De bewaring
Yael van der Wouden (Auteur), Fannah Palmer (Vertaler), Roos van de Wardt (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij Chaos, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : VAND |
Besprekingen
Dramatische geschiedenis met een snufje bouquet -Boek van de week
Bo Van Houwelingen
i /un/01 j
Ruim een jaar geleden al kwam het mailtje met de chocoladeletterkop binnen: 'Er wordt internationaal gevochten om het manuscript van deze Nederlandse debutant.' Daaronder een overenthousiast verhaal waarin de woorden 'internationale topagent', 'volle maan', 'zegetocht', 'feminist open mic', 'Engelstalig manuscript' en 'verhitte veiling' over elkaar heen buitelden.
Na een paar keer lezen begreep ik dat er van de in Israël geboren, in Nederland wonende, in het Engels schrijvende Yael van der Wouden (1987) een debuut zou verschijnen waarvan de rechten al aan meerdere landen waren verkocht.
In Nederland verscheen (de vertaling van) The Safekeep nu als eerste ('wereldprimeur'!). De bewaring wordt uitgegeven door Chaos, een 'kleine intersectionele feministische, uitgesproken en dwarse' uitgeverij, in 2017 opgericht door Sayonara Stutgard, Thalia Ostendorf en Yael van der Wouden zelf. Hun 'missie' is om 'epische' boeken uit te brengen, 'grensverleggende verhalen die nu vaak nog ontbreken in het Nederlandstalige literaire veld'. Aan grote woorden op de pr-afdeling geen gebrek.
verbitterde huisvrouw
De bewaring voert ons terug naar de omgeving van Zwolle, de zomer van 1961, de tijd van de wederopbouw. Daar treffen we de humorloze Isabel, die na de dood van haar ouders en het uitvliegen van haar broers alleen is achtergebleven in het grote ouderlijk huis. Isabel werkt niet, leeft riant van een toelage en doet weinig anders dan de hulp in de huishouding afsnauwen en obsessief controleren of het meisje geen theelepeltjes heeft gestolen. Eind twintig is die meid, maar ze gedraagt zich als een verbitterde oude huisvrouw. 'Wat was blijdschap waard als het een drie keer zo grote krater achterliet?', denkt Isabel, na alle tegenslag in haar leven.
Als broer Louis een maand naar het buitenland moet, stalt hij zijn vriendinnetje Eva bij Isabel. Eva is lief en levendig, dus Isabel vindt haar vreselijk. Maar uiteraard brokkelt de muur die Isabel heeft opgetrokken gaandeweg af, zoals dat nu eenmaal gebeurt in romans over lange lome zomers, waarin zweetdruppels rijkelijk langs halzen parelen en de zinderende liefde verboden is - zoals in deze roman.
Weinig subtiel zinspeelt Van der Wouden op wat komen gaat: trillende bladeren in de bomen, 'zo vol', 'zo fier', het sensuele deukje in de onderlip van Eva 'alsof iemand er een duim in had gedrukt toen ze nog in de maak was', de manier waarop Isabel een van Eva gekregen peer - 'volrijp' - verorbert: 'Haar armen dropen van het sap. Het was helemaal nat rond haar mond. Ze moest haar gezicht na afloop afspoelen boven de wasbak.'
Als het eindelijk zover is: 'Isabels hart barstte open, trok weer samen. Barstte open en trok weer samen. De ochtend diende zich aan met een intens bleke hemel. De schaduwen trokken op alsof ze slechts een glimp onder de zoom van een rok waren geweest - een opgeheven arm, geheimen van het lichaam die enkel 's nachts werden onthuld.'
kitscherige taal
Het moge duidelijk zijn dat ook Van der Wouden zelf niet terugdeinst voor grote woorden en ronkende zinnen. Het levert een roman op die klassiekerig aandoet. Klassiekeríg omdat de taal vaak naar kitsch overhangt, vol van zinnen als 'Er speelde een briesje met de zoom van haar nachtjapon', 'Bij het eerste ochtendgloren sloeg een eenzame vogel aan', en vergeet het hart niet, 'dat wispelturige ding', dat in deze roman niet alleen klopt, maar ook struikelt, suist, hamert, duwt, woedt, tekeergaat, omhoogschiet, alle kanten op gaat, buitelt, verslindt, verschrompelt, beukt en bonst; 'hard en hongerig'.
Een liefdesverhaal dus, met een lekkere snuf bouquet erdoorheen. Prima, maar het wordt ongemakkelijk als de oorlog en het lot van de Nederlandse Joden erbij worden gehaald. De mensen die uit hun huizen werden weggehaald, de mensen die als ze terugkwamen, moesten verkroppen dat hun huizen en spullen ingepikt waren, vaak voorgoed. Een verschrikkelijk onrecht, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het in deze roman vooral dient als een dramatische, iets te vluchtig opgehangen backdrop.
Een geheim dagboek - de deus ex machina van de oorlogsroman - leert de lezer alles over de misstanden rondom Isabels huis. En vult ook even de nog ontbrekende puzzelstukjes in: hoe de scherf van het chique servies in de tuin terechtkwam, waar dat theelepeltje gebleven is en van wie de in de secretaire gekraste initialen zijn.
Alle Joodse mensen worden beschreven als 'donker' en hebben 'opvallendere kenmerken' zoals donkerbruine wenkbrauwen en een 'scherpere' neus en kin. De Nederlanders die zich op laaghartige wijze eigendommen van Joodse families toe-eigenden worden verbeeld door de zure oude tante Rian, die van koffiedik gerust nog een tweede pot zet, en de schofterige oom Karel, die hetzelfde doet maar dan met theeblaadjes. Eén koekje en dan de koektrommel weer dicht, zó zijn ze.
duizenden lezers
Het is allemaal te makkelijk, clichématig, alsof Van der Wouden liefst snel wilde terugkeren naar de romance en het onvermijdelijke happy end. Toch kan het niet anders dan dat de oorlogsthematiek voor de schrijver, zelf van Joodse komaf, relevant en beladen is.
Om terug te komen op de missie van uitgeverij Chaos: De bewaring is al met al best episch te noemen, in de betekenis van verhalend en meeslepend. Grensverleggend? Dat niet, het doet juist denken aan het werk van vrij conventionele schrijvers als Tessa de Loo, Arthur Japin en Tatiana de Rosnay, schrijvers die uit dramatische geschiedenis sentimentele romans weten te persen. Schrijvers die evenwel wereldwijd duizenden lezers hebben weten te boeien en te raken. Yael van der Wouden is ondanks (of dankzij) alles hetzelfde gegund.
Recensie De bewaring -Natuurlijk loopt het goed af
Bo Van Houwelingen
2/ei/04 m
Ruim een jaar geleden al kwam het mailtje met de chocoladeletterkop binnen: 'Er wordt internationaal gevochten om het manuscript van deze Nederlandse debutant.' Daaronder een overenthousiast verhaal waarin de woorden 'internationale topagent', 'volle maan', 'zegetocht', 'feminist open mic', 'Engelstalig manuscript' en 'verhitte veiling' over elkaar heen buitelden. Na een paar keer lezen begreep ik dat er van de in Israël geboren, in Nederland wonende, in het Engels schrijvende Yael van der Wouden (1987) een debuut zou verschijnen waarvan de rechten reeds aan meerdere landen waren verkocht.
In Nederland verschijnt (de vertaling van) The Safekeep nu als eerste ('wereldprimeur'!). De bewaring wordt uitgegeven door Chaos, een 'kleine intersectionele feministische, uitgesproken en dwarse' uitgeverij, in 2017 opgericht door Sayonara Stutgard, Thalia Ostendorf en Yael van der Wouden zelf. Hun 'missie' is om 'epische' boeken uit te brengen, 'grensverleggende verhalen die nu vaak nog ontbreken in het Nederlandstalige literaire veld'.
Kortom: aan grote woorden op de pr-afdeling geen gebrek. Hoe zit het met de roman zelf? De bewaring voert ons terug naar de omgeving van Zwolle, de zomer van 1961, de tijd van de wederopbouw. Daar treffen we de humorloze Isabel, die na de dood van haar ouders en het uitvliegen van haar broers alleen is achtergebleven in het grote ouderlijk huis. Isabel werkt niet, leeft riant van een toelage en doet weinig anders dan de hulp in de huishouding afsnauwen en obsessief controleren of het meisje geen theelepeltjes heeft gestolen. Eind twintig is die meid, maar ze gedraagt zich als een verbitterde oude huisvrouw. 'Wat was blijdschap waard als het een drie keer zo grote krater achterliet?', denkt Isabel, na alle tegenslag in haar leven.
Als broer Louis een maand naar het buitenland moet, stalt hij zijn vriendinnetje Eva bij Isabel. Eva is lief en levendig dus Isabel vindt haar vreselijk. Maar uiteraard brokkelt de muur die Isabel heeft opgetrokken gaandeweg af, zoals dat nu eenmaal gebeurt in romans over lange lome zomers, waarin zweetdruppels rijkelijk langs halzen parelen en de zinderende liefde verboden is - zoals in deze roman.
Weinig subtiel zinspeelt Van der Wouden op wat komen gaat: trillende bladeren in de bomen, 'zo vol', 'zo fier', het sensuele deukje in de onderlip van Eva 'alsof iemand er een duim in had gedrukt toen ze nog in de maak was', de manier waarop Isabel een van Eva gekregen peer - 'volrijp' - verorbert: 'Haar armen dropen van het sap. Het was helemaal nat rond haar mond. Ze moest haar gezicht na afloop afspoelen boven de wasbak.'
En dan, als het eindelijk zover is: 'Isabels hart barstte open, trok weer samen. Barstte open en trok weer samen. De ochtend diende zich aan met een intens bleke hemel. De schaduwen trokken op alsof ze slechts een glimp onder de zoom van een rok waren geweest - een opgeheven arm, geheimen van het lichaam die enkel 's nachts werden onthuld.'
Het moge duidelijk zijn dat ook Van der Wouden zelf niet terugdeinst voor grote woorden en ronkende zinnen. Het levert een roman op die klassiekerig aandoet. Klassiekeríg omdat de taal vaak naar kitsch overhangt, vol van zinnen als 'Er speelde een briesje met de zoom van haar nachtjapon', 'Bij het eerste ochtendgloren sloeg een eenzame vogel aan', en vergeet het hart niet, 'dat wispelturige ding', dat in deze roman niet alleen klopt, maar ook struikelt, suist, hamert, duwt, woedt, tekeergaat, omhoogschiet, alle kanten op gaat, buitelt, verslindt, verschrompelt, beukt en bonst; 'hard en hongerig'.
Een liefdesverhaal dus, met een lekkere snuf bouquet erdoorheen. Prima, maar het wordt ongemakkelijk als de oorlog en het lot van de Nederlandse Joden erbij worden gehaald. De mensen die uit hun huizen werden weggehaald, de mensen die als (áls!) ze terugkwamen, moesten verkroppen dat hun huizen en spullen ingepikt waren, vaak voorgoed. Een verschrikkelijk onrecht, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat het in deze roman vooral dient als een dramatische, iets te vluchtig opgehangen backdrop.
Een geheim dagboek - de deus ex machina van de oorlogsroman - leert de lezer alles over de misstanden rondom Isabels huis. En vult, wel zo handig, ook even de nog ontbrekende puzzelstukjes in: hoe de scherf van het chique servies in de tuin terechtkwam, waar dat theelepeltje gebleven is en van wie de in de secretaire gekraste initialen zijn.
Alle Joodse mensen worden beschreven als 'donker' en hebben 'opvallendere kenmerken' zoals donkerbruine wenkbrauwen en een 'scherpere' neus en kin. De Nederlanders die zich op laaghartige wijze eigendommen van Joodse families toe-eigenden worden verbeeld door de zure oude tante Rian, die van koffiedik gerust nog een tweede pot zet en de schofterige oom Karel, die hetzelfde doet maar dan met theeblaadjes. Eén koekje en dan de koektrommel weer dicht, zó zijn ze.
Het is allemaal te makkelijk, clichématig, alsof Van der Wouden liefst snel wilde terugkeren naar de romance en het onvermijdelijke happy end. Toch kan het niet anders dan dat de oorlogsthematiek voor de schrijver, zelf van Joodse komaf, relevant en beladen is.
Om terug te komen op de missie van uitgeverij Chaos: De bewaring is al met al best episch te noemen, in de betekenis van verhalend en meeslepend. Grensverleggend? Dat niet, het doet juist denken aan het werk van vrij conventionele schrijvers als Tessa de Loo, Arthur Japin en Tatiana de Rosnay, schrijvers die uit dramatische geschiedenis sentimentele romans weten te persen. Schrijvers die evenwel wereldwijd duizenden lezers hebben weten te boeien en te raken. Yael van der Wouden is ondanks (of dankzij) alles hetzelfde gegund.
Chaos; 304 pagina's; € 24,50.
Bookarang
Een psychologische roman over een groeiende spanning tussen twee vrouwen en tussen het heden en ons donkere, collectieve verleden. Het verhaal speelt zich af in naoorlogs Overijssel van 1961, waar Isabel alleen woont in het huis van haar overleden moeder. Haar rustige leven wordt verstoord wanneer haar broer Louis en zijn nieuwe vriendin Eva de zomer bij haar komen doorbrengen. Eva's uitbundige gedrag staat in schril contrast met Isabels voorzichtigheid. Wanneer er kleine dingen uit het huis beginnen te verdwijnen, verdenkt Isabel Eva. Haar obsessieve observatie leidt tot een ontdekking die lang verborgen geheimen onthult. Gevoelig, meevoerend en betrekkelijk toegankelijk geschreven. Met een enkel fotoportret in zwart-wit. Yael van der Wouden (1987) is schrijver en docent. Haar essay over Nederlandse identiteit en Joods-zijn, 'On (Not) Reading Anne Frank', werd genoemd in The Best American Essays 2018. Yael geeft les in creative writing en comparative literature. ‘De bewaring’ is haar debuutroman.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.