Griekse mythen
Imme Dros
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Van Oorschot, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : DROS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Van Oorschot, 2021 |
VOLWASSENEN : ROMANS : DROS |
John Vervoort
em/ec/11 d
Een van de meest intrigerende regels die aan William Shakespeare (1564-1616) wordt toegeschreven staat niet in een van zijn beroemde toneelstukken of magistrale sonnetten, maar in zijn testament. Daarin verklaart hij dat hij zijn 'tweede beste bed' nalaat aan zijn vrouw Anne. Nog steeds breken Shakespearevorsers zich het hoofd wat er met het beste bed van het gezin Shakespeare-Hathaway is gebeurd. In Gisterland vertelt Imme Dros, vooral bekend als auteur van weergaloze kinder- en jeugdliteratuur, over de vrouw die bijna 35 jaar getrouwd was met William Shakespeare en verklaart zij onder meer waarom Shakespeare die vreemde clausule in zijn testament liet opnemen.
Over Anne Hathaway is even weinig met zekerheid geweten als over haar man. Vast staat dat ze op 26-jarige leeftijd trouwde met de 18-jarige William Shakespeare en zes maanden later beviel van een dochter, Suzanna. Het echtpaar kreeg nog een tweeling, Judith en Hamnet, maar de jongen zou op 11-jarige leeftijd overlijden, volgens Dros nadat hij van een trap was gevallen, maar waarschijnlijk stierf hij aan de pest. Dros is niet de eerste auteur die zich het leven van Shakespeare en zijn gezin heeft verbeeld. Onlangs nog verdiepte Maggie O'Farrell zich in haar roman Hamnet in het leven van de kinderen van William en Anne. Beroemd is ook het essay 'De vrouw van Shakespeare' van Germaine Greer, waarin zij Anne Hathaway portretteert als een onafhankelijke vrouw die haar gezin rechthield in Stratford-upon-Avon terwijl haar man carrière maakte in Londen.
In Dros' roman is Anne een opvallend gelukkige vrouw, ook in haar huwelijk. Zij steunt haar man voluit wanneer hij een carrière als auteur en acteur wil najagen. Zij weet dat Will leeft 'voor de kracht van taal en theater'. Hij verleidt haar met woorden en het beroemde sonnet 18, dat begint met 'Shall I compare thee to a summer's day', zou hij als huwelijksgeschenk geschreven hebben. Uitgebreid discussieert ze met hem over de inhoud van zijn toneelstukken. Vooral over The taming of the shrew ( De getemde feeks), een blijspel over de liefdesperikelen van een koppel dat vooral veel bekvecht, kibbelen ook Will en Anne vaak. Zelfs 'The rest is silence', de laatste woorden die de stervende Hamlet uitspreekt, zouden haar suggestie zijn geweest.
Gisterland - de titel verwijst naar de herinneringen die Anne ondanks alles koestert - is een genuanceerd portret van een zelfbewuste vrouw. Haar wapenspreuk zou 'Alles loopt anders' kunnen luiden, maar ze beseft ook dat alles zijn plaats in het leven heeft. Dros heeft in helder proza een genuanceerd portret geschreven van de vrouw die niet achter maar naast de geniale taaltovenaar stond.
Van Oorschot, 264 blz., 23,50 €.
Maarten Steenmeijer
ob/kt/16 o
Er is maar weinig bekend over het leven van Shakespeare en dat heeft hem de mooie omschrijving 'het zwarte gat in de schepping' opgeleverd. Over zijn vrouw Anne Hathaway tasten we nog meer in het duister.
Wat we wel weten is dat hun huwelijk een moetje was en dat er enig leeftijdsverschil was tussen de twee (toen ze trouwden was William 18, Anne 26). Ook staat vast dat Shakespeare meestal in Londen zat terwijl Anne thuis in Stratford-upon-Avon voor de kinderen zorgde. En dan is er die geruchtmakende zin uit Shakespeares testament: hij liet zijn vrouw 'my second-best bed, with my furniture' na.
Uit deze losse flodders is het idee ontstaan dat Shakespeare niet gelukkig was met zijn echtgenote. In Shakespeare's Wife (2007) bestormt Germaine Greer dit beeld door Anne Hathaway in het zonnetje te zetten als een vrouw die niet alleen op persoonlijk vlak maar ook in professionele zin veel voor Shakespeare heeft betekend. Imme Dros' roman Gisterland, waarin Hathaway zelf het verhaal van haar leven vertelt, zit op hetzelfde spoor.
Op de eerste pagina herinnert Hathaway zich hoe ze het als peuter vertikte op verzoek van een buurvrouw te laten horen dat ze kon praten en zodra ze weer alleen met haar moeder was een mooie volzin uit haar mond liet rollen. Dan weet je het al: dit is me er eentje, om de kneuterige uitdrukking te gebruiken waarvan Shakespeare zich in de roman geregeld bedient in gesprekken met zijn vrouw.
En inderdaad: Anne is me er eentje. Hoeveel frustrerende beperkingen de tijdgeest haar ook oplegt, zij weet er altijd het beste van te maken. Zo springt ze uit haar vel wanneer ze merkt dat haar broertje wel naar school mag en zij niet. Maar ze laat het er niet bij zitten en leert dankzij een achterneef van haar moeder toch lezen, schrijven en nog een heleboel meer. En als ze getrouwd is ontpopt ze zich tot een genereuze alleskunner zonder wie Shakespeare Shakespeare niet zou zijn geworden.
Wat heeft de grote schrijver zoal aan zijn vrouw te danken? Zij zorgt voor inkomsten zodat hij een paar dagen in de week niet hoeft te werken en tijd heeft om te schrijven. Zij regelt een kamertje waar hij dat rustig kan doen. Zij legt hem haarfijn uit waarom het toneel van hun tijd zo sleets is. Zij bekritiseert zijn eerste werken, waarin nogal wat zinnen voorkomen 'die veel te hoogdravend of overbodig waren'. Zij doet hem ideeën aan de hand die de plots van zijn toneelstukken spannender en interessanter maken. Zij coacht hem wanneer hij de moed dreigt te verliezen omdat zijn carrière maar niet van de grond wil komen.
Anne is, kortom, de veelzijdige drijvende kracht achter de jonge schrijver die zijn vorm en succes nog moet vinden. En die rol blijft ze spelen wanneer haar man in Londen triomfen viert. Omdat hij nog maar weinig thuis is kan het bijna niet anders of zij is minder betrokken bij de werken die hij dan schrijft. Maar ze voegt wel een nieuwe rol toe aan haar toch al indrukwekkende repertoire door hem erop te wijzen dat het eigenlijk niet kan dat Jan en alleman maar van alles en nog wat in zijn teksten veranderen.
Dat Anne zich veel meer dan haar man bewust is van de grote waarde van zijn werk blijkt ook uit het feit dat hij zijn manuscripten laat rondslingeren, terwijl zij alle fragmenten die zij te pakken kan krijgen zorgvuldig bewaart. Niet alleen Shakespeare maar ook wij zouden dus veel aan Hathaway te danken hebben: door haar visionaire blik en grote ijver zouden niet alle overgeleverde teksten van Shakespeare verminkte versies van de originelen zijn.
Tel dit alles en nog zo het een en ander bij elkaar op en je kunt niet anders dan concluderen dat het voortvarend vertelde levensverhaal van Anne Hathaway in Gisterland te mooi is om waar geweest te kunnen zijn.
***
Van Oorschot; 264 pagina's; € 23,50.
Mirjam Scholten
Over Anne Hathaway, de acht jaar oudere echtgenote van William Shakespeare, is weinig bekend. De geroemde en bekroonde schrijfster (1936) van jeugdboeken en vertaler en bewerker van Griekse verhalen geeft, in haar eerste roman voor volwassenen, Anne Hathaway naar eigen inzicht gestalte. Zij draagt, als ik-figuur, het boek. Terwijl Williams ster gaat rijzen en hij steeds vaker niet in Stratford-upon-Avon maar in Londen verblijft, bestiert Hathaway de kinderen en het huishouden en brengt zij als coupeuse geld in het laatje. William staat geregeld nogal koddig versteld van zijn bijdehante vrouw, die ook nog eens intelligent met hem meedenkt over zijn werken. Hijzelf komt nauwelijks voor het voetlicht, behalve wellicht als hij over zijn werk praat - wat veelvuldig gebeurt - zoals over 'Het temmen van de feeks'. Terwijl het lezen over Anne een plezier is, met name door de eenvoudige maar frisse schrijfstijl, wordt het breeduit ingaan op de wording van het werk van de grote schrijver op den duur saai. Anderzijds kan het boek juist op dit onderdeel ingezet worden als leerstof in het voortgezet onderwijs.
Rob Schouten
ob/kt/16 o
Over het leven van de grote William Shakespeare weten we weinig. Wel waar hij vandaan kwam, wanneer zijn kinderen geboren werden en nog wat data, maar niet eens zeker waar hij als acteur precies speelde en in welke omstandigheden hij z'n wereldberoemde toneelstukken en gedichten schreef. Zelfs z'n auteurschap staat voor sommigen niet vast.
Een romancier die zijn leven in beeld wil brengen, kan er dus lustig op los fabuleren, niet gehinderd door al te veel feiten en dat is ook wat er in Gisterland, de jongste roman van Imme Dros (1936) gebeurt. Dat wil zeggen, ze beschrijft Shakespeare's leven vanuit het perspectief van zijn vrouw Ann Hathaway, over wie we nog veel minder weten en die je dus ook helemaal zelf mag inkleuren. Het gevaar van zoveel vrijheid is dan weer wel dat het beeld dat je van de grote man en zijn vrouw krijgt, helemaal niet overeenstemt met het beeld dat je er zelf bij hebt; heeft het voor je gevoel wel iets met de historische Shakespeare te maken?
In Gisterland komt Shakespeare naar voren als een betrekkelijk non-descripte figuur, in de toneelwereld zou je zeggen een 'flat character', iets wat je niet direct verwacht van zo'n immens groot schrijver. Anderzijds heb ik een acteur weleens horen zeggen dat je als toneelspeler misschien wel een zekere mate van leegheid moet bezitten, en dat is deze William Shakespeare per saldo: nogal leeg.
KRIJT EN SPELDEN
Dros' roman gaat dan ook veel meer over Ann Hathaway, de huisvrouw van Will Shakespeare, die terwijl haar man in Londense toneelkringen langzaamaan steeds beroemder wordt, thuis in Stratford-upon-Avon een soort kledingzaakje runt, ze noemt zichzelf coupeuse. Tegenover de grote daden van haar man lijken haar bezigheden schraal af te steken, maar in Imme Dros' ogen is dat zeker niet waar; integendeel, haar handwerk lijkt wel op zijn schrijven: 'Hoe weet je waar je knippen moet?' vroeg hij.
'Hoe weet jij wat voor woord je moet gebruiken?' zei ik, 'Kijk, ik heb het aangegeven met krijt en spelden. Of ik gebruik patronen, die speld ik op de stof. En af en toe maak ik zelf een patroon...'
Ann Hathaway, acht jaar ouder dan haar man, is een stevige vrouw met een eigen wil die de zaken thuis goed weet te regelen, 'Je bent me er eentje', hoor je haar man Will geregeld bewonderend over haar roepen en, hoe apocrief ook, ze komt behoorlijk plausibel over. Anders ligt het bij Shakespeare zelf, die een wat sullige indruk maakt, wel succesvol maar toch met weinig markants.
Dros doet het voorkomen of hij zijn beroemde sonnetten vooral braaf voor Ann geschreven heeft (wat vermoedelijk helemaal niet waar is) en ook wat ze over de inspiratie voor zijn toneelstukken schrijft, klinkt nogal dubieus en mat: "Als je bent opgegroeid in een gemeenschap waar iedereen wel iets van jou of je ouders heeft gehoord, dan weten veel van al die hartelijke mensen heel goed, hoe ze jou, meestal met een lachje, het diepst kunnen vernederen en kwetsen. Ik heb dat vroeger goed gevoeld en er later ook goed aan verdiend. De hele wereld is voor mij een groot theater, dat laat ik zien en horen aan zogenaamd aardige mensen, die geen genoeg kunnen krijgen van schurken en van hun slachtoffers."
Een weinig gepassioneerde en al helemaal geen intellectuele verklaring voor het genie van William Shakespeare. Je kunt dit boek dan ook beter lezen als een zestiende-eeuws vrouwenportret dan als een roman over groot kunstenaarschap.
Je kunt overigens wel merken dat Imme Dros van oorsprong een jeugdboekenschrijver is. Weliswaar maakte ze ook bewerkingen van volwassen klassieke mythen en vertaalde ze zelfs Homerus, maar haar stijl is altijd eenvoudig en direct, misschien ook iets wat je niet direct bij Shakespeare verwacht, al was die zelf bij tijd en wijle ook iemand van klinkende eenvoud. Zo'n zestiende-eeuwse vrouw die het over 'mama' heeft en het 'winkeltje van tante Door' klinkt mij enigszins anachronistisch in de oren.
Onnatuurlijk
Wat Imme Dros van mij beslist niet had hoeven doen, is samenvattingen van Shakespeares toneelstukken geven. Het komt vrij onnatuurlijk over dat de grote man tot in detail en zonder er erg op te reflecteren steeds precies wist wat hij ging schrijven. In plaats van iets in wording krijg je iets wat al af is.
Nee, over het creatieve genie van William Shakespeare leer je hier weinig, behalve dat het vooral een soort handwerk voor hem was. Maar goed, misschien is het wel tijd om romantische reputaties te relativeren. Daarin is Imme Dros wel geslaagd.
Van Oorschot; 264 blz. € 23,50.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.