Hemelsblauw : gedichten
Jan Lauwereyns
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : LAUW |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Koppernik, © 2021 |
VOLWASSENEN : ROMANS : LAUW |
Maria Vlaar
rt/aa/20 m
Sommige schrijvers slepen je mee in hun afgeronde verhaal, andere schrijvers ronden niets af maar laten je juist overal over nadenken. Dichter en neurowetenschapper Jan Lauwereyns (52) behoort zeker tot de laatste categorie. Zijn derde roman Gehuwde rotsen laat de lezer achter met grote vragen en intrigerende twijfels over de zin van het leven, over de aard van de dood, over zelfmoord, over taal, over liefde en over de reikwijdte van wetenschap en literatuur.
Lauwereyns leeft en werkt al jaren in Japan, waar hij rondwormen bestudeert voor zijn wetenschappelijke ideeën over hoe mensen met elkaar samenleven. Zijn kennis komt op verrassende wijze terecht in zijn dichtbundels, waarvoor hij onder meer de VSB Poëzieprijs kreeg, en af en toe in een roman. In Gehuwde rotsen blijkt dat hij niet alleen voor de wetenschap naar Japan is vertrokken, maar dat hij ook op de vlucht was voor zijn verleden. Zijn veel te jong getrouwde moeder en vader lieten zich na hun dramatische scheiding kennen als respectievelijk alcoholist en bedrieger.
Gehuwde rotsen is een van de wonderlijkste romans die ik ooit las. Fictie is in Lauwereyns' woorden 'een flauw bijtend hondje', en hij gebruikt dan ook stukjes dagboek, essay, poëzie door elkaar. Naast bekentenis en biecht, waarin de schrijver niemand spaart, is het boek ook een verhandeling én een roman. Lauwereyns wisselt net zo gemakkelijk van register als Julian Barnes. Dat is ook te zien in de taal, in de stream of consciousness, een voortrazende intuïtieve gedachtestroom zonder hoofdletters en punten, enkel onderbroken door witregels. De zinnetjes over zijn ouders zijn soms in fonetisch Antwerps, de taal van zijn jeugd: 'laten we zeggen dat ik de moedertaal niet wil opgeven er is nog iet en da wil 'k vasthoue'. Alles schuurt en wringt in Gehuwde rotsen, ook hoe de schrijver zich tot de lezer verhoudt. Hij smeekt de lezer hem aan te horen, als hij in horten en stoten het verhaal vertelt van zijn getroebleerde ouders, 'alle twiê zoe doêt as ne pier', een familieverleden met incest en racisme, en de ellendige zelfmoord van zijn moeder. Soms wordt hij zo persoonlijk dat het gênant is. Als hij roddelt over zijn ex-vrouw Shizuka lijkt hij geobsedeerd door zijn eigen crash, en lak te hebben aan de lezer. 'Bijten, bijten, doorbijten', roept hij ons halverwege toe.
Maar dan weer zoomt hij uit tot grote hoogte, als de intellectueel die hij ook is, en gaat hij volop in discussie met citaten van Simone Weil, Darwin, Augustinus en David Benatar. Die laatste is een pessimistische filosoof die ervoor pleit om de mensheid te laten uitsterven. In ieder leven is leed gegarandeerd, maar geluk niet, is zijn redenering, en die asymmetrie van pijn en levensvreugd laat maar één morele conclusie over: geen kinderen meer krijgen. Een aantrekkelijke opvatting, maar het lukt Lauwereyns niet zich eraan over te geven. Belaagd door herinneringen stelt hij zich de vraag of hij beter niet geboren had kunnen worden en bekent hij zich tot het optimisme. Hij wil het leven koesteren 'om wat het is, om wat het biedt', bijna als een taoïst.
Lauwereyns' worsteling met alles en zichzelf - waarschijnlijk heeft hij een midlifecrisis - is fascinerend, want hij komt tot diepe inzichten die ook de lezer verrijken. Over wat het betekent om iemand te verliezen, bijvoorbeeld, schrijft hij dat een dode aanwezig kan blijven in je leven als een 'lichaam van afwezigheid', waardoor 'de werkelijke afwezigheid actief mee speelt in ons bestaan door middel van denkbeeldige aanwezigheid'. En hoewel Lauwereyns de filosofische taal, de poëtische taal, de fotografische taal, de essayerende taal en de taal van de fictie in Gehuwde rotsen perfect beheerst, maakt hij ook duidelijk hoe beperkt het arsenaal aan antwoorden van de wetenschap en de literatuur is op de grote vragen des levens. Die liggen in een andere taal, 'in 't Aentwaerps', waarin 'ongs Ma' maar bleef houden van Pa omdat ze 'noêt ni nee tegen em kon zegge'. Altijd verafschuwde hij zijn Pa die zijn Ma had bedrogen en in de steek had gelaten voor een andere vrouw, totdat hij zelf ook op onfrisse wijze Shizuka verlaat voor Miki. Lauwereyns ontleedt dus niet alleen de psyche van zijn rondwormen, zijn vader en zijn moeder, maar ook van zichzelf. En wat hij vindt is stront én goud. Omdat het leven nu eenmaal zo is.
Koppernik, 332 blz., 22,50 €.
Marnix Verplancke
il/pr/07 a
Begin vorig jaar viel er in de agenda van schrijver en hersenwetenschapper Jan Lauwereyns een gat dat hem de tijd schonk om zich af te sluiten van de wereld en zich volledig te concentreren op een project waar hij al regelmatig aan had gedacht: een boek over de twee rotsen uit zijn kindertijd, zijn ouders dus, Yolande en Frank, die veel te vroeg en onvoorbereid hadden moeten trouwen. Frank was een fantast die hield van grote sier en zowel rijkdom als armoede kende. Yolande was een standvastiger vrouw, zo leek het, tot Frank haar in de steek liet, ze zichzelf steeds meer als een falend wezen zag en in 2000 zelfmoord pleegde.
In Gehuwde rotsen gaat Lauwereyns op zoek naar de betekenis van die zelfmoord. Daartoe graaft hij in het verleden van zijn familie en gaat hij een discussie aan met andere schrijvers en hun boeken. Met Maurice Blanchot bijvoorbeeld, die stelde dat zelfmoord een vorm van ongeduld is, maar ook met Darwin, wiens Voyage of the Beagle hij las toen hij van zijn woonplaats in Japan op weg was naar de begrafenis van zijn moeder, of met David Benatar - ‘mijn boksbal’, zoals hij hem noemt – die beweert dat mensen beter geen kinderen kunnen hebben omdat dat het leed van de wereld stukken kleiner zou maken.
Lauwereyns is een man van wetenschappelijke en literaire experimenten, zo toonde hij eerder al. Ook Gehuwde rotsen is geen easy read. Het boek bevat foto’s, oudere gedichten en prozafragmenten en een in tien hoofdstukken opgedeelde stream of consciousness die deels in het Antwerps en zonder hoofdletters of punten een zo getrouw mogelijke weergave wil zijn van ons verwarde, maar tezelfdertijd ook voldoening schenkende denken. ‘wie wat vindt heeft slecht gezocht, ’ schrijft Lauwereyns, ‘en het geheugen, die krab, rust maar niet, en vangt kwallen’. Maar het zijn wel mooie kwallen.
*****
Koppernik, 336 blz., € 22,50.
Marc De Pril
In zijn derde roman confronteert de Vlaamse neurowetenschapper en dichter Jan Lauwereyns (1969) zijn lezer met vragen over de zin van het leven, de aard van de dood, zelfdoding, taal, de liefde en over het belang en de rol van wetenschap en literatuur. Japan is niet enkel zijn professionele thuishaven maar tevens een toevluchtsoord voor en afrekening met zijn verleden. Het turbulente leven van zijn veel te jong gehuwde ouders als voedingsbodem voor ontboezemingen die verder reiken dan enkel zijn ouders. De auteur spaart hierbij zichzelf niet: de ontrouw van zijn vader is ook de zijne. Zwartgalligheid troef in een schrijfstijl die als trein over de lezer raast, in een taal zonder franjes, essentiële bedenkingen in het Antwerps, stilistisch vaak zonder hoofdletters en punten waardoor de ‘kracht’ van de taal enkel wordt benadrukt, doch de poëzie en de melancholie zijn nooit ver weg. De wetenschapper komt af en toe om de hoek kijken met commentaar op Simone Weil, Darwin, en vooral de pessimistische filosoof David Benatar die bij de auteur scoort met ‘in het leven is leed gegarandeerd, geluk niet’. Vaak keihard, met de poëzie die nooit ver weg is. Zeer verzorgde uitgave. De auteur is vaak genomineerd voor belangrijke literatuurprijzen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.