Mama Tandoori : roman
Ernest Van der Kwast
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
Bo Van Houwelingen
ob/kt/24 o
Hoe het woord pannekoek je je carrière kan kosten. Peter Lindke, conservator Nederlandse schilderkunst, gelooft niet dat een nieuw ontdekt portret van Rembrandt is, zoals kenners beweren. Rembrandt zou nóóit zo'n lelijke kraag schilderen. Zo plat. 'Het is net een pannekoek', verklaart hij op tv.
In de roman Ilyas van Ernest van der Kwast (1981) is die uitspraak ernstig genoeg om ontslagen te worden. Peter zit ineens thuis, waar hij onder ogen moet komen dat hij vervreemd is van zijn gezin. Tja, hij heeft zich ook nooit met het huishouden of de opvoeding bemoeid. De beste man weet niet eens hoe het koffiezetapparaat werkt. Waarom zijn eigengereide vrouw Kee dat al jaren pikt, net als slechte seks, beledigingen en tirades over Himalayazout, is een raadsel. Relatietherapie heeft niet mogen baten, noch de verhuizing naar een gloednieuw huis in Rotterdam. Nee, Peter is een man 'hors concours'; hij doet niet mee.
Van der Kwast werd in 2010 bekend bij het grote publiek met het succesvolle Mama Tandoori, een roman over zijn Indiase moeder die er lustig met de deegroller op los sloeg. Ditmaal moet de humor zitten in de beschrijvingen van de gegentrificeerde wijk waarin Peter woont. Maar de sardonisch bedoelde klaagzangen over een vervelend etentje bij de buren-met-designermeubels, stompzinnige klachten in de buurt-app en natuurlijk de standaard te hippe koffiebar zijn niet grappig, en ook niet hard of raak, maar cliché en generaliserend.
Ongetwijfeld schrijft Van der Kwast met de beste bedoelingen over de kloof tussen arm en rijk in wijken waar sociale huurwoningen tegen de grond gaan om ruimte te maken voor 'kansrijke gezinnen'. Maar in zijn poging dit aan de kaak te stellen, maakt hij die kloof juist groter, door rijke, egoïstische aanstellers tegenover arme, zielige slachtoffers te zetten.
Peter is vol dedain over iedereen die bovenmodaal verdient en wit is, maar begint te zwijmelen zodra hij in contact komt met de minderbedeelden in zijn wijk. Wat een vreugde en kameraadschap bij die ramadanvierende moslims op het plein! Hij maakt een praatje met ze en verrek, het zijn net mensen! Zijn buitenlandse schoonmaakster? Ook al zo'n schat! Maar door de oneerlijkheid van het systeem in de knel geraakt. Peter helpt haar, en ook de jongen die zij meebrengt, Ilyas, 'met het gezicht van een gekwelde dichter' (maar wat als hij het gezicht had gehad van een achterdochtige junk, denk je dan).
Er gaat een wereld voor Peter open als hij ontdekt hoe heerlijk helpen, méédoen, eigenlijk is. In een vingerknip verandert hij van een cynische mopperaar in een montere buddy. Zonder ironie schrijft Van der Kwast dan dingen als: 'Wat Peter voelde, was de energie die vrijkwam als mensen zelf de verantwoordelijkheid namen voor de maatschappij, als ze zich weigerden neer te leggen bij ongelijkheid en onrecht. Burgerkracht. Het stroomde door al zijn aderen en spieren.'
En als Ilyas het moeilijk heeft, doet Peters paternalistische peptalk wonderen: 'Ik wil dat je opstaat en het leven tegemoet treedt. Het leven dat kansen biedt, dat schitterende verhalen in zich heeft, maar waarvoor je tegelijkertijd kracht nodig hebt. Iedere dag weer. Ik wil dat je die kracht vindt en dat je daarmee deuren opent en in de vertrekken van je verbeelding komt.' Halleluja.
Naast alle weldoenerij, het kitscherig aangezette relationele drama - 'Koud, donker water, een bulderende stroom die hun gezin in tweeën spleet' - en gratuite contemplaties als 'de moderne samenleving was een huwelijk in diepe crisis', moet ook die pannekoekenkwestie er nog tussendoor worden geflanst. Van der Kwast heeft niet voor niets zo veel research gedaan naar Rembrandt. Op de gekste plekken zijn ineens kunstgeschiedenislesjes ingelast die verder geen verband houden met het verhaal, op wat al te doorzichtige invulling van Peters karakter na: hij weet álles over Rembrandts zoon Titus, maar níéts over zijn eigen zoons - zó'n man is hij, typisch!
De meeste problemen zijn op te lossen met vertrouwen, een goed gesprek en het bereiden van een quinoasalade, leert deze roman ons. Wie dat gelooft, is behoorlijk naïef, al moeten we door aderen en spieren stromende burgerkracht natuurlijk nooit onderschatten.
**
De Bezige Bij; 317 pagina's; € 22,99.
Wim Fievez
Peter Lindke, de protagonist van deze roman, is een met zichzelf ingenomen en stugge dertiger die als conservator in Boijmans werkt. Zijn huwelijk is afgestompt, zijn kinderen hangen hem de keel uit en hij walgt van zijn postmoderne buren. Na een arbeidsconflict wordt hij ontslagen en aan huis gekluisterd leert hij zijn Bulgaarse huishoudster kennen. Als hij bij toeval ontdekt dat ze grote schulden heeft, geen passende woning en regulier werk besluit hij haar te helpen. Ze komt in de schuldsanering en uiteindelijk ook aan officieel werk. Dan leert Lindke via haar Ilyas kennen, een jongeman uit Marokko met grote schulden, geen werk, woning of dagindeling. Hij trekt zich, om een of andere miraculeuze reden, ook het lot van deze Ilyas aan en bezorgt hem een baan en meubels. Hij probeert met grote moeite Ilyas' leven een nieuwe richting te geven. Goed geschreven, vol leuke en rake typeringen en verteld met veel liefde voor Rotterdam. Helaas vol kitsch. Door alle politieke correctheid voor veel lezers misschien te weinig uitdagend.
Gerwin Van Der Werf
ob/kt/24 o
Goed nieuws: in de nieuwe roman van Ernest van der Kwast, valt weer flink wat te lachen. Het boek kon niet op een beter moment komen, zou je zeggen. Toch heeft Ilyas een ernstiger ondertoon dan Van der Kwasts eerdere boeken. Hij stelt een actueel probleem aan de orde dat hem aan het hart gaat: kansarme jongeren met torenhoge schulden. De titelheld Ilyas, 'een jongen met het gezicht van een gekwelde dichter én bijna twintigduizend euro schuld', is zo'n jongere. De schrijver is al een paar jaar buddy voor Rotterdamse jongeren die in de schuldsanering zitten. Zijn kennis van de problematiek en zijn betrokkenheid blijken uit iedere pagina, net als de liefde voor de stad Rotterdam.
Voor we uitkomen in de hoek en in de wijken waar de klappen vallen, maken we kennis met de Rotterdamse elite: soort-van-links, tamelijk rijk, maatschappelijk bewust en toch Ons Soort Mensen tot in de vezels. De hoofdpersoon van de roman, Peter Lindke, is conservator van het Museum Boijmans Van Beuningen. Hij wordt ontslagen omdat hij in een DWDD-achtige talkshow de authenticiteit betwijfelt van een nieuw ontdekte Rembrandt, die met veel tamtam door het museum geplugd is. Met één oneliner declasseert hij het schilderij en bezegelt hij zijn eigen lot: "De kraag is zo plat als een pannekoek". Het ontslag houdt hij (à la Grunbergs Tirza) geheim voor zijn vrouw Kee, wat wel in de lijn der verwachting ligt omdat hun huwelijk niet best is - en dat is een understatement. Een nieuwe uitdaging vindt hij in het helpen van hun werkster, die in de schulden zit en geen post opent omdat ze het toch niet goed kan lezen. Dat slaagt zo goed dat de dankbare vrouw hem koppelt aan haar neef Ilyas. Voor Ilyas zijn de problemen nog vele malen groter, maar Peter vindt nieuw elan en helpt de twintigjarige ex-gedetineerde drugskoerier aan een baantje, een woning en een afbetalingsregeling. Ondertussen stapelen de problemen thuis zich op, en de vraag dringt zich op wat hij eigenlijk probeert te bereiken door voor Ilyas de weldoener uit te hangen. Wil hij een ander helpen om zijn leven betekenis te geven? Kan hij niet beter zijn huwelijk redden?
inferno
In het succesvolle Mama Tandoori en in zijn vorige roman De IJsmakers toonde Ernest van der Kwast zich een meester in het schrijven van smakelijke scènes die ook altijd een beetje pijn doen. In Ilyas overtreft hij zichzelf in dit opzicht. Met de tanden op elkaar van schaamte lees je ze soms, maar lezen zál je: een etentje bij de nieuwe buren wordt een inferno als de zoons van Peter en Kee ruzie maken; Peter stoot in het echtelijke bed met zijn voet op een plastic stuk 'speelgoed' waarvan hij nog steeds niet begrijpt wat het is als het begint te trillen en zijn vrouw het 'Tarzan' noemt; fietstochten door de stad met een straattaal spuwende Ilyas achterop, ruzie in het park over een hondedrol, het schrijfplezier spat ervan af en het wordt nooit flauw omdat het onderhuids blijft schuren.
Streetwise
Tussendoor mijmert Peter Lindke over schilderijen van Oude Meesters, want ondanks zijn nieuwe roeping blijft hij een conservator in hart en nieren. Hij leidt Ilyas rond in 'zijn' museum, waarbij ze voor Rembrandts portret van zoon Titus komen te staan. Als we zover zijn, is wel duidelijk geworden waar Van der Kwast heen wil. Ilyas geeft Peter onbedoeld een nieuw inzicht in het schilderij en het wordt ineens ambivalent wie nu eigenlijk wie aan het redden is. Nee, het is echt geen watje, die Ilyas, maar zijn streetwise gedrag is toch wat voor de vorm omdat het punt van de schrijver overeind moet blijven: begrip voor elkaar begint met belangstelling tonen en luisteren. Peter en Ilyas komen uit twee verschillende werelden, maar ze kunnen allebei wel een buddy gebruiken.
Ook al zijn de scènes scherp, raak, pijnlijk en soms ontroerend, die boodschap is wel een beetje braaf. Iedere situatie en iedere gedachte van ieder personage is invoelbaar, maar verrassen doen ze zelden. Ilyas: "Als ik een hele dag heb afgewassen terwijl mensen om me heen taartjes zitten te eten, wil ik niets liever dan teruggaan naar mijn oude leven. Maar dat is ook geen optie, want dan kom ik in de gevangenis en daar wil ik echt nooit meer naartoe". Nee, dat snappen we. Je hoeft je hier natuurlijk geen buil aan te vallen, maar persoonlijk vind ik die onderliggende braafheid een zwak punt van het boek.
Verbinding en verzoening zijn mooi, maar de schrijver stuurt er te veel op aan. Dat haalt de angel uit deze vermakelijke roman.
De Bezige Bij; 318 blz. € 22,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.