Altijd weer opstaan : een Duitse geschiedenis
Helga Schubert
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2022 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : Duitsland 945.3 |
Karen Billiet
ua/an/14 j
In de lente van 1945 doet een Duitse vrouw er alles aan om haar man ter dood veroordeeld te krijgen. De man vecht aan het Oostfront. In brieven naar huis hoopt hij dat er snel een einde komt aan het Hitler-bewind. Daarop geeft ze hem aan.
Het is een van de tien waargebeurde verhalen uit Judasvrouwen van Helga Schubert. De schrijfster maakte in 2021 na lange tijd een comeback met de ontroerende bundel Altijd weer opstaan. In het zog daarvan wordt haar oudere werk van 1990 herontdekt.
In de jaren 80 voerde Schubert onderzoek naar vrouwen die tijdens het naziregime geklikt hadden. In Oost-Duitsland werd haar dat onmogelijk gemaakt. Men hoorde er liever verhalen over communistische verzetshelden dan over lieden die hadden geheuld met de nazi's. Bovendien, zo luidde het officiële discours, waren die voormalige fascisten alleen aan de andere kant van de Muur te vinden.
Schubert kreeg wel toelating om naar het Westen te reizen en daar de archieven te bezoeken. Ze bestudeerde er de naoorlogse processen tegen verklikkers. Die verslagen vormden de basis voor dit boek. Meestal treedt de schrijfster op als een chroniqueur die de feiten reconstrueert. Maar soms vertelt ze vanuit het standpunt van de dader en een enkele keer kruipt ze in de huid van het slachtoffer. Dat zijn de sterkste momenten in de bundel, waarop ze passie in de gerechtelijke documenten blaast.
Schubert vatte de verhalen op als een waarschuwing aan haar tijdgenoten. 'Aan elk tijdperk komt een einde', vermaant ze, en dan zijn het de verklikkers die terechtstaan. Door te schrijven over de misdaden tijdens het nazisme kon ze verdoken kritiek uiten op wat er zich in de DDR afspeelde. Gezagsgetrouwe burgers die hun buren bespioneren? Een safe space van gelijkgezinde dissidenten waarin zich een verrader bevindt? Met alles wat we vandaag weten over het DDR-regime lijken de parallellen niet zo opzienbarend. Maar eind jaren 80 durfde geen enkele Oost-Duitse uitgever de verhalen te publiceren. Schubert las ze voor in christelijke gebedsgroepen waar op dat moment het verzet tegen het socialistische regime broeide. Pas na de val van de Muur kon het boek verschijnen.
Moralistisch
Uit het sermoen waarmee de bundel destijds opende, bleek Schubert weinig begrip te hebben voor die verraders. De meeste verhalen hebben een moralistische ondertoon. In een nieuwe inleiding toont ze zich een stuk milder. Ze wilde niet oordelen over die vrouwen, luidt het nu, ook zij waren slachtoffers van de dictatuur.
Wat had die vrouwen tot verraad gebracht? De vrouw die in de lente van 1945 haar man aan de galg praatte, had een harmonieus huwelijk. Aan het front begon haar man zich om een Poolse vrouw te bekommeren. Dat was een keerpunt. Eerst nam ze andere mannen in huis. Vervolgens liet ze haar echtgenoot niet meer binnen. Ze wilde hem terugkwetsen. Dat deed ze uiteindelijk door hem te verraden.
Alleen in een dictatuur, betoogt Schubert, kunnen mensen staatsgeweld inschakelen om persoonlijke conflicten op te lossen. Dat ze die boodschap tussen de regels smokkelde voor een publiek dat zelf in een dictatuur leefde, maakt van de bundel een boeiend tijdsdocument. Maar voor een hedendaagse lezer zijn de verhalen te vluchtig uitgewerkt om echt te beklijven.
Pluim, 200 blz., € 23,99 (e-boek € 13,99). Oorspr. titel: 'Judasfrauen. Zehn Fallgeschichten weiblicher Denunziation im Dritten Reich'.
Bookarang
Verhalende non-fictie over verraad tijdens de Tweede Wereldoorlog door vrouwen. Hoe kwamen verraders in de Tweede Wereldoorlog tot hun daad? Het boek reconstrueert de verhalen van tien vrouwen. Helga Schubert werkte stapels dossiers van rechtbanken door om te doorgronden wat deze vrouwen dreef en hoe de dodelijke relatie tussen verraders en slachtoffers er precies uitzag. Verhalend en nuchter geschreven, vanuit het perspectief van Schubert. Voor een breed tot geoefend lezerspubliek.Helga Schubert (1940) werkte in Oost- Duitsland als psychotherapeut. Ze won in 2020 de Ingeborg Bachmann-Preis voor 'Altijd weer opstaan'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.