Honderd miljoen jaar en een dag : roman
Jean-Baptiste Andrea
Jean-Baptiste Andrea (Auteur), Martine Woudt (Vertaler)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij Oevers, 2024 |
VERDIEPING 3 : NIEUW DUIZENDZINNEN : ANDR |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij Oevers, 2024 |
VOLWASSENEN : ROMANS : ANDR |
Wineke De Boer
il/pr/13 a
Weerstand bieden is zinloos. Beter om je maar gewoon over te geven en te lezen totdat je het uit hebt. Duivels en heiligen, het derde boek van voormalig scenarioschrijver en regisseur Jean-Baptiste Andrea (1971) is geen experimentele, filosofische of gelaagde roman. Het is gewoon een spannend verhaal.
Het begint met een beeld dat we allemaal kennen: een oude man speelt op zo'n openbare piano in het station. Deze man tingeltangelt er niet zomaar op los, hij speelt ongelooflijk goed. Natuurlijk wil je meteen weten waarom hij op zo'n lawaaierige plek voor passanten speelt en niet in concertzalen voor een aandachtig publiek.
Duivels en heiligen is een rijker boek dan Andrea's vorige twee, die ook allebei in het Nederlands zijn vertaald en eerder verschenen bij uitgeverij Oevers, met personages die meer en beter zijn uitgewerkt. Andrea's vaste lezerspubliek zal ongetwijfeld zijn vlotte pen, zijn pakkende scènes en motieven herkennen. Kinderen die zonder liefde opgroeien en steun hebben aan hun fantasie, hun knuffel of hun bijzondere talent. Een arme sloeber die verliefd wordt op een 'rijkeluismeisje'. Verwijzingen naar het katholieke geloof. En o ja, een oude, wijze man die een onverstaanbaar accent of een spraakgebrek heeft, of die, zoals hier, zijn zinnen lardeert met Hebreeuwse woorden.
Ergste ziekte
Andrea gaat op de ingeslagen weg voort: zijn vierde roman, Veiller sur elle, die in 2023 werd bekroond met de Prix Goncourt, heeft een vergelijkbare spanningsboog en is weer dikker en rocambolesker dan de vorige. De Nederlandse vertaling, Waak over haar, staat voor november van dit jaar gepland, en is bij Martine Woudt in goede handen. Zij verzorgde ook de vertaling van Duivels en heiligen.
Het is mei 1969 en Joseph, of Joe - een jongen van een jaar of 15 die in een van de betere buurten van Parijs woont - wordt getroffen door wat hij de 'ergste ziekte' noemt: hij wordt wees. Hij komt terecht in weeshuis de Grens, in de Franse Pyreneeën, vlak bij de Spaanse grens. Een plek die lieflijk zou kunnen zijn als het weeshuis niet zo verschrikkelijk was. De tucht is er ronduit sadistisch.
Verantwoordelijk voor de stichtelijke opvoeding van de 43 jongens die er wonen, is eerwaarde Sénac, een nog sterke zestiger met zwartgeverfd haar. Hij wordt bijgestaan door de conciërge, die Kikker wordt genoemd vanwege zijn wijd uit elkaar staande ogen. Deze oorlogsveteraan is altijd aan het speuren naar de minste ongeregeldheid.
Een kleintje dat in zijn bed heeft geplast, ondergaat een veelvoorkomende straf, genaamd 'pismantel'. 'Alzix liep over de binnenplaats, gevolgd door Kikker. Het joch was naakt, gewikkeld in zijn met urine doorweekte laken. Hij liep, met blauwe lippen, gevallen superheld. Het was koud 's ochtends vroeg, op duizend meter hoogte. Hij moest een hele tijd rondjes lopen, verslagen Satan, totdat de mantel droog was.'
Ja, Andrea's taalgebruik is soms wat bombastisch en zijn personages zijn larger than life. De slechteriken zijn lelijk, de goeierds zijn gespierd of hebben vriendelijke ogen. Maar met het tempo dat hij erin houdt, hindert dat niet.
Schmalz
Je tuimelt van gruwel naar gruwel en krijgt gelukkig wat lucht met flashbacks naar Joes pianolessen. Zijn pianoleraar is de oude meneer Rothenberg, een kampoverlevende. Rothenberg speelt en onderwijst alleen Beethoven, want 'in Ludwig zit alles'. Samen met zijn vrouw heeft deze kleine, opvliegende meester een running gag: 'Romantisch? Het is schmalz wat je speelt, wat er uit je vingers stroomt, kijk het tapijt ligt onder. Mina!', brulde hij. 'Mina! Wil je schmalz voor de frites?'
De piano lijkt Joe een uitweg te bieden uit het weeshuis. Hij mag pianoles geven aan Rose, het 'rijkeluismeisje' dat 's zomers in een landhuis in de buurt verblijft. Ze willen beiden, en samen, ontsnappen. Joe uit het weeshuis, Rose aan haar familie, waar wordt verwacht dat ze trouwt en een braaf vrouwtje wordt. Maar hun poging mislukt.
Uiteindelijk leidt een ander, levensgevaarlijk plan van Joe en zijn vrienden tot een adembenemende eindspurt. Geen 'eind goed, al goed', want Joseph, de inmiddels oude man uit het begin, zal blijven zoeken naar zijn jeugdliefde Rose. Daarom speelt hij zijn Beethoven-sonates, op elke piano, op alle luchthavens en stations, in de hoop dat ze hem hoort. Het verhaal is rond.
Marijke Arijs
il/pr/27 a
Ja, er bestaan schrijvers die in de smaak vallen bij het grote publiek én bij de critici, maar ze zijn met een kaarsje te zoeken. Jean-Baptiste Andrea is een van die witte raven. De literaire laatbloeier vond zijn draai pas op zijn 46ste, na een loopbaan in de filmsector, maar die late carrièreswitch heeft hem bepaald geen windeieren gelegd. Zijn boeken verkopen als zoete broodjes en worden met prijzen overladen.
Zijn debuutroman, Mijn koningin , werd bekroond met de Prix Femina des lycéens en de Prix du Premier Roman 2017, voor Honderd miljoen jaar en een dag mocht hij een stuk of wat kleinere prijzen in ontvangst nemen. Duivels en heiligen werd gelauwerd met de Grand Prix RTL-Lire en met Waak over haar wist de Franse auteur de prestigieuze Prix Goncourt 2023 te veroveren. Op de Nederlandstalige versie van dit lijvige kunstenaarsepos is het nog wachten tot in het najaar. In afwachting kunnen de lezers hun voordeel doen met de vertaling van Duivels en heiligen .
Beethoven
Andrea's personages worden steevast geplaagd door demonen uit hun verleden. Ook al botsen ze steeds tegen de werkelijkheid, toch blijven ze onvermoeibaar hun dromen najagen. Neem nu Joseph, alias Joe, een oude man die in stations en luchthavens op openbare piano's speelt. Niet voor geld, maar om zijn jeugdliefde terug te vinden, die hij een halve eeuw geleden uit het oog is verloren. Op zijn vijftiende zijn Josephs ouders verongelukt bij een vliegtuigcrash, waarna de jongen, moederziel alleen, in een katholiek weeshuis in de Franse Pyreneeën belandde. Hij blikt uitgebreid terug op zijn ellendige tienerjaren.
De schrijver heeft duidelijk een appeltje te schillen met het katholicisme, want de kerk en haar vertegenwoordigers krijgen er ongenadig van langs. Het tehuis heeft veel van het voorgeborchte van de hel. Het wordt gerund door een autoritaire priester, die wordt bijgestaan door een sadistische conciërge en een stel nonnen met “de harde blik die het geloof, het echte, kenmerkt”. De weesjes krijgen meer slaag dan eten, grensoverschrijdend gedrag is er aan de orde van de dag en het geringste vergrijp wordt zwaar bestraft.
De eerwaarde probeert Joseph aan te praten dat de dood van zijn ouders een straf van God is, maar de jongen weet wel beter: “God bestuurt geen vliegtuigen, dat is zeker.” Niet zonder heimwee denkt hij terug aan de pianolessen van de oude meneer Rothenberg, die hem altijd klappen tegen zijn achterhoofd verkocht en alleen maar Beethoven speelde, want “in Ludwig zit alles”. De muziek zal uiteindelijk zijn redding worden: Joseph mag Rose, de dochter van een steenrijke donateur, piano leren spelen.
Op de maan
Het verhaal speelt in 1969, het jaar van de eerste maanlanding, en er is een mooie gastrol weggelegd voor Michael Collins, het derde bemanningslid van de Apollo II. Terwijl zijn twee kompanen rondhuppelden op de maan, draaide de derde astronaut rondjes in de Columbia en verdween hij bij elke baan om de maan 47 minuten lang uit het zicht, zonder enige mogelijkheid tot communicatie met de rest van de wereld. Voor Joseph is deze man de echte held van de missie. De weesjongen, die compleet afgesneden is van de buitenwereld, kan zich perfect voorstellen hoe eenzaam Collins zich in die 47 minuten moet hebben gevoeld.
Duivels en heiligen gaat over kameraadschap en liefde, over dromen die een mens overeind houden en over hoop die leven doet. Het is een meeslepende, maar allesbehalve diepgravende roman. Andrea's doortocht door de filmindustrie heeft overduidelijk zijn sporen nagelaten, maar de invloed van de negentiende-eeuwse feuilletonroman is minstens even groot. De weesjes lijken zo te zijn weggelopen uit Oliver Twist , en van Alexandre Dumas heeft de auteur geleerd hoe je een spannende avonturenroman met een heleboel plotwendingen in elkaar bokst. De schrijver is niet vies van vet aangezette personages en afgezaagde clichés: door en door zielige weeskinderen, grondeloos slechte slechteriken en arme jongens die verliefd worden op gefortuneerde jongedames, dat werk. Origineel is anders, maar het leest lekker, en een rasverteller als Andrea komt daar prima mee weg.
Vertaald door Martine Woudt. Oevers, 292 blz., € 25. Oorspr. titel: 'Des diables et des saints'.
Wineke De Boer
il/pr/06 a
Weerstand bieden is zinloos. Beter om je maar gewoon over te geven en te lezen totdat je het uit hebt. Duivels en heiligen, het derde boek van voormalig scenarioschrijver en regisseur Jean-Baptiste Andréa (1971) is geen experimentele, filosofische of gelaagde roman. Het is gewoon een spannend verhaal. Het begint met een beeld dat we allemaal kennen: een oude man speelt op zo'n openbare piano in het station. Deze man tingeltangelt er niet zomaar op los, hij speelt ongelooflijk goed. Natuurlijk wil je meteen weten waarom hij op zo'n lawaaierige plek voor passanten speelt en niet in concertzalen voor een aandachtig publiek.
Duivels en heiligen is een rijker boek dan Andréa's vorige twee, die ook allebei in het Nederlands zijn vertaald en eerder verschenen bij uitgeverij Oevers, met meer en beter uitgewerkte personages. Andréa's vaste lezerspubliek zal ongetwijfeld zijn vlotte pen, zijn pakkende scènes en motieven herkennen. Kinderen die zonder liefde opgroeien en steun hebben aan hun fantasie, hun knuffel of hun bijzondere talent. Een arme sloeber die verliefd wordt op een 'rijkeluismeisje'. Verwijzingen naar het katholieke geloof. En o ja, een oude, wijze man die een onverstaanbaar accent of een spraakgebrek heeft, of die, zoals hier, zijn zinnen lardeert met Hebreeuwse woorden.
Andréa gaat op de ingeslagen weg voort: zijn vierde roman, Veiller sur elle, die in 2023 werd bekroond met de Prix Goncourt, heeft een vergelijkbare spanningsboog en is weer dikker en rocambolesker dan de vorige. De Nederlandse vertaling, Waak over haar, staat voor november van dit jaar gepland, en is bij Martine Woudt in goede handen. Zij verzorgde ook de vertaling van Duivels en heiligen.
Het is mei 1969 en Joseph, of Joe - een jongen van een jaar of 15 die in een van de betere buurten van Parijs woont - wordt getroffen door wat hij de 'ergste ziekte' noemt: hij wordt wees. Hij komt terecht in weeshuis de Grens, in de Franse Pyreneeën, vlak bij de Spaanse grens. Een plek die lieflijk zou kunnen zijn als het weeshuis niet zo verschrikkelijk was. De tucht is er ronduit sadistisch.
Verantwoordelijk voor de stichtelijke opvoeding van de 43 jongens die er wonen, is eerwaarde Sénac, een nog sterke zestiger met zwartgeverfd haar. Hij wordt bijgestaan door de conciërge, die Kikker wordt genoemd vanwege zijn wijd uit elkaar staande ogen. Deze oorlogsveteraan is altijd aan het speuren naar de minste ongeregeldheid.
Een kleintje dat in zijn bed heeft geplast, ondergaat een veelvoorkomende straf, genaamd 'pismantel'. 'Alzix liep over de binnenplaats, gevolgd door Kikker. Het joch was naakt, gewikkeld in zijn met urine doorweekte laken. Hij liep, met blauwe lippen, gevallen superheld. Het was koud 's ochtends vroeg, op duizend meter hoogte. Hij moest een hele tijd rondjes lopen, verslagen Satan, totdat de mantel droog was.'
Ja, Andréa's taalgebruik is soms wat bombastisch en zijn personages zijn larger than life. De slechteriken zijn lelijk, de goeierds zijn gespierd of hebben vriendelijke ogen. Maar met het tempo dat hij erin houdt, hindert dat niet.
Je tuimelt van gruwel naar gruwel en krijgt gelukkig wat lucht met flashbacks naar Joes pianolessen. Zijn pianoleraar is de oude meneer Rothenberg, een kampoverlevende. Rothenberg speelt en onderwijst alleen Beethoven, want 'in Ludwig zit alles'. Samen met zijn vrouw heeft deze kleine, opvliegende meester een running gag: ''Romantisch? Het is schmalz wat je speelt, wat er uit je vingers stroomt, kijk het tapijt ligt onder. Mina!', brulde hij. 'Mina! Wil je schmalz voor de frites?''
De piano lijkt Joe een uitweg te bieden uit het weeshuis. Hij mag pianoles gaan geven aan Rose, het 'rijkeluismeisje' dat 's zomers in een landhuis in de buurt verblijft. Ze willen beiden, en samen, ontsnappen. Joe uit het weeshuis, Rose aan haar familie, waar wordt verwacht dat ze trouwt en een braaf vrouwtje wordt. Maar hun poging mislukt.
Uiteindelijk leidt een ander, levensgevaarlijk plan van Joe en zijn vrienden tot een adembenemende eindspurt. Geen 'eind goed, al goed', want Joseph, de inmiddels oude man uit het begin, zal blijven zoeken naar zijn jeugdliefde Rose. Daarom speelt hij zijn Beethovensonates, op elke piano, op alle luchthavens en stations, in de hoop dat ze hem hoort. Het verhaal is rond.
Oevers; 288 pagina's; € 25.
Roderik Six
il/pr/03 a
Jean-Baptiste Andrea componeert een zeemzoete roman voor liefhebbers van de betere clichés.
Je hebt ze ongetwijfeld al gehoord. Sinds een aantal jaar worden in stationshallen en luchthavens piano’s neergepoot waar iedereen naar believen op kan spelen. Meestal vullen de wachtruimtes zich dan met kinderlijk gepingel of een houterige versie van Für Elise, maar sporadisch gaat een virtuoos achter het klavier zitten die Rachmaninov uit zijn vingertoppen knalt. Beelden van verbaasde forenzen gaan dan viraal en altijd luidt de vraag: wie is die anonieme grootmeester die de wereld zo veel schoonheid schenkt?
Het zou Joseph kunnen zijn, de melancholieke held uit de nieuwe roman Duivels en heiligen van de Franse auteur Jean-Baptiste Andrea. Al jarenlang dwaalt Joseph continenten af om in stationsruimtes piano te spelen. Meermaals hebben artistieke directeurs hem een contract aangeboden en rijke mecenassen willen hem allemaal in hun salons. Maar Joseph wimpelt alle genereuze voorstellen af. Hij wacht namelijk op iemand. Een vrouw natuurlijk, een jeugdliefde die hem ontglipt is, en al decennia speelt hij enkel voor haar oren. Rose is haar naam. Op een dag zal ze haar trein missen, Josephs klankspel horen en zal hun liefde weer openbloeien.Geld heeft hij trouwens niet nodig. Joseph is de erfgenaam van een familiefortuin. De enige erfgenaam, want zijn ouders en zijn zusje kwamen om bij een tragisch vliegtuigongeval en Joseph bracht zijn jeugd door in een weeshuis aan de Frans-Spaanse grens. Een groot deel van Duivels en heiligen speelt zich af in het lieflijke oord dat De Grens wordt genoemd en Andrea kent zijn klassiekers: zonder gêne plundert hij het oeuvre van Charles Dickens en Alexandre Dumas. Natuurlijk wordt het tehuis met harde hand bestierd door een eerwaarde en loopt er een sadistische conciërge rond die de kinderen de stuipen op het lijf jaagt, natuurlijk is er een geheime jongensclub die probeert weerstand te bieden aan het strenge regime, natuurlijk komt er een adellijke weldoener langs en natuurlijk heeft die graaf een bloedmooie tienerdochter die Rose heet en dringend pianolessen nodig heeft. Je zou meer originaliteit verwachten van iemand die vorig jaar de prestigieuze Prix Goncourt heeft gewonnen maar ach, inventiviteit is zo’n oubollig concept en met wat goede wil kan je deze stoet clichés slim wegzetten als een postmoderne recyclage van gemeenplaatsen. Bovenal: het leest lekker. Andrea weet hoe hij een vlotte zin uit zijn pen wringt en soms is het leuk zwelgen in een ouderwets romantisch verhaal over avontuurlijke weeskindjes en onbereikbare liefdes. Duivels en heiligen is vermakelijk leesvoer voor wie wacht op zijn treinaansluiting – tenzij dissonante klanken je trommelvliezen geselen natuurlijk.
Uitgeverij Oevers (oorspronkelijke titel: Des diables et des saints), 292 blz., € 25.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.