Screen tests
Kate Zambreno
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : ZAMB |
Marnix Verplancke
ob/kt/01 o
"Iemand die in filosofische verwarring is geraakt, is als iemand die in een kamer zit en eruit wil, maar niet weet hoe", schreef Ludwig Wittgenstein in zijn Filosofische onderzoekingen. Kate, de schrijfster die Kate Zambreno opvoert in haar roman Drang, en die trouwens net zoals Zambreno in New York samenwoont met een kunstenaar die John heet, zit in zo'n kamer. Het is de zomer van 2015, ze is 37 en ze voelt dat ze op een moment in het leven is gekomen waarop er duidelijke beslissingen genomen moeten worden, zowel op privévlak als professioneel. Ze moet uit die kamer breken, maar tezelfdertijd beseft ze ook dat ze omwille van het boek dat ze aan het schijven is de eenzaamheid die de kamer biedt heel erg nodig heeft.
Met dat boek vlot het trouwens niet erg. Ze kampt met een serieuze writer's block en daardoor komt ze niet veel verder dan het maken van een eindeloze reeks notities in een geel notitieboekje. Ze wil het nu vatten in woorden, zegt ze, maar dat nu ontsnapt als los zand tussen haar vingers.
Dus beschrijft ze de buurt waar ze woont, de bejaarde buurvrouw die op de veranda van haar vervallen victoriaanse huis in de zon zit bijvoorbeeld, en legt ze lijstjes aan van het zwerfvuil dat ze aantreft als ze met haar hond Genet gaat wandelen: snoepzakjes, rietjes, lege flesjes goedkope alcohol, peuken, een blote vrouw in een vergeeld tijdschrift en een vaalblauwe inbrenghuls van een tampon. Wil ze door lijstjes te maken van al dat lelijke iets moois maken van de rest van haar leven?
Bloedneus
Naast haar gedachten neerkrabbelen in haar gele boekje leest Kate veel. Steevast gaat ze op zoek naar schrijvers en gedachten die relevant zijn voor haarzelf. Vooral in Rainer Maria Rilke en zijn tien jaar durende strijd om zijn roman Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge op papier te krijgen ziet ze gelijkenissen met haar eigen situatie. En die gelijkenissen gaan verder dan alleen het literaire. Zo twijfelde Rilke lang of hij met zijn vrouw op het platteland moest gaan wonen, waar zij zo graag was, net zoals John New York wil verlaten om in de natuur zijn kunst te kunnen maken. Maar Rilke had het geprobeerd, wist ze, en na een jaar was hij teruggekeerd naar de stad.
En dan zijn er de bloedingen. Toen Rilke in 1907 in Wenen voor het eerst een fragment uit zijn roman in wording voorlas, kreeg hij een hevige neusbloeding. Als lezer kun je in de hevige bloedingen waar Kate mee kampt, veroorzaakt door een cyste op een eierstok, alleen maar een omineuze parallel zien.
Drang, het zevende boek van de Amerikaanse Kate Zambreno, behoort met bijvoorbeeld het werk van Maggie Nelson en Sheila Heti tot de autofictie, een genre waarin schrijvers door de wereld heen op zoek gaan naar zichzelf en daarbij ook een en ander betekenen voor de lezer. Een genre ook waarin een groot onderscheid gemaakt wordt tussen mannelijke en vrouwelijke auteurs, zoals Zambreno op een bepaald moment aanklaagt. Het zijn vooral de mannen die serieus genomen worden en de beurzen en prijzen krijgen, terwijl vrouwelijke schrijvers nogal makkelijk in een feministische niche geduwd worden waar ze nog maar moeilijk uit raken.
Ook al is autofictie van alle tijden, dat het net vandaag - nu zelfzorg zo hoog op de agenda staat en geluk het streefdoel van iedereen is geworden - zo populair is, zal wel geen toeval zijn.
Zambreno's Drang toont dit fenomeen in de overtreffende trap. Niet alleen is Kate zich heel erg bewust van de 'juiste' schrijvers van het moment, type Robert Walser, W.G. Sebald, Marianne Moore en Anne Sexton, zowat alles wat ze schrijft heeft betrekking op haar eigen kleine wereldje, waardoor haar autofictie vervelt tot egofictie waarin - we waren hem bijna vergeten - ook Karl Ove Knausgård, de meester van het innerlijke geneuzel, natuurlijk een plekje krijgt.
Even lijkt dit solipsistische gewroet gestuit te zullen worden wanneer Kate in de krant een foto ziet van de dode Aylan die aangespoeld is op een Turks strand, maar een paar zinnen verder is ze het joch in feite alweer vergeten en heeft ze het alleen nog maar over wat die foto met háár doet en wat zíj erbij voelt.
Spiegel
Niet alleen over hun woonplaats verschillen Kate en John trouwens van mening, ook kinderen verdelen hen. Hij wil er geen, zij wel, en wanneer ze plots zwanger blijkt, waarbij ze het niet kan nalaten om haar veranderende lichaam te vergelijken met dat van Gregor Samsa in Franz Kafka's De gedaanteverwisseling, lost dat probleem zichzelf op. Die baby zal haar uit de kamer halen, denk je dan, de navelstreng zal haar bevrijden en de deur openzetten naar de wereld, al zou hij natuurlijk net zo goed het zoveelste hulpmiddel in de rij kunnen worden bij de exploratie van Kates ongrijpbare ego.
Een goede roman geeft een genadeloos beeld van zijn tijd. Door het in Drang over een schrijfster te hebben die niet veel verder komt dan haar eigen kleine gedachtewereldje doet Kate Zambreno contradictorisch genoeg precies dat. Kijk in de spiegel en herken jezelf.
Kathy Mathys
em/ov/05 n
'Deze keer hoop ik door te breken in de harde stenige diepten, tot op de ondergrond van mijn leven,' schrijft de Amerikaanse May Sarton in Eenzaamheid. Dat doet ze ook in haar boek - een van de vele dagboeken die ze publiceerde - waarin het metafysische zich manifesteert in het alledaagse en waarin de schrijver zich toont met al haar stekeligheden.
Ook de verteller in Drang, het alter ego van Kate Zambreno, heeft Eenzaamheid gelezen. Ze verlangt ernaar 'om een roman te schrijven die de energie in zich draagt van het denken'. Ze wil niet langer over het oppervlak van de dingen scheren.
Haar woonplek is een buitenwijk in New York met half vervallen victoriaanse huizen. Zij deelt er een flat met man John en zwarte terriër Genet. Liever dan te werken aan haar roman Drang vult ze notitieboeken met observaties over zwerfdieren in de buurt, leest en bekijkt ze werk van schrijvers met wie ze affiniteit voelt. De Duitse dichter Rilke fungeert als spiegel voor de verteller die ook voortdurend wordt afgeleid of naar afleiding op zoek gaat. Drang bevat schitterende passages over zijn demonen, zijn onvermogen om aan het werk te gaan of blijven.
Drang is een roman die dicht bij het leven van Zambreno staat. De schrijvende vriendinnen met wie de verteller correspondeert, John, zelfs Genet worden allemaal bedankt in het nawoord. Zambreno's experimentele werk vertoont gelijkenissen met dat van Claire-Louise Bennett, Maggie Nelson, maar ook met romans die iets meer tegen traditionele fictie aanschurken, Afdeling ongewenste zaken van Jenny Offill of Zevenduizend eiken van Sara Baume, bijvoorbeeld.
Wagenwijd open
Drang is een portret van Zambreno's geest, van haar denken. We lezen geen details over de zieke vader van de verteller, wel volgen we de associaties die de verteller maakt. Zo kan een plafond doen nadenken over hoe een ander schrijver tegen dit plafond zou aankijken.
Een van de fascinaties van de verteller is de manier waarop we tijd en ruimte beleven. Ze kijkt naar het werk van cineast Chantal Akerman, expert in de registratie van 'dode tijd en loze ruimte'. Haar gedachten over de beleving van tijd in de hete zomermaanden zijn indringend en openhartig, net als haar ontboezemingen over de afgunst die soms voelt tegenover collega's, zelfs tegenover iemand met wie ze bevriend is.
Toch bevat dit boek zinnen die zo voorspelbaar zijn dat je de schrijver zou willen aanmanen selectiever te zijn in wat ze kopieert uit haar notitieboeken. Gelukkig komt er beweging in het tweede deel van dit boek waarin de verteller zich nog meer buigt over het lichaam, een van de thema's in deze autofictie. Het aantrekkelijke aan boeken zoals Drang is dat ze de deuren en ramen wagenwijd open hebben staan. Zambreno voert je mee naar het werk van vele anderen. Lees daarna de dagboeken van May Sarton, een schrijver die er nog beter in slaagde tot de kern der dingen door te dringen.
Vertaald door Nicolette Hoekmeijer, Koppernik, 330 blz., 24,50 €. Oorspr. titel: 'Drifts'.
Elma Drayer
em/ec/03 d
Wéér een roman die gaat over het schrijven van een roman, wéér een roman die bestaat uit dagboekachtige fragmenten - het procedé is inmiddels zo sleets dat alleen zeer sterke stilisten er nog mee wegkomen. Gelukkig behoort de Amerikaanse auteur Kate Zambreno (1977) daartoe.
Drang, het eerste boek van haar dat in het Nederlands verschijnt, beschrijft de worstelingen van een schrijver die, leert een kleine speurtocht, sprekend op haar lijkt. (Op het omslag staat 'roman', de door haarzelf terloops geopperde genreaanduiding 'autofictie' dekt de inhoud beter.) Ook de ik-verteller geeft les aan een universiteit, ook zij heeft een partner die John en een terriër die Genet heet, ook zij schrijft aan een boek met als titel Drang. 'Nooit eerder had ik zo sterk het gevoel dat ik niet in staat was tot schrijven, terwijl ik tegelijkertijd nergens anders mee bezig was.' Haar observaties - die reiken van zwerfdieren tot (moeizame) vriendschappen met vrouwelijke collega's - zijn door hun radicale eerlijkheid alleszins de moeite waard. Sans gêne ook beschrijft ze haar seksuele wederwaardigheden, de zwangerschap die haar overvalt. Maar het roerendst zijn de fragmenten die Zambreno wijdt aan kunstenaars als Albrecht Dürer, aan schrijvers die net zo hartstochtelijk tobden over kunst en schrijverschap als haar alter ego doet, Rainer Maria Rilke voorop. Slotakkoord: 'Maar toch, wat schoonheid precies is weet ik niet, wel dat er veel is dat het bij zich draagt.'
Uit het Engels vertaald door Nicolette Hoekmeijer.
Koppernik; 226 pagina's; € 24,50.
Bookarang
Een een literaire roman over lezen, schrijven en creatieve obsessie. Terwijl de hoofdpersoon werkt aan haar roman, die al lang ingeleverd had moeten zijn bij haar uitgever, raakt ze in de ban van het werk van Rilke, Dürer Chantal Akerman, en anderen. Ze fotografeert de bewoners en zwerfhonden uit haar buurt, spookt rond in boekwinkels en legt haar gedachten vast in een notitieboekje, dat haar werk aan de roman volledig overschaduwt. Terwijl de winter nadert wordt ze door een reeks ingrijpende voorvallen steeds onzekerder, totdat een intense en tedere gebeurtenis alles verandert. In talige, meanderende stijl geschreven. Met name geschikt voor een literair lezerspubliek.Kate Zambreno (Mount Prospect, 1977) is schrijver.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.