Waar ik liever niet aan denk
Jente Posthuma
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2023 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : POST |
Bo Van Houwelingen
rt/aa/18 m
Heksen zijn aan herwaardering toe. Ze zijn geen enge tovervrouwtjes maar slimme, onafhankelijke, sterke vrouwen; het soort vrouw waaraan ze in de Middeleeuwen kennelijk een pesthekel hadden, want ze werden toen massaal op de brandstapel gegooid. In verhalen uit die tijd (en uit andere tijden) krijgen ze steevast de rol van slechterik toegeschreven. Dat moet anders, dacht Jente Posthuma toen ze de vraag kreeg of ze drie sagen uit Overijssel wilde hertalen. Dus zijn in Heks! Heks! Heks! de heksen eigengereide vrouwen, zoals de heks van Lettele, die niet wil trouwen, haar geld verdient door kaarsen te maken ('van bijenwas, dus het duurdere segment') en als hobby bierbrouwen heeft. Die onafhankelijke houding komt haar duur te staan: de rover Pier kan het niet verkroppen dat ze zich niet laat bezitten. Na veel ellende triomfeert ze, goddank. Ook in de twee andere verhalen worden heksen gerehabiliteerd. Dat is mooi, maar de verhalen hebben ook iets krampachtigs, omdat de droogkomische toon waar Posthuma patent op heeft, niet goed werkt in combinatie met de moralistische boodschap die ze uitdraagt; het doet gemaakt grappig aan. Haar afsluitende essay mist focus; Posthuma is (terecht) boos over de manier waarop vrouwen al sinds mensenheugenis worden weggezet (als heks, hoer of heilige) maar slaagt er niet in die woede te ontstijgen en een wezenlijk punt te maken over emancipatie, feminisme of misogynie.
Uitgeverij Pluim; 125 pagina's; € 12,99.
Lise Delabie
rt/aa/07 m
Johanna Hedva, Theorie van de zieke vrouw.
Jente Posthuma, Heks! Heks! Heks!
Mineke Schipper, Weduwen. Een nooit vertelde geschiedenis.
'Embrace equity', of 'gelijke kansen omarmen': dat is de slagzin van Internationale Vrouwendag dit jaar. Dat dat nog steeds noodzakelijk is, maken drie nieuwe boeken duidelijk. In hun erg verschillende, maar toch verwante werken laten Johanna Hedva, Jente Posthuma en Mineke Schipper zien dat vrouwen in de geschiedenis lang niet serieus werden genomen. Posthuma opent haar verhalenbundel 'Heks! Heks! Heks!' met beide voeten vooruit: een boekhandelaar vroeg haar om een hertaling te maken van de Overijsselse sagen van de Nederlandse schrijver Josef Cohen, maar ze ergerde zich zo hard aan zijn clichés dat ze een eigen, heerlijk bozige insteek koos. Natúúrlijk was er een heks in het dorpje dat Cohen als setting koos, zegt Posthuma. Bijna elke vrouw werd immers heks genoemd, omdat ze arts was, kinderloos, belezen, gelovig, ongelovig, druk of juist teruggetrokken. Of omdat ze niet wilde trouwen, zoals Letitia uit één van de verhalen. Tja, welke vrouw wil nu niet de rest van haar leven wijden aan de was en plas van haar man? Letitia komt oog in oog te staan met Pier de Rover, die gelukkig goed van inborst is: geweld gebruikt hij alleen in hoogste nood, bijvoorbeeld wanneer een melkmeisje lastig doet tijdens de verkrachting. De ironie spat vrolijk van de bladzijden, maar Posthuma mikt op meer dan jolijt. Ze richt haar pijlen op schoonheidsidealen, genderrollen en grensoverschrijdend gedrag. In het autobiografische slothoofdstuk toont ze zich kwaad, en dat is oké. 'Woede is nodig om iets te kunnen veranderen,' liet ze Minneke al eerder zeggen, een heks die met huis en al in brand werd gestoken omdat ze seks weigerde.
Ook in 'Weduwen' van Mineke Schipper zijn genoeg redenen tot verontwaardiging te vinden. Dat begint al bij de ondertitel: 'Een nooit vertelde geschiedenis'. Weduwen vormen een aanzienlijk deel van de wereldbevolking, maar er werd nooit echt aandacht aan hen besteed. De rouwvoorschriften die hun overal ter wereld werden en worden opgelegd, zijn ronduit schokkend, van luid genoeg weeklagen tot jaren van gedwongen afzondering. Weduwen werden verstoten, doorgegeven, gedwongen tot zelfmoord of beschuldigd van moord en als heks veroordeeld. In een groot deel van de wereld blijft hun situatie erbarmelijk. Toch eindigt Schippers' noodzakelijke boek hoopvol: steeds meer weduwen kennen hun rechten en laten van zich horen.
Vanuit hun ervaring met chronische ziekte richt de Koreaans-Amerikaanse Johanna Hedva hun blik op de maatschappij. Ziekte maakt zwak, zegt hen, ze 'vervrouwelijkt' de zieke in de ogen van de samenleving. 'De zieke vrouw' is in hun definitie geen gendergebonden figuur: het is óók een heteroman met depressie, een veteraan met PTSS, een transpersoon met paniekaanvallen, kortom iedereen die niet gezond genoeg is om mee te draaien in het systeem. 'Theorie van de zieke vrouw' is er voor alle kwetsbare mensen die moeten vechten voor erkenning van hun ervaring. Hedva's essay staat bol van de -ismen en klinkt als een baldadige, overdonderende strijdkreet. De aansluitende briefwisseling van Pelumi Adejumo en Asha Karami verrijkt en tempert, maar aan het eind zindert toch vooral de opgestoken vuist van Hedva na: 'Hoe gooi je een baksteen door het raam van een bank als je niet uit bed kan komen?' vraagt hen zich af, terwijl hen oproept tot het 'motherfucking glorieuze einde' van het kapitalisme. Geen rozen meer voor Vrouwendag: doe vanaf nu maar bakstenen.
Bookarang
Drie korte verhalen en een kritisch literair essay over het vrouwelijke stereotype van de heks in mythen en sagen, waarbij de schrijver afrekent met clichés rondom het vrouwbeeld dat aan deze verhalen is ontsproten. De vrouwen die eeuwenoude sagen bevolken zijn vaak lelijke heksen die orgiën houden met de duivel, óf tere maagden, schrijft Jente Posthuma. Door deze verhalen steeds opnieuw te vertellen hebben deze stereotypen zich diep in ons collectieve geheugen genesteld. Posthuma laat in drie korte verhalen en een essay zien wie de vrouwen uit de sagen werkelijk waren: geen monsters of heiligen, maar seksuele wezens (op leeftijd) met een eigen wil, een rijk innerlijk leven en tegenstrijdige eigenschappen. ‘Heks! Heks! Heks!’ is in een scherpzinnige, precieze en overtuigende stijl geschreven. Vooral geschikt voor geoefende lezers met interesse in feministische literatuur.Jente Posthuma (1974) is een Nederlandse schrijver. Ze studeerde Frans en literatuurwetenschap en werkte als journalist en interviewer voor onder andere De Groene Amsterdammer, nrc.next en de Volkskrant.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.