De kleine Roemeense die nooit glimlachte
Lola Lafon
Lola Lafon (Auteur), Katrien Vandenberghe (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : LAFO |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2023 |
VOLWASSENEN : ROMANS : LAFO |
Marijke Arijs
2/ei/06 m
Op 18 augustus 2021 nam de Franse schrijfster Lola Lafon de trein naar Amsterdam, klom de steile trap op naar het Achterhuis en verschanste zich in de ruimte achter de draaibare boekenkast waar Anne, haar zus, haar ouders en nog vier anderen zich 25 maanden schuilhielden, tot ze op 4 augustus 1944 door de Gestapo werden gearresteerd en gedeporteerd. De neerslag van die doorwaakte nacht, Als je naar dit lied luistert , werd in Frankrijk gretig gelezen.
Eigenlijk was Lafon niet de aangewezen persoon om dit werkstuk te schrijven, vindt ze zelf, want al sinds haar tienerjaren loopt ze met een grote boog om de Tweede Wereldoorlog en de Shoah heen. Boeken, documentaires en films over het onderwerp zijn aan haar niet besteed, al is de geschiedenis haar natuurlijk welbekend. Het is de geschiedenis van haar bloedeigen familie, een familie van Midden-Europese Joden die via Bulgarije en Roemenië in Frankrijk terechtkwam. Alleen werd daar thuis met geen woord over gerept. Er waren geen woorden voor het leed dat hen was aangedaan.
Fantomen
Ondanks haar twijfels stopt ze haar laptop, een schrift, een thermoskan en een tablet Lexomil in een tas en installeert zich in de krappe kamers van het 'leegste museum ter wereld'. Het appartement is altijd in de staat gebleven waarin vader Otto Frank het na de oorlog had aangetroffen. De leegte mocht nooit meer worden opgevuld. 'Dan zullen we bij het naar buiten gaan niet kunnen zeggen: ik heb niets gezien in het Achterhuis. We zullen zeggen: in het Achterhuis is er niets en dat niets heb ik gezien'.
Terwijl ze van de ene lege kamer naar de andere loopt, gaat de schrijfster de confrontatie aan met haar eigen fantomen en maakt ze van de gelegenheid gebruik om een paar hardnekkige misverstanden de wereld uit te helpen. Dat is hard nodig, want van het dagboek van Anne Frank zijn wereldwijd meer dan dertig miljoen exemplaren verkocht, maar toch kennen we het meisje niet echt. De mythe overschaduwt haar werk, zodat we een vertekend beeld hebben van de wereldberoemde dagboekschrijfster, die systematisch verkeerd wordt begrepen. En laat dat nu net de specialiteit zijn van Lafon: haar romans gaan steevast over brutale tienermeisjes die niet worden gehoord. 'Als er een museum van oneerbiedige meisjes zou bestaan,' schrijft ze, 'zou Anne Frank, die zichzelf schetste als “een van uitgelatenheid zich losrukkend geitje”, er de schutsvrouw van zijn.'
Gekaapt door Hollywood
Het dagboek van Anne is niet zomaar een egodocument, als we Lola Lafon mogen geloven. Het is geen getuigenis van dertien in een dozijn, maar het manuscript van een ambitieuze aanstormende schrijfster, die gepubliceerd en gelezen wilde worden. De Anne Frank die wordt vereerd en op handen gedragen, is naar verluidt een constructie die dateert uit de jaren 60, toen haar werk door Hollywood en Broadway werd gekaapt. Om de gevoeligheden van de Amerikanen te ontzien mocht het allemaal niet te Joods en te somber zijn en dus werden verwijzingen naar de concentratiekampen en de Shoah geschrapt. Ten behoeve van het brede publiek werd de verfilming van haar tragische geschiedenis zelfs opgeleukt met komische momenten. Lafon rekent eens en voor altijd af met die Hollywoodkitsch, maakt gehakt van de mythe van het lieve, aardige meisje dat ondanks alles in de goedheid van de mensen bleef geloven en gooit er als bewijs een handvol inktzwarte citaten uit het dagboek tegenaan. En ze toont haarfijn aan dat we het allemaal wel degelijk gewusst hebben. Op 9 oktober 1942 schreef Anne: 'Onze vele joodse kennissen worden bij groepjes opgepakt. [...] ze worden gewoon in veewagens naar Westerbork, het grote jodenkamp in Drenthe, gebracht. [...] Wij nemen aan dat de meesten vermoord worden. De Engelse radio spreekt van vergassing.'
In de loop van de nacht komen herinneringen bovendrijven die de auteur tot dan toe op een veilige afstand had weten te houden. Aan haar eigen familieleden die allemaal, op haar grootouders na, in Auschwitz zijn omgekomen, aan haar jeugd in het Roemenië van Ceaușescu en aan alles wat haar in Frankrijk altijd tot een buitenstaander maakte, iemand die nooit ergens bij hoorde. De kamer van Anne durft ze aanvankelijk niet te betreden. Om zes uur 's ochtends waagt ze zich uiteindelijk toch naar binnen en gaat ze op de vloer zitten. 'Ik stond aan de rand van de afgrond, maar was niet bang meer', constateert ze. Want wat is schrijven anders dan de confrontatie aangaan met het onuitsprekelijke, in een ultieme poging om het onzegbare te verwoorden en de bladzijde definitief om te slaan?
Vertaald door Katrien Vandenberghe, Amsterdam, De Arbeiderspers, 192 blz., € 20.
Bookarang
Persoonlijk verslag van de Franse schrijfster Lola Lafon, die een nacht verbleef in het Anne Frank Huis, preciezer: in het Achterhuis. Ze realiseert zich dat Anne Frank en Het Achterhuis een verhaal vormen dat zo wereldwijd bekend is geworden dat eigenlijk niemand het meer kent. In het hart van het Achterhuis blijkt voor haar een belangrijk verhaal verscholen te liggen om terug te winnen; een verhaal dat gekoppeld is aan de geschiedenis van haar eigen Joodse familie, die getekend werd door de Shoah. In zachtaardige, heldere en persoonlijke stijl geschreven. Lola Lafon (1974) is een Franse schrijver en zanger. Ze schreef een klein aantal boeken. Haar werk werd in meerdere landen uitgegeven en won verschillende literaire prijzen, zoals de Chevalier des Arts et des Lettres en de Prix Décembre.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.