Verre vaders
Marina Jarre
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Ambo|Anthos, © 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BARO |
Anneke van Ammelrooy
Wie was mijn vader? Die vraag stelde de schrijfster zich pas toen ze bijna dertig was en haar moeder haar de documenten gaf van het laatste proces tegen hem. Deze arts was vals beschuldigd van lidmaatschap van een linkse terreurorganisatie. Dan volgt een aangrijpend verslag van een zoektocht naar wat haar vader bewoog om de kant van de migranten uit het zuiden te kiezen, die onder erbarmelijke omstandigheden in de fabrieken van Turijn werkten en bij bosjes het leven lieten. Het verzet daartegen (stakingen, demonstraties, bezettingen) en tegen de mensonwaardige behandeling van gevangenen vormen de etappes van haar vaders leven. Voor een klein deel wordt dit bijna journalistiek verteld, maar overwegend zijn alle ontroerende ontmoetingen met mensen die haar vader hebben gekend, zijn vrouwen, collega's, kameraden, zijn advocaat – en de locaties waar hun leven zich afspeelde. Zo komt een verzonken verleden langzaam boven water en zullen lezers met name Turijn nooit meer met dezelfde ogen zien. Debuutroman van de auteur (Turijn, 1987), die werd genomineerd voor de Premio Strega en de Vittorini-prijs won. Bijzondere geschiedschrijving waarin een fascinerende puzzel wordt gelegd van een man die velen zich herinneren maar van wie aanvankelijk slechts een krantenbericht restte.
Jann Ruyters
us/ug/21 a
De 'rode jaren', de jaren zeventig/tachtig van de vorige eeuw, hebben in ons land vooral satire voortgebracht. Vorig jaar nog de succesvolle roman De saamhorigheidsgroep waarin Merijn de Boer de knuffelende, wandelende, veel vergaderende wereldverbeteraars van toen op de hak neemt. In Italië is de artistieke verwerking van het links-extremistische verleden ernstiger van toon, wat ook komt omdat daar wel doden vielen in die periode van aanslagen en politieke moorden - ook wel de 'jaren van lood' genoemd, anni di piombo - die culmineerden in de ontvoering van en de moord op politicus Aldo Moro door de Rode Brigades.
Marta Barone (1987) stuit op dat verleden als ze meer wil weten over het leven van haar vader die ooit, jaren voor haar geboorte, een paar maanden in de gevangenis zat wegens betrokkenheid bij de linkse terreurgroep Prima Linea. Voorheen interesseerde Barone zich niet zo voor die geschiedenis, sowieso niet zo voor die inmiddels overleden vader met wie ze een moeizame relatie had en met wie ze nooit samenwoonde. Ze vond hem een ergerlijke man, 'chaotisch luidruchtig haveloos gekleed', iemand die zich als arts onvermoeibaar inzette voor verslaafden, maar die, in de woorden van zijn dochter, een terloopse 'bijna kinderlijke relatie had met al het andere, kleren, geld, de toekomst'.
De momenten dat de vader in het openbaar zijn dochter te gretig prijst als typisch een kind van hem, stijgt er zelfs 'een blauwige giftige woede' in haar op. "Ik dacht alleen maar: ik ben niet zoals jij, ik zal nooit zoals jij zijn."
Fraai is hoe de auteur die o-zo-herkenbare weerstand jegens ouders verweeft met haar onderzoek naar haar vaders toch vrij unieke levensloop. Haar verzet verandert in interesse als ze na zijn dood stuit op een juridisch verslag van het proces en de veroordeling van Il Barone.
Het onpersoonlijke, bureaucratische 'Il' raakt haar. Het was 'alsof de hele kwestie nu pas echt werd, weggerukt uit het vage, kleurloze, onnauwkeurige landschap dat het verleden van anderen voor ons is'.
De dochter wil nu de 'kale feiten', maar echt recht op haar doel af gaat ze ook dan nog niet; de vaderzoektocht voltrekt zich in dit omzichtige en toch meeslepende memoir in knap gedoseerde horten en stoten. Barone zoekt contact met zijn eerdere vrouwen, duikt in krantenarchieven, bekijkt filmpjes van demonstraties en bezettingen, leest de schotschriften en pamfletten. Ze verbaast zich over dogmatisme en naïviteit. "Ze waren erger dan de ergste katholieken", noteert ze, "er waren nooit twijfels, geen individuen met hun innerlijke tegenstrijdigheden [...] de massa was intrinsiek goed."
Ze leest over de barre werkomstandigheden in de fabrieken in Turijn, de extreme woningnood, de massa-ontslagen. Ze hoort van vriendinnen over haar vaders betrokkenheid, zijn charisma, zijn 'violet vuur'. Als ze stuit op een eerder bloedbad dat de dan nog piepjonge geneeskundestudent voor het leven tekent, illustreert dit de waanzin en verwarring van toen.
Verzonken stad is niet bedoeld als 'daad van vergiffenis' noch als 'verweerschrift' of 'eerherstel voor goede communisten', het is niet meer dan 'een daad van belangstelling' schrijft Barone. Toch wint in haar de weemoed 'niet naar dingen die gebeurd zijn maar naar dingen die nooit gebeurd zijn'.
Weemoed is ook wat je aan dit memoir overhoudt, niet alleen door het verhaal van de vader die stukloopt op de omstandigheden, maar ook door het door Barone zo menselijk ingekleurde recente Italiaanse verleden - een tragische geschiedenis vol 'individuen met tegenstrijdigheden', zonder 'intrinsiek goede massa'.
Vert. Manon Smits. Ambo Anthos; 315 blz. € 22,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.