De harpij : een kleine geschiedenis van het paradijs
A.N. Ryst
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij BV, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : RYST |
Bo Van Houwelingen
rt/aa/25 m
Het begon met een duivel, een engel en 'een kleine geschiedenis van het paradijs' die ruim zevenhonderd pagina's telde; in 2014 verscheen De harpij, een mysterieuze roman waar de evenzo mysterieuze schrijver - ene A.N. Ryst - twintig jaar aan gewerkt had. Maar, zoals dat gaat met mysteries: ze worden ontrafeld. Ryst bleek een pseudoniem van kinderboekenschrijver Daan Remmerts de Vries (1962). Na nog één verhalenbundel - De blauwe maanvis - liet Ryst het magisch-realistische los en schreef hij De nadagen, een vrij traditioneel werk over het moeizame huwelijk van zijn ouders. Het beetje tover dat in die roman nog in de mistige bosranden hing, is definitief opgelost in Rysts nieuwe roman Bonsaibaby. Daarin treffen we het stel Lennard en Violetta in een appartement in Amsterdam, prozaïsch stadsrumoer van buiten als soundtrack van hun moeizame relatie.
Lennard is een kunstschilder maar bovenal een betweter die Violetta vaak 'liefje' noemt, vooral als hij haar dingen uitlegt en dat doet hij vaak ('Luister even, liefje'). Violetta zit nogal in de knoop en volgens Lennard, die haar psyche kennelijk volledig doorgrondt, komt dat door haar 'barre, desolate' jeugd. Bladzijden lang gaat het daarover, over al het onrecht, de rotopmerkingen van haar ouders, die haar eerste vriendje niet accepteerden, van wie ze nooit wat toegestopt kreeg zodat ze altijd bijbaantjes moest nemen - Violetta klaagt en Lennard analyseert.
Violetta is volwassen, maar heeft meer weg van een mokkende puber, ook in haar omgang met Lennard: ze is jaloers, gekrenkt als ze niet genoeg aandacht krijgt, ze is passief en heeft geen ambities behalve het scoren van koopjes. Een oppervlakkig kindvrouwtje met een shopverslaving; je vraagt je af wat Lennard in haar ziet. Eigenlijk weet hij dat zelf ook niet. Ze kunnen niet écht goed praten, ze begrijpt zijn grappen niet, ze leest glossy's in plaats van poëzie. Het enige wat wél leuk is aan Violetta is haar uiterlijk ('bladerend in een tijdschrift, met neergeslagen ogen, met gestifte lippen, was ze mooi en opvallend, zonder dat ze er haar best voor leek te doen') en het feit dat ze zich gewillig aan hem geeft 'op de momenten dat dat uitkwam'.
Andersom is het ook volstrekt onbegrijpelijk waarom Violetta zo graag bij Lennard wil zijn, die het al zes keer met haar uitgemaakt heeft, haar alsmaar berispend en geërgerd toespreekt en haar tegen haar zin overhaalde abortus te plegen.
Goed, met déze mensen zitten we dus in dat appartement, zo'n beetje het hele boek lang, want veel meer dan zitten, klagen en in hun navel wroeten doen ze niet. Ze werken niet, ze ondernemen niets, als de loodgieter langskomt om de plee te repareren is dat een hoogtepunt. Handelingen worden volledig uitgeschreven: 'Haar mond vertrekt. Hij pakt haar hand. Ze trekt haar hand weer naar zich toe. 'Laat me maar even.' Ze wrijft over haar gezicht.'
De dialogen, doorspekt met therapeutisch gezever ('Je hebt nooit jezelf kunnen zijn. Want dat werd nooit getolereerd. Dát is wat je nu voelt'), doen onnatuurlijk aan. Die gesprekken worden afgewisseld met beschrijvingen van Violetta's jeugd en herinneringen aan het verloop van de relatie, maar er gebéúrt niets. Dat hoeft geen probleem te zijn; gebrek aan plot kan door stijl worden gecompenseerd. Maar Ryst schrijft afstandelijk, liefdeloos haast. Soms is het alsof je de notulen van een therapiesessie leest.
Stukken cursief gedrukte tekst moeten soelaas bieden. Het zijn flarden van een dialoog die 'op een vanzelfsprekende manier buiten de realiteit' staat, zich afspelend in 'de schemerzone tussen helderheid en slaap'. Hier kan Lennard zijn gedachten laten gaan (al kregen we niet de indruk dat hij daar in het 'echte' leven moeite mee heeft). Zoals: 'We zijn weer bij elkaar! Zul je het niet meer doen? Zul je me niet meer de laan uit sturen? Ik kan daar slecht tegen. Tegen wie moet ik anders praten 's nachts?'
Probeert Ryst hiermee te laten zien dat er wel degelijk een diepe connectie bestaat tussen Lennard en Violetta? Passie die zich in het dagelijks leven niet laat zien? 'Weet je wat me is opgevallen?', mijmert Lennard in die schemerzone. 'Mensen snappen er niets van. Niets van het raadsel van onze wisselwerking. Onze chemie. Die is persoonlijk. Zo ontzettend, strikt persoonlijk dat het niet te bevatten is.' Inderdaad is die chemie niet te bevatten, ook niet door de lezer; de liefde is geen moment voelbaar, net zomin als andere beschreven emoties. Woede, depressie, wanhoop - Ryst benoemt het maar het komt niet aan. Lennard is zo'n mansplainende lul, dat zijn liefdesverdriet ons koud laat, Violetta is zo'n pruilerig popje, dat haar trauma's ons niets doen.
Een roman valt of staat niet bij een sympathiek karakter, maar er moet wel íéts van begrip of interesse voor worden opgeroepen. Ryst heeft met Bonsaibaby het psychologische systeem achter een stroeve relatie willen blootleggen, maar heeft verzuimd kleur en leven toe te voegen. Resultaat: een bloedeloos verslag, de magie verder weg dan ooit.
Querido; 208 pagina's; € 21,99.
A.N. Ryst is het pseudoniem van Daan Remmerts de Vries, bekend als kinderboekenschrijver.
Bookarang
Een roman over liefde en scheiding.Na een scheiding van enkele maanden keert Violetta terug naar haar woning in de stad. Lennard heeft op haar gewacht; eindelijk gaan ze praten over eigenheid, verwachtingen, hun voorgeschiedenis en ijskasten – over alle obstakels, kortom, die er tussen hen waren opgerezen. Nog één keer krijgen ze de kans om bij elkaar te zijn… Indringend geschreven. A.N. Ryst is het pseudoniem van Daan Remmerts de Vries (1962). Hij is een Nederlandse schrijver en tweevoudig winnaar van de Gouden Griffel.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.