Strikken
Domenico Starnone
Domenico Starnone (Auteur), Manon Smits (Vertaler), Jhumpa Lahiri (Inleider), Dario Maglionico (Illustrator)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : STAR |
Anneke van Ammelrooy
Het lijkt geen aanleiding voor drama en literatuur van de bovenste plank: opa Daniele wordt gevraagd drie dagen op zijn vierjarige kleinzoon Mario te passen omdat zijn dochter en haar man als sprekers gevraagd zijn voor een conferentie. De werkster zal koken voor de mannenbroeders, mams laat een briefje met telefoonnummers voor noodgevallen achter. Daniele, beeldend kunstenaar en boekillustrator, heeft er geen zin in omdat hij ziek is geweest en daardoor de deadline niet dreigt te halen van een opdracht om een boek van Henry James te illustreren. De 72 uur met zijn kleinzoon in het Napolitaanse appartement waar hij als potentieel criminele jongere is opgegroeid, beleeft hij als een openbaring over de mogelijke futiliteit van zijn bestaan, ondanks zijn geslaagde ontsnapping uit proletarisch Napels en verhuizing naar het rijke Milaan. De soms irritante, vroegwijze Mario blijkt ook nog eens briljant te kunnen tekenen. Wie van de twee zal hun spelletjes en geintjes overleven? Want opa blundert nogal tijdens het babysitten. Een sprankelende novelle met tekeningen uit Daniele’s dagboek. Een literair juweeltje, met een inleiding van Jhumpa Lahiri die het in het Engels vertaalde en de inspiratie voor deze novelle analyseert: 'The jolly corner' van Henry James.
Ronald De Rooy
te/ep/05 s
Nadat haar uitgever in 2017 aankondigde dat Elena Ferrante aan een nieuw boek werkte, laaide de Ferrante-koorts meteen weer op. Er waren toen al drie jaar verstreken sinds de afronding van de vierdelige Napolitaanse-cylcus die door miljoenen wereldwijd gretig was gelezen. De hype rond de Napolitaanse vriendinnen Elena Greco en Lila Cerullo werd nog wel gevoed door de eerste twee seizoenen van de gelijknamige HBO-serie. Ook verscheen intussen een vermeerderde uitgave van 'Frantumaglia', Ferrante's essays en interviews, en de bundel Guardian-columns 'Toevallige bedenksels'. Maar bovenal snakten de fans natuurlijk naar nieuwe fictie. Eind 2019 werd het wachten beloond.
In Ferrantes nieuwe roman 'Het leugenachtige leven van volwassenen' vertelt de in 1979 geboren Giovanna over vier jaren van haar puberteit. Haar relaas begint pakkend: 'Twee jaar voordat mijn vader ons verliet zei hij tegen mijn moeder dat ik heel lelijk was'. Hier weergalmt Emma Bovary's uitspraak over haar dochter Berthe: 'Vreemd toch, hoe lelijk dat kind is'. In 'Frantumaglia' schreef Ferrante dat deze 'verschrikkelijke woorden' haar als kind recht in het hart troffen omdat ze vermoedde dat haar eigen moeder ook weleens zo over haar had gedacht. Na alle aandacht voor moeder-dochterrelaties in 'De geniale vriendin' is het opmerkelijk dat Giovanna deze pijnlijke belediging opvangt uit de mond van haar vader.
Verderop lezen we wat de anders zo liefdevolle Andrea woordelijk had gezegd, namelijk dat Giovanna steeds meer begon te lijken op zijn akelige zus Vittoria. De kloof tussen Giovanna's gestudeerde, liberale en progressieve ouders en de volkse familie van vaders kant is onoverbrugbaar. Zodoende leefde haar vader 'alsof hij geen bloedverwanten had, alsof hij zichzelf had voortgebracht', en zodoende groeit Giovanna op zonder familie, een uitzonderlijke situatie, zeker in een stad als Napels.
Giovanna's ouders hebben zich moeizaam opgewerkt naar de hooggelegen en welgestelde wijk Vomero, maar de familie van haar vader woont nog steeds in de arme volksbuurt Pascone, 'de bodem van de bodem van Napels'. Ondanks alle gruwelverhalen over de gemene heks die iedereen tegen haar vader heeft opgezet, is Giovanna vastbesloten om haar tante Vittoria te gaan ontmoeten. Na een lange autorit staat ze aan haar voordeur: 'Ik keek een paar tellen naar haar make-uploze gezicht, toen staarde ik naar de grond. Vittoria leek me van zo'n onverdraaglijke schoonheid dat haar lelijk vinden een noodzaak werd'.
Deze ontmoeting zal Giovanna's leven voorgoed veranderen. Vittoria's vulgaire directheid stort het meisje in een onbekende wereld van emoties, passies en geweld. Vittoria introduceert haar nichtje bij haar andere familieleden ('We gaan jouw bloed leren kennen') en snauwt dat ze haar oogkleppen moet afdoen: 'Kijk maar eens hoe wij zijn en hoe jouw vader en moeder zijn, en dan hoor ik het wel'.
Er zullen inderdaad veel schellen van Giovanna's ogen vallen. In sommige opzichten - meisjes die opgroeien in het Napels van klassentegenstellingen - leest Het leugenachtige leven als een voortzetting van De geniale vriendin. Maar terwijl de levens van Elena en Lila ook sterk verweven waren met de geschiedenis van het naoorlogse Italië, speelt Het leugenachtige leven zich grotendeels af in een historisch vacuüm. Dat is een gemis. Bovendien krijgt Ferrante's melodramatische tendens hierdoor meer ruimte. >> >> Als deze roman het begin is van een romancyclus over Giovanna's leven - iets waarop al volop wordt gespeculeerd - dan bereikt Ferrante helaas nog niet het niveau, de thematische en psychologische rijkdom van haar eerdere succesromans.
Beste match
Domenico Starnone (1943) wordt het vaakst genoemd als degene die zich schuilhoudt achter het pseudoniem Ferrante. Met behulp van stilistische computeranalyses werden Starnone's teksten bestempeld als de beste match voor Ferrante's proza. Niettemin blijft hij bij hoog en laag ontkennen en Ferrante weigert meer over zichzelf los te laten.
Toch was het opmerkelijk dat na voltooiing van de Napolitaanse cyclus de gestagneerde literaire productie van Starnone plotseling weer op gang kwam. In Starnone's recente werk worden regelmatig overeenkomsten met Ferrante gezien. Zo kan Starnone's 'Strikken' (2014) gelezen worden als een antwoord op Ferrante's 'Dagen van verlating' (2002).
Schemert Ferrante ook door in Starnone's nieuwe korte roman 'Geintje'? De oude illustrator Daniele Mallarico reist naar zijn geboortestad Napels om een paar dagen op zijn vierjarige kleinzoontje Mario te passen terwijl dochter en schoonzoon op een congres hun huwelijk proberen te redden. Luchtig en vermakelijk vertelt Starnone hoe opa en de vroegrijpe, praatgrage kleuter aan elkaar zijn gewaagd. Nadat opa zijn kleinkind eerst vooral ervaart als een lastig kwelduiveltje dat hem van zijn werk houdt, krijgen ze na een crescendo van conflicten toch nog een echte band.
Meer diepgang krijgt de roman door de belangrijke verhaallijn waarin de oude, vermoeide Daniele zijn identiteit in korte tijd volledig voelt afbrokkelen. Terug in zijn ouderlijk huis in Napels wordt hij geplaagd door twijfels, jeugdherinneringen, spookverschijningen en fantasieën over de andere levens die hij had kunnen leiden. Door zijn tegendraadse keuze voor een carrière als illustrator verloor hij zijn grote jeugdliefde die er vandoor ging met een rijke criminele jongen. Eenmaal vertrokken uit Napels wijdde hij zich zó verwoed aan zijn kunst, dat al het andere ervoor moest wijken. Nu voelt hij hoe alles hem door de vingers glipt, tot en met zijn talent en de waarde van zijn kunst. Tussen de regels door speelt Starnone ook nog een boeiend intertekstueel spel met Henry James' verhaal 'The Jolly Corner' (1908), waarvoor Daniele de illustraties aan het maken is.
Ook Geintje heeft raakvlakken met Ferrante's (vroege) oeuvre, zoals de ingewikkelde liefdesrelaties en ongelukkige gezinslevens, de gevoelens van vervreemding bij terugkeer in Napels, en de omkering van het Bildungsverhaal.
Maar hoe relevant is het nog om te weten wie er schuilgaat achter het pseudoniem Ferrante? Om te blijven speuren naar haar 'ware' identiteit?
In het eerder aangehaalde stuk over Flaubert schrijft Ferrante: 'Als ik een boek lees, denk ik nooit aan wie het heeft geschreven, het is alsof ik het zelf aan het schrijven ben'. Zoveel belangrijker dan de persoon van de schrijver is het literaire werk zelf én wat lezers eruit weten te halen. Is dat niet precies wat Ferrante ons wil voorhouden juist door anoniem te blijven?
Elena Ferrante, Het leugenachtige leven van volwassenen, Vert. Mara Schepers, Miriam Bunnik. Wereldbibliotheek; 352 blz., € 22,99.
Domenico Starnone Geintje, Vert. Manon Smits. Atlas Contact; 208 blz., € 19,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.