Hier is de tijd : gedichten
Esther Jansma
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : JANS |
Drs. Hadewych Griffioen
Niets stelt gerust in deze 38 gedichten in gewone doeltreffende woorden die pijn en desoriëntatie bij de naam noemen: Het niet geziene kind met een ‘ruggelings gehavende vacht’, een angstaanjagende moeder: ‘ik stap uit je mantel van steen, ik stuur / mij de open brief van jouw mond toe.’ Poëzie zegt pijn en pijn zegt poëzie maar bevrijdt niet. De vijf afdelingen - 'Waar het begint', 'De Verandering', 'Wegwerpkindertjes', 'Dit is niet een giraffe' en 'Je schaduw en jij' - zijn voorzien van een titel, enkele van een cijfer. De thuiskomst preludeert: ‘De wind steekt op en de bomen schudden’. Aangrijpend is 'Het gebedenboek' (p.9): ’Ik werd van mijn karkas gestroopt, te weken gelegd/ (...) een partituur van hoe men om genade hoort te smeken / (...) Maar ooit was het anders, drukte ik me eenvoudig / tegen de eeuwige warmte van mijn moeder en sliep.’ In 'Al die herinneringen' (p.39) gaat het om de spanning tussen onthouden en vergeten: ‘Ze hebben geen geheugen, dus ze merken het niet / als je ze van hun betekenis berooft (...)’ en ‘(...) hoezeer ze ook zwijgen, / ze moeten bij je blijven, hier, in de stille nadagen.’ Jansma (1958) ontving diverse poëzieprijzen voor haar omvangrijke oeuvre.
Janita Monna
ua/an/09 j
Je kunt behoorlijk van je à propos zijn als langs je favoriete wandelweggetje ineens één boom blijkt te zijn omgehakt. Hoe moet dat dan zijn in de Amazone, waar alleen al in het afgelopen jaar een gebied zo groot als een derde van Nederland van bomen werd ontdaan? Zou al dat bos ook zo rücksichtsloos zijn gekapt als men het werk van Esther Jansma gelezen had? Je zou je namelijk na lezing van haar nieuwe bundel, Rennen naar het einde van honger, de vraag kunnen stellen waarin het leven van een boom verschilt van dat van een mens. Zijn mensen niet net als bomen gehecht aan een plek? Zouden zij niet ook liefst 'het in de grond verankerde lichaam/ zonder uitzicht op verhuizen met de zon meedraaien'? En zijn bomen, behalve voor onze zuurstof, niet minstens zo belangrijk voor het vertellen van onze geschiedenis?
Jansma houdt zich als dendrochronoloog bezig met het dateren van houten archeologische vondsten aan de hand van jaarringen. Die jaarringen vertellen hoe oud een boom is en hoe die gegroeid is, en kunnen zo iets zeggen over de omstandigheden waaronder mensen eeuwen terug leefden. Jansma ontfutselt de zwijgende bomen hun verhaal. Ook in poëzie.
Dat verhaal is er een van beweging, want 'leven is kunnen bewegen'. Een verhaal van wie, om wat voor reden ook, de plek die thuis was moest verlaten, van ontheemd zijn:
'De taal van je herinnering wordt nu gesproken door dingen/ die hier niet zijn en je lippen kunnen hun vorm niet vinden.'
In Jansma's werk schemert de rauwe actualiteit door, soms op het politieke af. Steden in puin, zich misdragende soldaten, vluchtelingen, een Amerikaanse president die ontevreden is over de grootte van zijn kroonluchter. Maar de dichter is ook persoonlijk, als ze schrijft over de wrange band tussen moeder en kind. Over een gezin, waar kinderen in hun bestaan worden ontkend: 'Iemand zegt: dat een olifant zoals jij uit míj kon komen.' Zoals het kind geborgenheid zoekt, verlangt wie ontheemd is naar een nieuwe plek om te wortelen. En een thuis begint met gezien worden, met ontvankelijkheid voor het vreemde, voor de ander: 'Blijf staan zei je, draai je/ om, kijk me aan: een ander is wiens lijden je niet kent terwijl je zijn/ handen vasthoudt'.
Prometheus; 56 blz. € 24,99.
Wat dacht je toch?
Bewegen is haren, lege bekers, schilfers achterlaten,
een ongemerkte regen van resten, een staat van permanent
gewichtsverlies. Je maakt jezelf zwaarder met verhalen
en eten, houdt een agenda bij om maar op de grond te blijven.
Erger is het als je reist: dan heb je ook een koffer nodig
want je hoofd, ballon vol niets, trekt je omhoog - dit dacht je toch?
Toen moest je weg. Je hebt niets mee kunnen nemen.
De taal van je herinnering wordt nu gesproken door dingen
die hier niet zijn en je lippen kunnen hun vorm niet vinden.
Je gezicht en haren zijn het gezicht en de haren van niemand.
Je staat buiten en legt je hoofd in je nek, je mond wijd open
om zoals vroeger sneeuwvlokken uit de lucht te vangen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.