Is China nog te stoppen? : hoe een virus de wereldorde verandert
Henk Schulte Nordholt
Henk Schulte Nordholt (Auteur)
30/11/2012
In de serie 'Home Academy' werd recentelijk Een hoorcollege over de geschiedenis en ontwikkelingen van het moderne China uitgegeven. De dienstdoende verteller is de Nederlandse sinoloog Henk Schulte Nordholt. Het hoorcollege bestaat uit vier cd’s met telkens drie hoofdstukken, wat in zijn geheel zo een drie uur luisterplezier oplevert. Verder bevat het doosje ook een boekje met een levensschets van de auteur, een beknopte weergave van de inhoud en een korte lijst van aanbevolen literatuur.
Net zoals Jan Van der Putten in Verbijsterend China: wereldmacht van een andere soort, vindt ook Schulte Nordholt dat het Chinese verleden een bijzonder grote invloed op de huidige ontwikkelingen heeft. Daarom bespreekt hij in de eerste twee delen de Chinese geschiedenis tot aan de stichting van de Volksrepubliek in 1949. Hij begint zijn hoorcollege met een uiteenzetting over de glorierijke geschiedenis van het klassieke China (cd1), om daarna verder te gaan met de traumatische Eeuw van Vernedering (cd 2). Hij stelt dat het klassieke China eerder een op zich zelf staande wereldorde was met als grondslag de eeuwenoude confucianistische leer. Deze wereldorde veranderde tijdens de Eeuw van Vernedering, een periode die van start ging in 1840 bij het begin van de eerste Opiumoorlog. China moest toen heel wat van zijn soevereiniteit opgeven omdat het niet opgewassen was tegen het buitenlandse imperialisme.
In het derde deel gaat Schulte Nordholt dieper in op het binnenlands en buitenlands beleid van de Volksrepubliek China. Eerst komt de periode onder Mao Zedong aan bod, daarna die onder Deng Xiaopeng en opvolgers. In het vierde, en tevens laatste deel, komt Schulte Nordholt tot de conclusie dat het huidige buitenlandse beleid enerzijds een vreedzame ontwikkeling kent, maar anderzijds ook steeds krachtiger wordt. Hij trekt de lijn door naar de toekomst en beantwoordt de vraag of China een wereldrijk zal worden. Hij is er stellig van overtuigd dat dit niet zal gebeuren en geeft hiervoor de volgende vier redenen, alle van binnenlandse aard. In de eerste plaats is er onder de Chinese bevolking geen draagvlak voor empire building. Vervolgens kent China geen militaristische traditie. De laatste twee verklaringen zijn een gebrek aan nationale eenheid en aan softpower. Deze visie op de opkomst van China komt overeen met die van Jan Van Der Putten, die in het eerder vermelde boek ook stelt dat China het houdt bij een vreedzame opkomst.
Schulte Nordholt is een aangenaam verteller, als je tenminste geen probleem hebt met het Hollandse accent en woordgebruik. Hij spreekt op een gedreven en enthousiaste manier en de vele vermeldingen van treffende citaten en verwijzingen naar actuele films en boeken maken duidelijk dat hij een doorkneed Chinakenner is. Zijn verhaal is gemakkelijk te volgen, voornamelijk omdat hij aan het begin en het einde van elke cd een introductie en een recapitulatie geeft van de inhoud. Hij geeft niet alleen een kort overzicht van de moderne geschiedenis en de ontwikkelingen van het huidige China, maar probeert de luisteraar ook te overtuigen van zijn persoonlijke visies — zoals het feit dat China volgens hem geen wereldrijk zal worden. Deze en andere visies en inzichten deed hij eerder al uit de doeken in zijn boek De Chinacode ontcijferd. Lezers die dit boek al gelezen hebben zullen met andere woorden niet veel nieuwe kennis verwerven, maar voor de haastigen onder ons vormt Nordholt Schultes drie uur durende verhaal een goed alternatief.
[Lise Merken]
Franca Duindam
China krijgt de laatste tijd steeds meer invloed op het wereldtoneel. China heeft de tweede economie ter wereld. Deze vier audio-cd’s bevatten hoorcolleges van de Sinoloog Henk Schulte Nordholt. Hij behandelt, naast de klassieke geschiedenis, het moderne China van de 21e eeuw. Op de eerste cd wordt voornamelijk het klassieke China van het confucianisme, de leidende ideologie van het land, geschetst. Cd 2 verhaalt over de Opiumoorlog en de Britse overwinning, die een eind maakt aan het separatisme van China met de omringende landen. Japan vormt daarbij de grootste bedreiging, naast de binnenlandse opstanden die de staat verzwakken. Cd 3 behandelt de geschiedenis van de Volksrepubliek China en de maoïstische periode en de post- maoïstische periode. Mao probeert om China het land van de nieuwe socialistische mens te maken. De Culturele Revolutie kost tientallen miljoenen mensen het leven. Cd 4 ten slotte behandelt China‘s relaties met de wereld en de toekomst in de 21e eeuw. Het bijbehorende boekje bevat een synopsis van het hoorcollege en een verwijzing naar aanbevolen literatuur. Toegankelijk hoorcollege, door prettige stem en duidelijk taalgebruik. Doorspekt met reiservaringen van de spreker. Voor geïnteresseerden, studenten en reizigers naar China.