Burnt sugar
Avni Doshi
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Xander, 2021 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : DOSH |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Xander, 2021 |
VOLWASSENEN : ROMANS : DOSH |
Hans Bouman
2/ei/15 m
'Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik nooit plezier heb beleefd aan de ellende van mijn moeder.' Aldus de snijdende beginzin van Burnt Sugar, de debuutroman waarmee de Amerikaanse auteur Avni Doshi (39) vorig jaar de shortlist van de Booker Prize haalde. Het boek is nu in het Nederlands verschenen als Verbrande suiker.
Aan het woord is Antara, een vrouw die haar dementerende moeder Tara in huis heeft genomen. Een moeder met wie ze bepaald geen soepele relatie heeft. De roman speelt in de Indiase stad Pune, die we vroeger kenden onder de naam Poona, en waar zich in de jaren tachtig de ashram van goeroe Bhagwan Shree Rajneesh bevond. In die jaren was Tara een jonge moeder. Ze raakte geheel in de ban van Bhagwan, trad toe tot zijn gezelschap van bewonderaars en verwaarloosde haar dochtertje Antara. Inmiddels zijn de machtsverhoudingen omgedraaid. Doshi brengt de moeizame en complexe moeder-dochterrelatie knap en met passend venijn tot leven in hoofdstukken die afwisselend in de jaren tachtig en het heden spelen.
Uit het Engels vertaald door Luud Dorresteijn en Maaike Harkink.
Xander; € 20,99.
(jme)
ua/an/26 j
★★★★☆
Een vlijmscherp maar onverwacht geestig debuut over een dementerende moeder die vroeger de hedonistische flierefluiter uithing - ze vervoegde onder andere een Indiase sekte - en daarbij nauwelijks omkeek naar haar dochter, tenzij om haar te straffen. De dochter, tevens protagonist, wordt dan geconfronteerd met het feit dat haar moeder zich niets meer herinnert van haar vroegere wreedheid. Wanneer oude vrienden of familieleden op bezoek komen, zien ze enkel een hulpeloze, frêle vrouw. Doshi schuwt de moeilijke kwesties niet: de hoofdfiguur bekent plezier te beleven aan het lijden van haar moeder. Gelukkig laat ze de morele vragen die daarmee gepaard gaan volledig open, en mag de lezer zélf oordelen. Doshi peilt naar de limieten van het menselijk vermogen tot empathie, stelt het louterend effect van vergiffenis ter discussie en onderzoekt de mentale wrijving tussen haat en medelijden. Dat leidt haar door de donkerste kronkels van het menselijk brein, waarbij je je gaat afvragen of de mishandelde dochter wraak mag nemen op haar moeder. Zo'n zwaar onderwerp durft al eens melodramatisch te worden, maar Doshi pakt het nuchter en soms droogkomisch aan, met vaak verrassende en originele zinnen. En mocht iemand het zich afvragen: het boek is niet autobiografisch.
Naar gegevens van C.H. Gajadin
Antara wordt als zuigeling meegenomen naar een ashram in Poona (India), waar haar moeder Tara een van de geliefden wordt van een goeroe. Dertig jaar later is de liefdeloze moeder-dochterrelatie omgedraaid. Was haar moeder op zoek naar zichzelf of handelde ze zuiver uit egoïsme? De dochter hoopt op inzicht en schuldgevoel, maar de moeder is door dementie onbereikbaar voor verwijten. De feitelijke weergave van taboeonderwerpen die doorgaans omzichtig aan de orde komen, is de grote meerwaarde van dit boek. Geen moment wordt er gedweept met Indiase gewoonten en gedrag. Een en ander wordt haarfijn gefileerd tot meedogenloze observatie. Helder en leesbaar geschreven, is de nominatie voor de shortlist voor de Booker Prize 2020 geheel op z’n plaats. Debuutroman van de auteur (New Jersey,1982).
Yolanda Entius
ua/an/23 j
'Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik nooit plezier heb beleefd aan de ellende van mijn moeder." In Verbrande suiker, vorig jaar genomineerd voor de Booker Prize, valt de debuterende Avni Doshi met de deur in huis. "Als kind leed ik door haar toedoen en alle pijn die zij daarna doormaakte kwam me voor als een soort terugbetaling."
Veel plezier is dochter Antara, een kunstenares, niet meer vergund. Wilde ze haar moeder vroeger nog weleens 'onder het genot van een kopje thee' herinneren aan haar wreedheid, nu heeft dat geen zin meer: moeder Tara is dementerend. En mocht ze toch een poging wagen, dan zijn er anderen die Antara tegenhouden. "Zo is het wel genoeg. Ze weet het niet meer, het arme mens."
Taugébonen op kleur
De roman begint breed en schetsmatig. Er is iets met een afwezige vader, een ashram, Sai Baba, een zwerversbestaan, nonnen op een kostschool, Nana en Nani (opa en oma) - maar wat ma nou precies te verwijten valt? Aanvankelijk focust Doshi op het heden: op de miscommunicatie tussen Antara en haar man Delip. Als de echtelieden ruzie hebben neemt Antara haar toevlucht tot de spiegels waarmee de woonkamer behangen is, omdat 'een spiegelbeeld zien schreeuwen hetzelfde is als televisiekijken'.
Het gekibbel draait ook om de chaos van de moeder terwijl de dochter bijna ziekelijk geordend is. Tot ergernis van ma sorteert ze taugébonen op kleur en zij ergert zich op haar beurt aan ma's woordgebruik als deze het over een sliertje kurkuma 'ter grootte van een babyvoorhuidje' heeft. Gekissebis dat me, ondanks die vileine voorbode, aan Eddie en Saffie deed denken. Absolutely Fabulous, maar dan in Poona (India), met een rivier die tijdens de moesson overstroomt en opdroogt in de zomer. "Soms bereikt de stank van de stilstaande poelen het appartement van Ma. Op de oevers verrijzen gebouwen, een combinatie van luxe koopappartementen en vijfsterrenhotels die op hun websites reclame maken voor het uitzicht over het water. De bouwplaatsen worden gescheiden door gigantische reclameborden voor soapseries in het Hindi en crèmes waar je huid lichter van wordt."
Huwelijk
In dit door Doshi fraai getekende decor moet Antara alle zeilen bijzetten om grip op de werkelijkheid te houden. In haar laatste kunstwerk tekende ze drie jaar lang elke dag opnieuw, uit haar hoofd, de tekening van de vorige dag na, een reeks die ooit begon met een toevallig gevonden foto, maar kunst maakt ze nu al een tijdje niet meer. Naast de zorg voor een moeder die nooit voor haar heeft gezorgd, lijkt haar leven een aaneenschakeling van vragen waarop ze op het einde van haar jeugd, 'dit onvermogende tijdperk', antwoord had moeten weten. Wil ze kinderen?, om (niet zomaar) een vraag te noemen.
En dan wordt, in nog 200 woorden, de ziel van een huwelijk blootgelegd:
"Terwijl ik het vraag besef ik dat ik geen kinderen wil die hetzelfde klinken als hij, alsof hun tong te losjes in hun mond beweegt. Ik had hem deze vraag al gesteld toen we drie maanden aan het daten waren, met een fles wijn erbij, toen we het over de ellende van onze ouders hadden.
'Ik geloof van wel. Jij niet?' zegt hij.
Het is precies hetzelfde antwoord als toen. Hij is dezelfde man. Hij is niet veranderd. Morgen zal het afnemende maan zijn.
'Waarom?'
'Waarom wat?'
'Waarom wil je kinderen?'
Hij haalt zijn schouders op. 'Om net als andere mensen te zijn.'
Ik weet niet meer wat ik de laatste keer heb gezegd en of het iets is wat ik ook wil, maar het voelt vertrouwd, het voelt als iets wat ik zou zeggen. Is conformiteit niet iets waar ik altijd naar heb verlangd? En ik kijk naar Dilip en hij glimlacht.
'Je bent vandaag het appartement niet uit geweest, of wel?'"
Ashram
Doshi grossiert in dit soort scènes die, als kort verhaal, volledig op zichzelf zouden kunnen staan.
Ook ma heeft ooit naar een gewoon leven verlangd, met als resultaat: Antara. Maar het kind was nog geen vier jaar oud toen de ashram lonkte en Antara's vader werd ingeruild voor Baba, de reusachtige goeroe.
In een pagina's lange droom met mensen als witte, grijpgrage piramides wordt de lezer getuige van de imprint die het leven in de ashram bij haar achterliet. Waarna de lezer, als in een trechter, vanuit dat brede, quasi ordeloze begin wordt meegezogen in een wereld van oorzaak en gevolg, en de roman, bijna ongemerkt, van een verzameling treffende schetsen is getransformeerd in een pageturner.
Fascinerend en van grote charme.
Vert. Luud Dorresteijn en Maaike Harkink Xander; 304 blz. €20,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.