't Bolleken
Cyriel Buysse
Cyriel Buysse (Auteur), Joris Van Parys (Samensteller)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Houtekiet, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BUYS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Houtekiet, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : BUYS |
Peter Jacobs
rt/aa/06 m
Het gaat al jaren bergop en bergaf met de aandacht voor Cyriel Buysse (1859-1932). Een succesvolle biografie van Joris van Parys zette in 2007 de grote Vlaamse schrijver in de kijker. Er volgden in verspreide slagorde enkele herdrukken van romans, maar op ruimere aandacht was het wachten, tot in 2011 fotograaf Michiel Hendryckx Buysses aangename reisverhalen in De vroolijke tocht weer tot leven riep. In de boekentsunami over '14-'18 bleef de bundel Oorlogsverhalen nagenoeg onopgemerkt; de ook voor de leek leesbare wetenschappelijke editie bevatte teksten over de Eerste Wereldoorlog, die de schrijver in Nederland doorbracht. Enkele jaren geleden werd het Cyriel Buysse Genootschap wegens gebrek aan belangstelling op een laag pitje gezet. Het geeft in de luwte nog jaarlijks een deel van de Cyriel Buysse Bibliotheek uit, maar dat is in de boekhandel moeilijk te vinden, net als uitgaven van Buysses belangrijkste werken. Eigenlijk vergaat het hem zoals de meeste klassieke schrijvers in Vlaanderen: slecht.
Daarom is een onverwacht boek als In betere kringen meer dan welkom. Een voldragen kandidaat voor het 'boek van de week' is dit thematische bundeltje verhalen en columns met grote letters en veel wit eigenlijk niet, maar deze recensie is in de eerste plaats een steunbetuiging. Het belang van In betere kringen is vooral dat het naar meer doet verlangen. Buysses naturalistische en realistische romans en toneelstukken moeten worden herdrukt.
In betere kringen begint met 'Monsieur Hardamour' (1899), een behoorlijk spannende novelle met een wrange pointe: een succesvol, nietsontziend fabrieksdirecteur komt tot inkeer wanneer hij voor zijn leven vreest. (Spoiler alarm) Hij heeft zichzelf per ongeluk opgesloten in zijn manshoge brandkast vol geld en kostbaarheden en zweert dat als hij gered wordt, hij voortaan mededogend en gul zal zijn voor zijn arbeiders, zijn maîtresse en zijn gezin. Tot hij effectief gered wordt.
Hotel
Joris van Parys, onvermoeibaar pleitbezorger van Buysse, verzamelt dit en andere korte verhalen onder de noemer 'satirisch'. De rode draad is het onderwerp, dat wel vaker in Buysses werk opduikt: de klassenmaatschappij. De satire op de burgerij valt wel mee; echt bijtend is ze alvast niet, maar droogkomisch is ze vaak. Zo eindigt een scène in een salon vol kirrende dames met een puttertje dat vrijwillig het lot tegemoet vliegt dat ook de aap in Villa des Roses van Willem Elsschot beschoren is. En zo blijken de skiërs in Sankt Moritz nog nooit een spatje sneeuw op hun wintersportpak gehad te hebben. Andere taferelen zijn in hotels gesitueerd, de ideale locaties om mensen van alle rangen en standen te observeren en te kijk te zetten. Buysse wist trouwens waarover hij schreef; hij kende die betere kringen, hij was erin geboren en getrouwd.
Wat het sterkst opvalt, is de lenigheid van de taal en de zwier in de woordkeuze. De meeste teksten komen na honderd jaar nog fris over. Lees bijvoorbeeld 'De held en de graaf' over hoe na de oorlog snel de pikorde weer hersteld werd. De graaf, die veilig achter het front bleef, is uiteindelijk de held, niet de soldaat. 'En niemand protesteerde.'
Hoedendoos
Ook het vormspel in een krantenstukje met zinnen die allemaal met 'overwegende dat' beginnen en het woordspel met 'hoedendoos' in een andere tekst, kan vandaag nog bekoren. 'Onhoedendozerigheid' is trouwens een woord om te onthouden.
In betere kringen is dus aardige lectuur. Nu is het wachten op bijvoorbeeld een herdruk van de roman Tantes, ooit bejubeld door Willem Elsschot. Benno Barnard kan misschien een wervende inleiding schrijven en omstandig verklaren waarom hij Jan Jambon onlangs nog aanraadde Buysse te lezen.
Erwin Mortier nam het jaren geleden op voor 't Bolleken - misschien kan hij een heruitgave van die roman trekken? 'Dit is en blijft ijzersterk proza van Europese allure, het dient maar eens klaar en duidelijk gesteld in een land dat zijn beste schrijvers al te vaak met dédain heeft bejegend.'
Hopelijk wordt In betere kringen geen losse flodder.
Geselecteerd door Joris van Parys, Houtekiet, 190 blz., 21,99 € (e-boek 14,99 €)
René Dellemann
Ook al zijn de verhalen meer dan honderd jaar oud, de Belgische auteur Cyriel Buysse (1859-1932) schreef ze met een dermate levendige pen dat ze ook nu nog met smaak geconsumeerd kunnen worden. Buysse is een chroniqueur pur sang. Hij observeert nauwkeurig en serveert haarfijne inkijkjes in het leven van mensen uit de 'betere kringen', die op een heerlijk satirische wijze te kijk worden gezet. De portretten worden dik aangezet, de taal is overdadig wellicht, maar ook raak. Het topstuk van deze collectie is het portret van Monsieur Hardamour, een rijke fabrikant die enkel aan zichzelf denkt. Hij laat de zware deur van de ruimte waarin de brandkast staat in het slot vallen en kan er niet meer uit. Hij wordt tot op het bot gefileerd in zijn machteloze woede, letterlijk smijtend met geld. Er is geen greintje medelijden van de verteller, die hem schitterend neerzet als een opportunist eerste klas. Prettig leesbaar proza, dankzij een aangename bladspiegel en lettertype, maar vooral toch door het zorgvuldige taalgebruik, waarbij elk woord op de juiste plek staat, in dienst van de ironie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.