Onzichtbaar : roman
Paul Auster
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : AUST |
Sam De Wilde
em/ov/04 n
Het is moeilijk om níét Paul Auster te zien in het titelpersonage van zijn nieuwe roman. De schrijver S.T. Baumgartner, een zeventiger, groeide op in Newark, studeerde aan de universiteit van Columbia en woonde een tijd in Parijs. Net als zijn bedenker is Baumgartner getrouwd met een schrijfster en vertaalster. Het grote verschil is dat Austers echtgenote, Siri Hustvedt, nog leeft, terwijl het drama van Baumgartner inhoudt dat het personage jaren geleden zijn partner verloor.
Het is ook moeilijk om geen verband te zien tussen de vragen over leven en lot die in Baumgartner worden opgeroepen, en het nieuws dat eind vorig jaar kanker werd vastgesteld bij Auster. Al liggen existentiële vragen aan de basis van 's mans gehele oeuvre.
De roman mag dan minder wijdlopig zijn dan voorganger 4 3 2 1 (2017), of De New York-trilogie waarmee Auster in de jaren 80 zijn reputatie vestigde, veel van zijn thema's en literaire trucs (of tics?) zijn onveranderd gebleven. Zo wekt hij spanning op door ons het gevoel te geven dat alles betekenis kan hebben. En propt hij zijn verhaal over een terugblikkende schrijver vol met literaire referenties, knipogen en verbanden die een goed gevoel geven aan de lezer die ze legt, maar niet hinderlijk zijn voor wie ze over het hoofd ziet. Baumgartner blijft zo opvallend luchthartig, zeker voor een boek over rouw.
Trouw aan zijn postmoderne principes doorspekt Auster zijn roman met andere literaire fragmenten en laat hij de verteller zich nu en dan rechtstreeks tot de lezer richten. Er hangt een zweem van nostalgie over deze vertelling en hoewel de passages over rouw iets te veel clichés bevatten, weet Auster oprecht te ontroeren met de jeugdherinneringen van zijn hoofdpersonage en met de familieverhalen die daaruit voortvloeien.
Topper met gebreken
Baumgartner - een roman waarin de vraag wordt gesteld 'waarom sommige vluchtige, willekeurige momenten in het geheugen bewaard blijven terwijl andere, veel belangrijker geachte momenten er voor altijd uit verdwijnen' - is soepel geschreven, verandert soms subtiel van toon, buigt zich zonder schroom over grote onderwerpen en bevat knappe, zelfs (op een aangename manier) ietwat ouderwets aandoende formuleringen. Deze roman toont een schrijver op de toppen van zijn kunnen. Alleen blijft Paul Auster ook dan een auteur met gebreken.
Ergerlijker nog dan de gemeenplaatsen, of het bijwijlen vrij klinische proza, is Austers neiging om voortdurend te vertellen wat zijn personages voelen, en waarom. Het principe 'show, don't tell' mag dan een overgewaardeerd schrijversdictaat zijn, het tegendeel vergt meer stilistische bravoure dan Auster in zich heeft. Als Baumgartner na tien jaar lethargische rouw dankzij een droom opnieuw enige levenslust ervaart, verwacht je van een goede verteller dat hij zoiets aanschouwelijk maakt. Een Auster-verteller doet dat niet: 'Nadat Baumgartner die droom droomt, begint er iets in hem te veranderen.'
Al is die zin tenminste beknopt. In een roman van amper tweehonderd pagina's verliest Auster opmerkelijk veel tijd met redundante uitleggerigheid. Zelfs op de impact van de droom komt hij voor de slechte verstaanders nog eens terug: 'Zoals iemand door de denkbeeldige gebeurtenissen die in een roman worden beschreven kan worden beïnvloed, zo heeft Baumgartner een verandering ondergaan door het verhaal dat hij zichzelf in de droom heeft verteld.'
Een van de vele plezieren van literatuur is de mogelijkheid om te verdwalen. Net als Maanpaleis (1989) of Orakelnacht (2003) is Baumgartner een compacte, maar toch rijke roman. Paul Auster is nog steeds even speels als serieus, en wie bereid is zijn stilistische onvolkomenheden door de vingers te zien, leest een verhaal dat nog lang nazindert.
Vertaald door Werner Schmitz. De Bezige Bij, 208 blz., € 22,99 (e-boek € 12,99).
Roderik Six
em/ov/29 n
Paul Auster balt al zijn thema’s in een geestige roman. De Amerikaanse titaan is duidelijk nog niet leeggeschreven.
Seymour Tecumseh Baumgartner heeft een baaldag. De 71-jarige hoogleraar wijsbegeerte zit kromgebogen over zijn Kierkegaard monografie wanneer hij zich herinnert dat hij zijn zus moet bellen. Geïrriteerd sloft hij naar beneden – filosofen beschikken enkel over vaste telefoontoestellen –, waar hij een brandlucht waarneemt. Blijkbaar heeft hij de gaspit niet uitgedraaid; de vlammen vreten al drie uur aan het aluminum pannetje waar hij die ochtend zijn eitjes in kookte. Verstrooid als hij is, vergeet Baumgartner dat er zoiets bestaat als ovenwanten, en een seconde later moet hij zijn verschroeide hand onder de kraan houden.
Dat is niet het einde van de calamiteiten. Zijn huishoudster belt hem in paniek omdat haar man zijn vingers heeft afgezaagd en ze dus vandaag niet kan komen poetsen. UPS staat aan de deur met het zoveelste boek dat hij blijkbaar heeft besteld – hij wordt wat vergeetachtig de laatste tijd – en dan rinkelt de deurbel nóg eens: een babbelzieke opnemer wil weten waar hij de gasmeter kan vinden. In de kelder, zucht Baumgartner, en voor hij het goed en wel beseft, kukelt hij de gammele keldertrap af.
Neen, het is zijn dagje niet, en terwijl hij op de sofa over de beurse plekken wrijft, moet hij aan Anna denken, zijn geliefde vrouw die negen jaar geleden in zee is verdronken. Hij mist haar. Veertig jaar lang leefden ze als een twee-eenheid samen, zij als vertaalster, hij als schrijver – hun huis was elke dag gevuld met het geratel van typemachines. Baumgartner heeft geprobeerd het verdriet te verzachten met andere vrouwen, maar geen enkele kan aan Anna tippen. Ook al houden zijn boeken hem gezelschap, het leven van een weduwnaar is geen pretje. Maar optimisme is een morele plicht en wanneer hij een mail van een oude studiegenoot krijgt, gloort er weer hoop aan de horizon: dit bericht zou zijn nadagen nog een mooie glans kunnen geven.
Toegegeven, de laatste jaren kon Paul Auster ons minder bekoren. De Amerikaanse gigant leek wat op een dwaalspoor gesukkeld met navelstaarderige egodocumenten en zijn turf 4 3 2 1 was evenmin een schot in de roos. Met deze beknopte tragikomische roman, neergepend in elegante zinnen, is hij weer in bloedvorm. Moeiteloos verknoopt hij kortverhalen en essayistische paragrafen tot een ontroerend boek en met Seymour Baumgartner heeft hij een gouden personage in handen.
****
De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: Baumgartner), 206 blz., € 22,99.
Bookarang
Een roman over liefde, herinneringen en identiteit. Het verhaal volgt het leven van Sy Baumgartner, een 71-jarige fenomenoloog en professor in de filosofie, die worstelt met herinneringen aan zijn overleden vrouw Anna en zijn eigen verleden. Zijn herinneringen strekken zich uit van zijn jeugd in Newark en het leven van zijn in Polen geboren vader, een mislukte revolutionair, tot zijn ontmoeting met Anna in 1968 in New York en hun veertigjarige relatie. De vraag dient zich aan: waarom onthouden we bepaalde momenten en vergeten we andere? Invoelend en met precisie geschreven. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep. Paul Auster (Newark, 1947) is schrijver, scenarioschrijver, dichter en vertaler. Hij schreef vele boeken. Zijn werk wordt in meer dan veertig landen uitgegeven.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.