Tot in de hemel : roman
Richard Powers
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
In verwerking |
Atlas Contact, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : POWE |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
In bestelling |
Atlas Contact, 2024 |
VOLWASSENEN : ROMANS : POWE |
Marnix Verplancke
te/ep/21 s
Wanneer de tienjarige Todd door zijn vader naar de lokale boekhandel wordt meegetroond met de boodschap dat hij een boek mag uitkiezen, weet hij niet waar eerst te kijken. Hij loopt verloren tussen de kasten en de tafels, hoort zijn vader op de achtergrond zeggen dat ze niet de hele dag hebben en blijft uiteindelijk steken bij een boek over de oceanen.
Eens thuis gaat er een nieuwe wereld voor hem open, een waarin 99 procent van de biosfeer van onze planeet zich bevindt, zoals hij leest, en waarover we nog maar weinig weten. Mensen en emoties waren toen een raadsel voor hem, zal Todd later vertellen, maar toen hij las hoe een zeekat in een onderzeese grot via kleuren met de schrijfster had willen communiceren, raakte hij geïntrigeerd. Wat had dit dier willen zeggen?
Schaken vs. go
Het levensverhaal van Todd, een Elon Musk- achtige figuur en een van de 500 rijkste mensen ter wereld, vormt een van drie verhaallijnen uit Richard Powers' nieuwe roman Vrij spel. Een tweede gaat over Rafi, een zwarte jongen uit Chicago die zo briljant is dat zijn vader zich het brood uit de mond spaart om hem aan een van de beste scholen van de stad te laten studeren. Het is daar dat hij bevriend raakt met Todd, die hem leert schaken, waarna hij als tegenzet met go komt aandraven.
Todd zal uiteindelijk computerwetenschappen gaan studeren en Rafi literatuur, maar dat verhindert hen niet om vrienden te blijven. Meer zelfs, wanneer Todd hem Playground demonstreert, de game die hij ontwikkeld heeft en die nog een stapje verdergaat dan go, zoals hij zelf zegt, geeft Rafi hem de raad er een verdienmodel aan te koppelen. Playground zal uiteindelijk uitgroeien tot een platform waar over de meningsvrijheid van iedere gebruiker wordt gewaakt.
En toch loopt het uiteindelijk mis tussen Rafi en Todd, en daar heeft de rivaliteit om ene Ina alles mee te maken. We ontmoeten haar veel later, op Makatea, een koraaleiland dat behoort tot Frans-Polynesië, waar nog 82 mensen wonen, en dus ook Rafi. Voor de kust ziet ze soms een bejaarde Canadese vrouw duiken, een onderzoekster, zo blijkt, en de schrijfster van een bekroond boek over oceanen. Het is via deze Evie dat we meer leren over de schoonheid en het belang van die oceanen, over de gratie van de reuzenmanta en over het lichtconcert waarmee de zeekat communiceert.
Het levert tientallen bloedmooie passages op waaruit blijkt dat ook Powers iets heeft met oceanografie. Evie leeft al acht decennia op en onder het water, maar haar westerse, wetenschappelijke blik kan nog steeds niet tippen aan de praktische van een lokale visser die haar onderzeese glooiingen toont die op geen enkele kaart staan en zeestromingen die zij niet kan waarnemen. Voor ons westerlingen reikt de oceaan niet veel verder dan de kust, beseft ze.En ook Todd heeft iets met Makatea, zo blijkt, want sinds hij de diagnose kreeg dat hij aan lewybodydementie lijdt, wil hij nog maar een ding: op de oceaan drijvende eilanden maken die tot geen enkele staat behoren, seasteading dus. Makatea zou uitermate geschikt zijn om de modules waaruit die drijvende eilanden bestaan te maken. Het eiland heeft immers heel wat oude havenfaciliteiten die nieuw leven ingeblazen kunnen worden. Begin twintigste eeuw werd op Makatea immers fosfaat gevonden. In 1911 begonnen de Fransen met de exploitatie, waarvoor ze 3.000 gastarbeiders invoerden, op een bevolking van 250. Het hele eiland werd ondersteboven gehaald, tot in 1966 de mijnen sloten en iedereen weer vertrok.
Het is een verhaal dat Rafi aan Shakespeares The Tempest doet denken, volgens sommige literatuurwetenschappers een aanklacht tegen het kolonialisme. Wil Makatea een herhaling van de geschiedenis? Het wordt het onderwerp van een referendum op het eiland, want Todds plannen veronderstellen de komst van 300 Amerikanen.
Zelfsturend systeem
Richard Powers is een schrijver van ideeënromans. In Tot in de hemel had hij het bijvoorbeeld over de netwerken die bomen vormen en in het inmiddels bijna twintig jaar oude Galatea 2.2 over artificiële intelligentie. Ook in Vrij spel staat AI centraal, meer bepaald Profunda, de chatbot die de bewoners van Makatea een antwoord geeft op al hun vragen en waarvan Powers suggereert dat hij misschien wel eens Todd overgenomen zou kunnen hebben.
En Vrij spel zelf, is die roman niet geschreven door Profunda? Op een speelse manier heeft Powers het over het gevaar van AI, waarmee hij aansluit bij wat Yuval Noah Harari in Nexus ook al zegt: dat we iets gecreëerd hebben waarover we in de toekomst de macht zullen verliezen. Maak een systeem groot genoeg en het gaat zichzelf besturen, zou je au fond het thema van Vrij spel kunnen noemen.Playground wordt officieel wel geleid door Todd, maar zoals hij zelf zegt heeft hij er in realiteit nog maar weinig invloed op. Ook AI zal dus een eigen leven gaan leiden, en dat de ontwikkelaars ervan alleen maar goede bedoelingen hebben, verandert daar niets aan. Of zoals Rafi besluit na het referendum: 'Het maakte geen verschil of het eiland het seasteading-project goedkeurde of verwierp. Uiteindelijk zouden ze allemaal hoe dan ook ten onder gaan aan het groeiende vernuft van de mens.'
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.