Malacqua
Nicola Pugliese
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Oorschot, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : PUGL |
Emilia Menkveld
te/ep/16 s
Godsamme, deze stad is toch niet van karton of zo, zegt de ene Napolitaan tegen de andere als de eerste gebouwen zijn verzakt, de eerste wegen weggespoeld.
Het regent in de eerste en enige roman van de journalist Nicola Pugliese (1944-2012), en niet zo'n beetje ook. Vier dagen bestrijkt het boek, en het water komt onafgebroken naar beneden in de Zuid-Italiaanse havenstad. Het riool loopt over, de modder stroomt door de straten, het zeewater kruipt over de boulevard. En iedereen vraagt zich af: blijven of vertrekken?
Nee, Malacqua ('boos, kwaadaardig water') is niet de zoveelste klimaatroman, bedoeld als wake-upcall voor slapende 21ste-eeuwers. Het boek is geschreven in 1977 en gaat weliswaar over extreem weer, maar op een diep klimatologisch bewustzijn kun je de schrijver niet betrappen.
Zinkgaten en verzakkingen
Pugliese kwam op het idee tijdens zijn werk als verslaggever, waaraan hij overigens een bloedhekel had. De zinkgaten en verzakkingen in de stad waarover hij moest schrijven inspireerden hem tot een groter, tijdloos verhaal: over de menselijke (vooruit, Napolitaanse) omgang met onzekerheid en tegenslag, over potsierlijke controledrift en intolerantie jegens het onverklaarbare.
Het aanhoudende noodweer gaat namelijk gepaard met de vondst van steeds dezelfde, mysterieuze poppen op de plaatsen des onheils. Uit het middeleeuwse Castel Nuovo in de baai klinken onverstaanbare stemmen. En op de derde dag beginnen de vijfliremunten muziek te spelen, maar alleen in handen van Napolitaanse kinderen.
Het lijkt Pugliese niet zozeer te doen om het mysterie an sich - dat vindt simpelweg plaats - maar vooral om de menselijke reactie op zaken die niemand voor mogelijk hield. In een sterke satire op het ambtelijke apparaat beschrijft hij hoe commissies worden opgetuigd, topoverleggen gevoerd, verantwoordelijkheden handig doorgeschoven. Net zo lang totdat alles weer te 'herkaderen' is tot 'een ordelijke uitvoering van ieders taken'.
De hoofdpersoon van de roman, als je hem zo kunt noemen, is journalist Carlo Andreoli, die van dit alles chocola probeert te maken. Malacqua begint en eindigt in zijn hoofd, met zijn gedachten en twijfels: wat betekent dit voor de stad, is ons leven nu voorgoed veranderd, houdt dit ooit op? Al snel verspringt het perspectief ook naar andere Napolitanen, die zich heel wat minder druk lijken te maken. Van de secretaresse die droomt van een spannender leven tot de matige volksdichter die zijn publiek ziet wegblijven door het noodweer. Mooie miniaturen zijn het, van gewone mensen die zich, ondanks het stijgende water, precies zo blijven gedragen als altijd. Het zal zo'n vaart toch niet lopen, vertellen ze zichzelf.
Tijdens een fenomenale, twintig pagina's durende scheerbeurt op de vierde dag vindt ook Andreoli, mijmerend voor de spiegel, iets van berusting, zij het om andere redenen. Misschien is het al duidelijk: Malacqua is niet zomaar een vertelling. Eigenlijk doet elke beschrijving van plot of personages het boek tekort. Vanaf de eerste zin voert Pugliese zijn lezers mee in een woordenvloed die de indruk wekt van een stream of consciousness, associatief en soms onnavolgbaar, losjes omspringend met interpunctie, zinsbouw en beeldtaal.
Dat begint zo: 'En dampende grijze gedachten die door het raam de zee achternazitten, de gebouwen van Santa Lucia met gekromde schouders, handen in de zakken, luisterend naar de stilte van zijn stilte, de vlagen van de wind die aanrolde, en die opgekrulde bladeren op de weg, in het asfalt.'
Ja, ik weet dat bladeren niet in het asfalt kunnen liggen, merkt vertaler Annemart Pilon op in haar verantwoording. 'Maar Pugliese schreef dat nu eenmaal en dat hebben we te accepteren.' Was Pugliese een knulliger schrijver geweest, dan had ze hem hiermee geen dienst bewezen, maar in dit geval geef ik haar groot gelijk. De Nederlandse vertaling is net zo merkwaardig als het Italiaans en dat is hier een groot compliment.
Culthit op kopietjes
Pugliese schreef zijn roman in 45 dagen, wekte de interesse van de grote Italo Calvino maar weigerde diens redactionele suggesties te verwerken. Het boek kwam er toch en beleefde slechts één druk, wederom op dringend verzoek van de auteur. Desondanks (of mede daarom?) groeide het uit tot een Italiaanse culthit, die op kleine schaal circuleerde in kopietjes.
Pas na Puglieses dood in 2012 mocht Malacqua opnieuw verschijnen en vond het een nieuw en enthousiast publiek. Het is volledig aan Annemart Pilon te danken dat we dit taalfeest nu ook in het Nederlands kunnen lezen. Zij vertaalde een fragment, raakte enthousiast en ging zelf op zoek naar een uitgever. Van Oorschot bleek bereid en zette haar naam op het omslag, zoals het hoort.
De enige vragen die mij blijven kwellen: wat had Calvino willen aanpassen? Had hij de inconsequenties eruit gewerkt, het vreemde tijdsverloop op dag drie gladgestreken? En was het daar een beter boek van geworden?
Van Oorschot, 168 p., 22,50 euro. Vertaald door Annemart Pilon.
Emilia Menkveld
te/ep/02 s
Godsamme, deze stad is toch niet van karton of zo - zegt de ene Napolitaan tegen de andere als de eerste gebouwen zijn verzakt, de eerste wegen weggespoeld. Het regent in de eerste en enige roman van de journalist Nicola Pugliese (1944-2012), en niet zo'n beetje ook. Vier dagen bestrijkt het boek en het water komt onafgebroken naar beneden in de Zuid-Italiaanse havenstad. Het riool loopt over, de modder stroomt door de straten, het zeewater kruipt over de boulevard. En iedereen vraagt zich af: blijven of vertrekken?
Nee, Malacqua ('boos, kwaadaardig water') is niet de zoveelste klimaatroman, bedoeld als wake-upcall voor slapende 21ste-eeuwers. Het boek is geschreven in 1977 en gaat weliswaar over extreem weer, maar op een diep klimatologisch bewustzijn kun je de schrijver niet betrappen. Pugliese kwam op het idee tijdens zijn werk als verslaggever, waaraan hij overigens een bloedhekel had. De zinkgaten en verzakkingen in de stad waarover hij moest schrijven inspireerden hem tot een groter, tijdloos verhaal: over de menselijke (vooruit, Napolitaanse) omgang met onzekerheid en tegenslag, over potsierlijke controledrift en intolerantie jegens het onverklaarbare.
Het aanhoudende noodweer gaat namelijk gepaard met de vondst van steeds dezelfde, mysterieuze poppen op de plaatsen des onheils. Uit het middeleeuwse Castel Nuovo in de baai klinken onverstaanbare stemmen die weergalmen door de stad. En op de derde dag beginnen de vijfliremunten muziek te spelen, als een soort radiootjes, maar alleen in handen van Napolitaanse kinderen.
Het lijkt Pugliese niet zozeer te doen om het mysterie an sich - dat vindt simpelweg plaats - maar vooral om de menselijke reactie op zaken die niemand voor mogelijk hield. In een sterke satire op het ambtelijke apparaat beschrijft hij hoe commissies worden opgetuigd, topoverleggen gevoerd, verantwoordelijkheden handig doorgeschoven. Net zo lang totdat alles weer te 'herkaderen' is tot 'een ordelijke uitvoering van ieders taken', totdat alles weer 'binnen de marges van het mogelijke' valt.
De hoofdpersoon van de roman, als je hem zo kunt noemen, is de journalist Carlo Andreoli, die van dit alles chocola probeert te maken. Malacqua begint en eindigt in zijn hoofd, met zijn gedachten en twijfels: wat betekent dit voor de stad, is ons leven nu voorgoed veranderd, houdt dit ooit op? Al snel verspringt het perspectief ook naar andere Napolitanen, die zich heel wat minder druk lijken te maken. Van de secretaresse die droomt van een spannender leven tot de matige volksdichter die zijn publiek ziet wegblijven door het noodweer. Mooie miniaturen zijn het, van gewone mensen die zich, ondanks het stijgende water, precies zo blijven gedragen als altijd. Het zal zo'n vaart toch niet lopen, vertellen ze zichzelf. Tijdens een fenomenale, twintig pagina's durende scheerbeurt op de vierde dag vindt ook Andreoli, mijmerend voor de spiegel, iets van berusting, zij het om andere redenen.
Misschien is het al duidelijk: Malacqua is niet zomaar een vertelling. Eigenlijk doet elke beschrijving van plot of personages het boek tekort. Vanaf de eerste zin voert Pugliese zijn lezers mee in een woordenvloed die de indruk wekt van een stream of consciousness, associatief en soms onnavolgbaar, losjes omspringend met interpunctie, zinsbouw en beeldtaal. Dat begint zo: 'En dampende grijze gedachten die door het raam de zee achternazitten, de gebouwen van Santa Lucia met gekromde schouders, handen in de zakken, luisterend naar de stilte van zijn stilte, de vlagen van de wind die aanrolde, en die opgekrulde bladeren op de weg, in het asfalt.'
Ja, ik weet dat bladeren niet in het asfalt kunnen liggen, merkt vertaler Annemart Pilon op in haar verantwoording. 'Maar Pugliese schreef dat nu eenmaal en dat hebben we te accepteren.' Was Pugliese een knulliger schrijver geweest, dan had ze hem hiermee geen dienst bewezen, maar in dit geval geef ik haar groot gelijk. De Nederlandse vertaling is net zo merkwaardig als het Italiaans en dat is hier een groot compliment.
Pugliese schreef zijn roman in 45 dagen, wekte de interesse van de grote Italo Calvino maar weigerde diens redactionele suggesties te verwerken. Het boek kwam er toch en beleefde slechts één druk, wederom op dringend verzoek van de auteur. Desondanks (of mede daarom?) groeide het uit tot een Italiaanse culthit, die op kleine schaal circuleerde in kopietjes. Pas na Puglieses dood in 2012 mocht Malacqua opnieuw verschijnen en vond het een nieuw en enthousiast publiek.
Het is volledig aan Annemart Pilon te danken dat we dit taalfeest nu ook in het Nederlands kunnen lezen. Zij vertaalde een fragment, raakte enthousiast en ging zelf op zoek naar een uitgever. Van Oorschot bleek bereid en zette haar naam op het omslag, zoals het hoort.
De enige vragen die mij blijven kwellen: wat had Calvino willen aanpassen? Had hij de inconsequenties eruit gewerkt, het vreemde tijdsverloop op dag drie gladgestreken? En was het daar een beter boek van geworden?
★★★★☆
Uit het Italiaans vertaald door Annemart Pilon. Van Oorschot; 168 pagina's; € 22,50.
Roderik Six
us/ug/16 a
Malacqua mocht in Italië jarenlang niet herdrukt worden. En in het Nederlands was het nooit eerder verkrijgbaar.
Er is iets raars aan de hand in Napels. Na een nacht van ongenadige regen is een straat verzakt en een gebouw ingestort. Tussen het puin en de doden uit de zinkgaten worden ook poppen aangetroffen. Hoe zijn die daar terechtgekomen? Journalist Carlo Andreoli trekt op onderzoek uit en ontdekt nog meer mysterieuze gebeurtenissen. Zo wordt Napels belaagd door mondloze stemmen: iedereen kan het gefluister horen, niemand weet waar het vandaan komt.
Terwijl de zondvloed aanhoudt, proberen politici elkaar de zwartepiet toe te spelen. Wie is verantwoordelijk voor de overstromingen en het wegspoelende plaveisel? Iedereen wijst naar elkaar. De riolen waren al jaren aan renovatie toe. Ook de restauratie van de stormvloedkering werd op de lange baan geschoven, ondanks dat vreemde voorval een paar maanden eerder. Toen sloop de zee de stad in, en ook toen is er niets gebeurd. De discussie verzandt, het spookachtig gefluister overstemt elk debat en de regen blijft dreigend tegen de ramen roffelen.
Andreoli vangt ook het verhaal op van zingende lires, kleine muntstukken die liedjes te berde brengen en meisjes horendol maken. Alleen zij kunnen de lokroep van het geld horen – nog een raadsel voor op de stapel. Maar de meest dwingende vraag blijft: zal de stad door het water verzwolgen worden?
De Italiaanse journalist Nicola Pugliese (1944‑2012) ramde zijn eerste en meteen laatste roman in amper vijfenveertig dagen uit zijn typemachine. Hij stuurde het manuscript naar Italo Calvino en stond vervolgens geen redactie toe. Malacqua verscheen in 1977 ongecorrigeerd bij de prestigieuze Italiaanse uitgeverij Einaudi en hoewel die eerste druk binnen enkele dagen uitverkocht was, verbood Pugliese elke herdruk. Tot aan zijn dood moesten literatuurliefhebbers zich behelpen met gefotokopieerde exemplaren.
Het cultboek verschijnt nu voor het eerst in het Nederlands en maakt zijn mythische reputatie volledig waar. Malacqua leest als een virtuoze orkaan die je ontredderd achterlaat. Aan het plot valt geen touw vast te knopen – is dit nu een klimaatroman avant la lettre of een satire op de Italiaanse bureaucratie? – maar Pugliese compenseert dat ruimschoots met zijn lyrische taal. Zijn zinnen meanderen over het doorweekte blad en sijpelen je brein binnen. Een pluim ook voor vertaalster Annemart Pilon, die erin slaagde de tekst te laten zingen en de springerige ritmiek van Pugliese’s operette wist te behouden. Een kletsnat meesterwerkje.
****
Van Oorschot (oorspronkelijke titel: Malacqua), 160 blz., € 22,50.
Bookarang
Een magisch-realistische roman over een stad die verzwolgen dreigt te worden door een vloed van stortregens. Het verhaal speelt zich af in Napels, waar na een nacht van hevige regen een straat verzakt en een gebouw instort. De journalist Carl Andreoli brengt verslag uit van deze stortregens en van andere mysterieuze gebeurtenissen die plaatsvinden, zoals klaaglijke stemmen uit een middeleeuws kasteel en muziek die alleen door tienjarige meisjes te horen is. Zijn zoektocht naar betekenis voert de lezer door de stad. Talig en intelligent geschreven. Uitsluitend geschikt voor een literair lezerspubliek. Nicola Pugliese (Milaan, 1944 - Avella, 2012) was een Italiaanse schrijver. 'Malacqua' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1977. Pugliese schreef de roman in 45 dagen en weigerde iedere redactie op de tekst. Hoewel de gehele eerste druk van het boek binnen enkele dagen was uitverkocht, werd het op verzoek van de schrijver pas na zijn dood weer herdrukt. Het verschijnt voor het eerst in het Nederlands.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.