opa gewoon, hebben de tweelingzusjes echt bestaan, incarneren zij het familieschandaal dat angstvallig wordt verzwegen, wat is er precies in Duitsland gebeurd? Maar misschien was die vaagheid de bedoeling.
Sterk is Daem wel in haar dialogen, zoals ook in haar verhalen opvalt. Bij momenten flitsen de gesprekken heen en weer, waarbij vooral het gekibbel tussen de pesterige dochter en de brutale zoon, en het gebakkelei tussen de zoon en zijn vriendin goed bekken. Daems taal is de spreektaal van het gewone volk, ze zet Vlaamse personages neer die heel creatief en rad van tong met hun idioom omspringen. Toch dunkt me dat ze in Onrust der verwanten even de handrem op heeft gehad. Het echte (Oost-)Vlaams heeft wat moeten inleveren, er is algemeen vernederlandst. Dan krijg je replieken als: "Trouwens, al wat uw grootvader vertelt is irrelevant." In hoeveel Vlaamse huiskamers zou het woord 'irrelevant' vallen? Of heeft het Amsterdams Fonds voor de Kunst daar iets mee te maken?
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.