Vlucht : roman
Charlotte McConaghy
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Prometheus, 2022 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : MCCO |
Marnix Verplancke
i /un/04 j
Een van de wonderlijkste rewilding-projecten ging in 1995 van start in het Amerikaanse Yellowstone National Park. Omdat er een overschot was aan grote grazers en roofdieren afwezig waren, stond het ecologisch evenwicht van het park al decennia onder druk. De wapiti's vraten iedere nieuwe bomenscheut op, waardoor bos verloren ging, de rivieroevers bij veel regenval steeds meer wegspoelden en de flora en fauna verschraalden.
Daarom werd na een afwezigheid van zeventig jaar de wolf weer geïntroduceerd, en met succes. De wapiti's werden opgejaagd, bleven niet langer aan de rivieroevers hangen en daardoor groeiden er weer wilgen en populieren. Die trokken na verloop van tijd bevers aan, er ontstonden plassen langs de door de boomwortels stevigere oevers, waarin vissen paaiden. Er kwamen meer vogels en doordat de wolven de coyotes aanpakten ook meer knaagdieren, zoals konijnen, die op hun beurt voor een toename van het aantal vossen en wezels zorgden. In plaats van tot een verarming van het leven, zoals sommigen voorspelden, leidde de herintroductie van de wolf dus tot een enorme verrijking ervan.
Gesterkt door dit voorbeeld zet Inti, het hoofdpersonage uit Charlotte McConaghy's roman Ooit waren er wolven, zich in voor het Cairngorms Wolf Project, dat het succes van Yellowstone in Schotland wil herhalen. Dat land heeft immers al heel lang te kampen met een hertenplaag. Zo'n 350.000 lopen ervan rond en die maken de herbebossing van de heuvels en bergen praktisch onmogelijk. Wolven zijn dus de oplossing. Net als in Yellowstone worden er veertien dieren uitgezet, maar terwijl het Amerikaanse natuurpark onbewoond is, geldt dat natuurlijk niet voor de Schotse Cairngorms. Niet lang na het uitzetten schiet een schapenboer meteen al een wolf dood. Ik dacht dat het een verwilderde hond was, verdedigt hij zich, en Duncan, de lokale politieman, geeft Inti de raad het daarbij te laten.
Inti heeft haar liefde voor de natuur te danken aan haar vader, een ietwat zonderlinge man die ooit voor een bosbouwfirma werkte in het Canadese British Columbia. Maar hoe meer hij de aarde zag lijden onder de mens, hoe extremer hij werd in zijn eigen opoffering, tot en met een verkapte hongerstaking. Van een wijs man was hij veranderd in een waanzinnige, besloot Inti, die zijn pacifistische verzet inruilde voor de cynischer levensfilosofie van haar moeder. Deze Australische rechercheur is er vast van overtuigd dat je met vergiffenis nergens komt omdat de mens nu eenmaal geen doetje is. Wanneer Inti tijdens een buurtbijeenkomst in de Cairngorms uitgedaagd wordt door een paar lokale boeren die zeggen dat de wolven kindermoordenaars zijn, combineert ze de gevoeligheid van haar vader met de vastberadenheid van haar moeder, en antwoordt ze dat de wolven helemaal geen kinderdoders zijn, dat zijn de mensen. En meer bepaald de mannen.
Ooit waren er wolven gaat immers niet alleen over het geweld dat de mens de natuur aandoet. Inti heeft een tweelingzus, Aggi, die sinds ze op gruwelijke wijze misbruikt werd door haar man en zijn vrienden mensenschuw is geworden. Ze is meegereisd met Inti naar Schotland, maar komt het huisje waar ze wonen nooit uit, en communiceren doet ze alleen nog in gebarentaal. De oplossing van haar trauma zou weleens in het verlengde kunnen liggen van de oplossing van de wolvenproblematiek, denk je als lezer algauw, waarmee meteen ook de link tussen Ooit waren er wolven en McConaghy's debuut Vlucht duidelijk wordt. In die roman ging een jonge ornithologe de laatste noordse sternen achterna, van Groenland tot op Antarctica, en zocht ze op die manier ook verlichting voor een persoonlijk trauma. In deze nieuwe roman gebeurt iets gelijkaardigs.
McConaghy speelt in Ooit waren er wolven met de tegenstelling tussen toxische masculiniteit en zorgende vrouwelijkheid. Het mannelijke geweld is immers niet weg te denken uit haar roman. Nadat iemand zijn vrouw vermoordt, wordt hij met een cricketbat doodgeslagen door zijn zoon; nadat een boerin per ongeluk het hek van een weide niet heeft gesloten waardoor er een paard is ontsnapt, wordt ze het ziekenhuis in getimmerd door haar man. En over Aggi hadden we het natuurlijk al. Daartegenover stelt de schrijfster de wolvin die haar zes welpen grootbrengt en Inti die ongewenst zwanger wordt, maar het kind toch houdt en uiteindelijk net als die wolvin midden in de natuur bevalt.
En dat brengt ons meteen bij het euvel van Ooit waren er wolven. McConaghy schrijft als de besten, niet alleen wanneer ze het over de Schotse natuur heeft, maar ook de psychische terreur die Aggi ondergaat bezorgt je kippenvel. Ze wil echter een perfect boek afleveren, en daar gaat het soms fout. Een roman waarin op het einde nog een paar onbeantwoorde vragen overblijven is door zijn onvolmaaktheid levensecht. Een waarin alle puzzelstukjes op hun plaats vallen en alle parallellen duidelijk zichtbaar zijn, is dat niet. Het leven is geen sprookje, zou Inti's moeder ongetwijfeld opmerken wanneer ze McConaghy's roman zou lezen. Ook niet wanneer er wolven in voorkomen.
Vertaling Dennis Keesmaat, Prometheus, 336 p., 22,50 euro.
Roderik Six
i /un/15 j
In 1995, zo’n zeventig jaar nadat ze er uitgeroeid waren, werden in Yellowstone Park opnieuw wolven uitgezet. Die herintroductie bleek een ecologisch succesverhaal. De wapitipopulatie nam drastisch af, en daarmee ook de overbegrazing, zodat er meer bomen konden groeien, wat op zijn beurt weer de bevers ten goede kwam. Zij konden opnieuw burchten bouwen, waardoor de loop van rivieren werd verlegd, wat voor nieuwe paaigronden voor watervogels zorgde. Ook coyotes kregen er een geduchte vijand bij en daar voer de met uitsterven bedreigde gaffelbok wel bij.
Dat succesverhaal wil Inti Flynn in Schotland herhalen door samen met haar team biologen wolvenroedels uit te zetten in de Hooglanden. De lokale bevolking reageert argwanend: boeren waarschuwen voor doodgebeten lammeren en hysterische moeders vrezen voor de strot van hun kindjes. Al snel wordt de eerste wolf ‘per ongeluk’ afgeknald maar wanneer een veeboer op mysterieuze wijze verdwijnt, gaan de poppen helemaal aan het dansen – iedereen is ervan overtuigd dat de wolf de mens als makkelijke prooi ziet.
De belaagde Inti heeft nog meer kopzorgen. Ze moet ook voor haar tweelingzus Aggie zorgen, die na traumatisch partnergeweld nog slechts een schim van zichzelf is. Communiceren lukt enkel nog in gebarentaal en ’s nachts durft Aggie wel eens te verdwalen. Waarschijnlijk was het ook niet zo’n goed idee om aan te pappen met Duncan, de politiecommissaris die tussen de lokale wolvenhaat en de wet moet laveren en nu ook een onrustwekkende verdwijning op zijn bord krijgt. Aan geheimen en oude vetes geen gebrek in de streek – zelfs Duncan staat op de lange verdachtenlijst. En de wolf is een makkelijke zondebok.
De centrale vraag in de nieuwe roman van de Australische bestsellerauteur Charlotte McConaghy is: wie is de wolf in schaapskleren? Ook Inti heeft geen onbesproken verleden: samen met Aggie moest ze tijdens haar jeugd tot het uiterste gaan om te overleven en in haar strijd om de wolf te beschermen zoekt ze soms de rand van de wet op.
McConaghy bouwt het drama mooi op en besteedt voldoende tijd aan de achtergrond van haar personages maar gaandeweg vernauwt Ooit waren er wolven tot een ecothriller waarin de speurtocht naar een moordenaar – mens of dier – de boventoon voert. Die genrewissel doet even de wenkbrauwen fronsen maar McConaghy heeft voldoende talent. Het spiegelspel met de tweeling is een klassieke truc maar zorgt wel voor de nodige psychologische diepgang om het geloofwaardig te houden. Wel jammer dat daardoor haar pleidooi voor de herintroductie van de wolf in de verdrukking komt, zeker nu in Limburg dezelfde wolvenangst opborrelt.
***
Prometheus (oorspronkelijke titel: Once There Were Wolves), 336 blz., € 22,50.
Redactie
Een aangrijpende roman over Inti Flyn, die naar Schotland komt met veertien grijze wolven om ze te herintroduceren in de Schotse Hooglanden. Als wetenschapper ziet ze dit als enige redmiddel voor het verwoeste landschap; als vrouw hoopt ze op een nieuwe start na al het leed dat ze heeft gezien. Als een boer dood wordt aangetroffen, volgt er een klopjacht op haar dieren. Het boek is in prettig leesbare stijl geschreven. Charlotte McConaghy (1988) is (scenario)schrijver. Ze is auteur van de internationale bestseller Migrations, die in meer dan twintig talen is verschenen. Ze woont in Sydney, Australië.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.