De schaker van Buenos Aires : roman
Ariel Magnus
Ariel Magnus (Auteur), Eugenie Schoolderman (Vertaler), Arie Van der Wal (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, © 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : MAGN |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Meulenhoff, © 2021 |
VOLWASSENEN : ROMANS : MAGN |
Karlo Keersmaekers
In 1950 kreeg Obersturmbannführer Adolf Eichmann, de architect van de Holocaust, een paspoort voor stateloze personen op naam van Ricardo Klement. Hij kon naar Argentinië vluchten en ontliep een veroordeling wegens misdaden tegen de menselijkheid. Twee jaar later zorgde hij ervoor dat zijn vrouw en zijn drie zonen zich hem kwamen vervoegen. Argentinië werd zijn tweede thuis. Hij vond er werk en ontmoette andere ex-nazi’s, die hem negeren. Na een verblijf van tien jaar werd Eichmann in 1960 ontmaskerd en ontvoerd naar Israël. Het is die periode die de auteur op zijn manier reconstrueert. De lezer ervaart het relatief gewone leven van een man op de vlucht, maar ook wat het betekent voortdurend op je hoede te moeten zijn voor een mogelijke ontmaskering. Zelf was Eichmann ervan overtuigd dat hij alleen maar de bevelen van zijn superieuren getrouw uitvoerde. Aldus vond hij zichzelf onschuldig. Historische feiten worden correct verweven in het verhaal en geven een interessante context. Er zijn flashbacks naar het Derde Rijk. Ook het tijdperk Peron in Argentinië krijgt aandacht. Een boeiende deels geromantiseerde reconstructie van het verblijf van Eichmann in Argentinië van 1950 tot 1960. Erg geloofwaardig door gecheckte historische feiten.
Berthold Van Maris
i /un/26 j
De beruchte Duitse oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann leefde in de jaren vijftig van de vorige eeuw onder een andere naam en identiteit in Argentinië. In 1960 werd hij door de Israëlische geheime dienst opgespoord, naar Israël ontvoerd, en daar berecht in een proces dat wereldwijd veel aandacht trok en waar ook veel over is geschreven, onder andere door de filosoof Hannah Arendt en ook door Harry Mulisch, die vanuit Jeruzalem verslag deed van het proces.
De roman De onfortuinlijke beschrijft scènes uit de Argentijnse jaren van Eichmann. De dingen die Ricardo Klement (de naam die hij daar had aangenomen) in zijn dagelijkse Argentijnse leven meemaakt, de ontmoetingen en gesprekken die hij heeft met anderen, leiden in zijn hoofd telkens weer tot wonderlijke en bizarre gedachten over en herinneringen aan de tijd waarin hij in Duitsland de jodentransporten organiseerde.
Als deze Ricardo Klement met zijn gezin in Argentinië in de trein zit, dwalen zijn gedachten al gauw af naar logistieke overwegingen zoals: hoeveel mensen passen er in één wagon? Als hij met zijn zoon paard rijdt in een Argentijns natuurgebied en die zoon aan hem vraagt: "Waar gaan we eigenlijk naartoe?", komt spontaan deze mijmering in hem op: "dat het nooit goed was om mensen van tevoren te vertellen wat hun aan het eind van de weg te wachten stond."
In deze roman ligt de nadruk op wat de hoofdpersoon denkt. Dialoog en handeling zijn daaraan ondergeschikt gemaakt. Het is een ambachtelijk en vakkundig geschreven, onderhoudend boek geworden, maar zonder al te veel verrassingen. Er is al heel veel geschreven over Eichmann: fictie en non-fictie. Er zijn de nodige films over hem gemaakt, zowel speelfilms als documentaires.
Magnus doet hier als romanschrijver iets waar Arendt en Mulisch alleen maar van konden dromen: hij heeft onbeperkt toegang tot de gedachten van zijn personage. Wat we daar aantreffen is: intelligentie, een sterke hang naar rationaliteit, maar ook sentimentele momenten. En kilheid, vermengd met iets wat je gevoel voor humor zou kunnen noemen. Want ja, ook slechte mensen hebben soms gevoel voor humor.
Een aardig detail is de manier waarop de hoofdpersoon allerlei eigenaardigheden en gebreken van Argentinië en de Argentijnen signaleert. Dat lijkt verdacht veel op de zelfspot die je vaak bij Argentijnen zelf tegenkomt. Als hij zijn blik laat gaan over het versleten interieur van een restaurant, komt bijvoorbeeld terloops deze gedachte voorbij: "twintig Argentijnse jaren staan gelijk aan tweehonderd Duitse".
Duits-joodse grootouders
De manier waarop het personage Eichmann naar de wereld om hem heen kijkt, is vermoedelijk wat filosofischer, literairder en humoristischer dan de manier waarop de echte Eichmann keek en dacht. Dan zou je kunnen zeggen: dat is oké, want daardoor wordt het boek interessanter en leesbaarder. Of je kunt denken: dat is niet oké, want bij een personage dat gebaseerd is op zo'n beladen geval is er geen enkele reden om van hem iets anders te maken dan wat hij werkelijk was.
De belangstelling van Ariel Magnus voor Eichmann heeft ongetwijfeld te maken met de Duits-Joodse roots van deze Argentijnse schrijver. Hij schreef eerder een boek over zijn Duits-Joodse grootvader, die in de jaren dertig naar Argentinië vluchtte. En hij wijdde een ander boek aan het bijzondere verhaal van zijn oma, die de concentratiekampen overleefde nadat ze zich vrijwillig gevoegd had bij haar blinde moeder in het kamp Theresienstadt.
Vert. Eugenie Schoolderman en Arie van der Wal. Meulenhoff; 240 blz. € 21.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.