Een sleepnet in de Marianentrog : literair essay
Ida Lødemel Tvedt (Auteur), Geri De Boer (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, © 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ESSAY : TVED |
Besprekingen
Geef ons paarse oogschaduw en oranje blush
Jozefien Van Beek
i /ul/24 j
'Kind zijn geweest is zoiets als dronken zijn geweest op een feest waar de anderen nuchter waren.' Zo vat Ida Lødemel Tvedt (34) haar debuut, de essaybundel Een sleepnet in de Marianentrog, aan. Het zet meteen de toon. De Noorse die in New York woont, schrijft eerlijk, scherp, origineel en poëtisch.
Door de bundel heen lijkt ze op te groeien. 'Nu vissen we in onze levensgeschiedenis op zin. We varen door onze volwassenheid met een enorm sleepnet achter ons aan, we overbevissen onze herinnering, de ene zeemijl na de andere', schrijft ze. Ze begint bij haar kindertijd om te eindigen bij haar demente oma. Over haar tienertijd klinkt het: 'Er gingen dingen open: harten, deuren, vergezichten waar we tot dan toe niets van wisten.'
Met haar lyrische taal lijkt ze de tegenhanger van Jia Tolentino, die in Spiegeldoolhof net als Lødemel Tvedt onze tijd analyseert. Ze tackelen gelijkaardige onderwerpen, maar waar bij Lødemel Tvedt het poëtische taalgebruik en de losse associatie centraal staan, focust Tolentino op kraakheldere analyses.
Ook inhoudelijk zijn er verschillen. Lødemel Tvedt zingt de lof van Dolly Parton, 'de hogepriesteres van de bimbometafysica' en houdt een pleidooi voor 'vulgaire vergankelijkheid': 'Geef ons barok, maniërisme, gotiek. Geef ons paarse oogschaduw en oranje blush.' Daartegenover staat Tolentino, die enerzijds bekritiseert hoe 'selfcare' gewoon een mooi woord is voor de tirannie van de gezonde lifestyle die draait op dezelfde zieke efficiëntie als het kapitalisme, maar anderzijds toegeeft dat ze er niet immuun voor is.
De literaire taal, rijke intellectuele achtergrond en originele ideeën van Lødemel Tvedt zijn haar grootste troeven. In het sterke essay 'De parabel van de mancave' vergelijkt ze massamoordenaar Anders Breivik met futurist Marinetti: 'Net als Breivik was Marinetti een dandy, en net als Breivik was hij nog banger voor vrouwen dan voor buitenlanders.'
Maar Lødemel Tvedts grootste sterkte, wordt soms haar zwakke punt. Bij momenten zijn haar teksten te hermetisch. De schrijfster heeft een intelligente en kritische kijk op onze tijd, maar soms wil ze té graag paraderen met haar kennis van filosofen en schrijvers. 'Hoeveel denken kan er volgens jou in een beschrijving plaatsvinden?', vraagt ze aan de Amerikaanse kunstenaar, dichter en cultuurcriticus Wayne Koestenbaum. Waarop hij: 'Heerlijk. Wat een enorm Wallace Stevens-achtige vraag.' Zulke passages ontsieren het boek was. Het zijn een-tweetjes tussen mensen die zichzelf en elkaar interessant vinden, waarvan de lezer buitengesloten wordt.
Veel essays in Een sleepnet in de Marianentrog zijn stilistische huzarenstukjes, andere zijn een beetje vervelend om te lezen. Maar dat de wereld met Ida Lødemel Tvedt een scherpe essayiste rijker is, dat staat vast.
Vertaald door Geri de Boer, Atlas Contact, 352 blz., 24,99 € (e-boek 14,99 €).
De pen door de messenslijper
Joachim Stoop
il/pr/20 a
*****
‘Kind geweest zijn is zoiets als dronken geweest zijn op een feest waar de anderen nuchter waren. We weten dat we er waren, dat we geen remmingen hadden en de aandacht wilden trekken, maar we herinneren ons slechts brokstukken en losse beelden.’ Dat is de openingszin van het openingsessay in het debuut van een 33-jarige auteur die meteen haar literaire hengel uitgooit, de lezer doet happen en 335 bladzijden lang weigert los te laten. Ida Lødemel Tvedt trekt je aan land in het Noorwegen van haar kinderjaren en overgiet je zintuigen met mentale souvenirs en onbegrensde verbeelding. Ze neemt je mee door haar eigenzinnige adolescentie, om uit te komen bij een volwassenheid waarin we ‘met een enorm sleepnet achter ons aan onze herinneringen overbevissen’. Nadat je al dan niet de drang hebt weerstaan om de proloog te kopiëren en in honderdvoud op trein en bus achter te laten, word je in de volgende essays meegenomen naar New York, waar ze eerst filosofie en politicologie heeft gestudeerd en nu lesgeeft in literaire essayistiek. Autofictie, essays en memoires zijn hot, maar Ida Lødemel Tvedt is niet de zoveelste navelstaarder uit de selfiegeneratie. Net als Annie Dillard, Rebecca Solnit, Judith Schalansky en Roxane Gay beschikt ze over de gave om aan te voelen waar ze zichzelf moet wegcijferen, dan wel haar eigen positie moet etaleren en met persoonlijke anekdotiek illustreren. Ze weet wanneer ze een onderwerp frontaal of via een zijingang moet behandelen en op welk moment ze naar een metaniveau kan springen om zelfkritisch haar eigen denkproces bloot te leggen. Ze verzamelt pareltjes uit onze filosofische en culturele schatkist en koppelt taal, tempo en toon naadloos aan inhoud: zo schalt een stuk over het schoonheidsideaal vanuit een uitgesproken ‘wij vrouwen’ en blijft een angstaanjagende alt-right man die ze in Brooklyn ontmoet, zo uitvoerig aan het woord dat zijn paranoia je huiskamer binnendringt. Of het nu over porno, autisme, stand-upcomedy of collega-schrijvers gaat, telkens vat Tvedt met precisie de essentie en spint ze er met vrije maar doordachte associaties ideeën rond, die ze vervolgens met een citaat van Susan Sontag, Jean-Paul Sartre of Leonard Cohen opsmukt. Hoewel ze haar pen na elke bladzijde door de messenslijper lijkt te halen, houdt ze bedachtzaam het midden in verhitte polemieken rond Black Lives Matter, culturele toe-eigening en #MeToo. In tijden waarin men zich terugtrekt in digitale loopgraven, sta je het best bescheiden en genuanceerd tussen twee tegenpolen. Is de bundel dan over de hele lijn makkelijk verteerbaar? Toch niet. Sommige passages vergen de inspanning van een eerstejaarsstudent die het tijdens een uiteenzetting over de fenomenologie van Heidegger in Keulen hoort donderen. Bij sommige opmerkingen denk je eerst: oei, dat is wel zeer kort door de bocht. Maar bij herlezing moet je wel de onweerlegbare of op z’n minst verdedigbare aard van haar discours erkennen. Zelfs bij kwesties die verder van je bed zijn, veegt het citeerbare karakter van haar formuleringen het slaapverwekkende weg. Deze subliem door Geri de Boer vertaalde bundel verwondert, verheldert en verdiept. Hij haakt de onverschrokkenheid van een groen blaadje aan de wijsheid en kennis van iemand die al eeuwen in Borges’ oneindige bibliotheek lijkt rond te neuzen. Benieuwd wat de negen andere boeken in mijn eindejaarslijstje worden.
Anneke van Ammelrooy
Dit boek wil één lang essay zijn, maar dat is meer marketingtaal dan benoeming van een nieuw genre. Dat hindert niet, de hoofdstukken zijn prima apart te lezen. De bundel is voorzien van een originele, wervelende inleiding over de jeugd van de auteur in het Noorse Bergen, die onder meer de magische uitwerking van de oceaan op de kinderlijke verbeelding uitspint. De auteur doceert literaire essayistiek aan universiteiten in New York. Veel contemporaine Noorse en Amerikaanse literatuur passeert de revue, al of niet in verband met actuele discussies over contraproductieve identiteitspolitiek in de VS, doorgeslagen feminisme, de aantrekkingskracht van het fascisme, het uitleven van seksuele fantasieën, filosofische misverstanden. In twee uitzonderlijke interviews, met de schrijver Wayne Kustenbaum en popmuziek-criticus Greil Marcus, komt geen enkel cliché voorbij. Extreem-rechtse waanideeën, van figuren als Anders Breivik en Steve Bannon, worden meer geëtaleerd dan tegengesproken. In kortere bijdragen komen o.m. de inktvis met zijn vele hersens en de drone als modern cultuurverschijnsel aan bod. Soms verrassend, dan weer welbekende thema's, zoals identiteitspolitiek in de VS. Interessant zijn haar ervaringen met studenten in de VS en haar licht op Noorse literatuur.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.