De ballade van de betjak
Yusuf B. Mangunwijaya
Yusuf B. Mangunwijaya (Auteur), Cara Ella Bouwman (Vertaler)
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Meridiaan Uitgevers, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : MANG |
Maria Vlaar
2/ei/13 m
De jonge vrouw Iin Sulinda heeft vele gezichten in de roman Het mysterie van Mrs Indonesia , en dat mag letterlijk genomen worden: ze laat haar gezicht en lichaam twee keer compleet verbouwen en neemt verschillende namen, afkomsten en identiteiten aan. Soms ziet ze eruit als Javaanse, dan weer als Chinese, Française of Surinaamse, mét bijbehorend paspoort; ze is soldaat, escort of internationale zakenvrouw. Met al die eigenschappen en levensverhalen vormt ze de verrukkelijke, complexe hoofdpersoon van deze hilarische roman. Maar vóór alles is Iin Sulinda de verpersoonlijking van het jonge land Indonesië.
Tot de Tweede Wereldoorlog was het eilandenrijk een Nederlandse kolonie. Een groot deel van de tientallen miljoenen inwoners zag de Japanse bezetters als bevrijders omdat die in zogenoemde Jappenkampen Nederlanders interneerden. In 1945 riep de eerste Indonesische president Soekarno de onafhankelijkheid uit, maar pas in 1949 gaf Nederland toe. In de tussentijd werd een gruwelijke oorlog tegen de vrijheidsstrijders gevoerd die in Nederland als 'politionele acties' werd gecamoufleerd. Soekarno neigde in de jaren vijftig en zestig steeds meer naar het communisme, zoals in die decennia wereldwijd de trend was.
Y.B. Mangunwijaya (1929-1999), de schrijver van Het mysterie van Mrs Indonesia (1991), diende als zeventienjarige in het regiment van de latere anticommunist Soeharto, een hoge militair die in 1966 met een bloedige staatsgreep de macht overnam van Soekarno. In de roman wordt de jacht op de communisten na die machtsgreep van vilein commentaar voorzien. Ook op Iin Sulinda wordt gejaagd, want zij is een voormalig lid van aan de communistische partij gelieerde culturele en feministische organisaties. Het kost haar bijna de kop, maar zoals gezegd: Mrs Indonesia is niet voor één gat te vangen.
Geen blad voor de mond
Het mysterie van Mrs Indonesia is een scherpe en humoristische satire op de turbulente Indonesische geschiedenis van de tweede helft van de 20ste eeuw, en doet in schrijfstijl denken aan Laurence Sternes Tristram Shandy (1759), of dichter bij huis aan de Nederlandse schrijver Atte Jongstra. Mangunwijaya was niet alleen de bevlogen auteur van romans, verhalen en non-fictie, maar ook een vooraanstaand architect, maatschappelijk activist én katholiek priester. Verwacht echter geen preek of kwezelige praatjes: in deze roman neemt niemand een blad voor de mond, en zeker Iin Sulinda niet. Zij is een uitgesproken feministe en powervrouw die iedere man die haar aanstaat meeneemt naar bed, en er en passant ook nog een onthoofdt. Toch zit in haar uitvergrote persoonlijkheid het dilemma van Indonesië verborgen: naast de succesvolle, welgestelde zakenvrouw die wereldwijd handelt met alle politici en criminelen die haar kunnen verrijken, is zij óók de onaanzienlijke bediende, het onbeminde, slovende zusje, en het slachtoffer van een groepsverkrachting. Doordat ze dienst neemt in het vrouwenleger belandt ze in de gevangenis van de Nederlandse militaire organisatie die vóór 1949 met veel geweld het revolutionaire tij tracht te keren. Daar wordt ze verkracht.
Mangunwijaya kiest ervoor haar gevangenisjaren in een paar laconieke zinnetjes te vatten en uit te weiden over wat onbelangrijke details lijken, zoals de cassavekoekjes die Iin Sulinda's moeder verkoopt op de straathoek voor de moskee. Zo zet de schrijver de grote geschiedenis tegenover de kleine en menselijke schaal waarin iedereen tussen geweld en oorlog het dagelijks leven voortzet. Hij fileert de hang naar geld en consumptie van het Indonesië onder Soeharto. Bijvoorbeeld als de idyllische Javaanse boerenvallei met rijstvelden waar Iin Sulinda's tweelingbroer nog altijd woont, door een internationaal conglomeraat wordt opgekocht en afgegraven om een pretpark te bouwen met hotels, sportparken en casino's, 'compleet met diorama's van de guerrillaoorlog tegen de Nederlanders op een schaal van 1:10'. En, o ironie: het is Iin Sulinda zelf die vele miljoenen heeft geïnvesteerd in het plan dat haar geboortegrond vernietigt.
Twee in een
Dat is Indonesië in de ogen van Mangunwijaya: een land vol tegenstellingen, tegelijkertijd de beeldschone, goede hindoegodin Dewi Umaji én de moordzuchtige, lelijke hindoegodin Durga. Door die twee figuren uit het wajangspel (een Indonesische versie van het poppentheater) in één vrouw te verenigen leverde Mangunwijaya in 1991 met deze roman een sterk statement af. Ruim dertig jaar geleden verschenen Nederlandse vertalingen van De ballade van de betjak , een novelle over het naoorlogse Java, Het lied van de wevervogel , een roman die in Indonesië opschudding veroorzaakte omdat een van de personages tijdens de revolutie de Nederlandse kant koos, en de historische roman Tussen admiraals en sultans , over de VOC en de kolonisatie. Maar Durga Umaji , zoals de Indonesische titel van dit boek luidt, is pas nu vertaald. Hoogste tijd voor heruitgaven van deze intrigerende schrijver.
Vertaald door Cara Ella Bouwman, Meridiaan, 228 blz., € 24,99 (e-boek € 15,99).
Bookarang
Een roman over een verzetsstrijdster tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog.Het boek vertelt over het dorpsmeisje Iin Sulinda – later Pertiwi of Tiwi – dat met haar tante meereist om de was te doen in huize Sukarno. Daar is ze getuige van de Proclamatie waarbij Sukarno de Onafhankelijkheid van het Indonesische volk aankondigt. Ze komt er ook in aanraking met de vrijheidsstrijders en neemt zelf ook deel aan de guerrilla. Op een van haar tochten wordt ze door een Nederlandse patrouille gevangengenomen. Deze ervaring verandert haar leven totaal en later moet ze zich in het postkoloniale Indonesië weten stand te houden. Invoelend en beeldend geschreven. Voor een breed tot literair lezerspubliek.Y.B. Mangunwijaya (Ambarawa, 1929 - Jakarta, 1999) was een bekende Indonesische schrijver en architect. Hij schreef meer dan dertig boeken. Zijn werk werd in meerdere landen uitgegeven.'Het mysterie van Mrs Indonesia' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1991.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.