Een huwelijk in het jaar 2020
Maurits Wagenvoort
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
L.J. Veen Klassiek, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : WAGE |
Karin van Wylick
Geschreven in 1923, schetst de auteur (1859-1944) een beeld van de huidige maatschappij (2020). Een maatschappij waarin veel maakbaar lijkt. Wie mismaakt ter wereld komt, wordt geëuthanaseerd. Gezond leven is een plicht, sport en fitness dagelijkse routine. Drank- en drugsgebruik zijn zo goed als onbekend. Wie niet zonder kan, slikt ‘optimine’, een pepmiddel vergelijkbaar met xtc of lachgas. Deze, bijna 100 jaar na de eerste druk, heruitgegeven toekomstroman schetst een verrassend, herkenbaar beeld van een geglobaliseerde wereld, waarin volop heen en weer gevlogen wordt en de communicatie verloopt via een soort internet. Transplantatie, niet alleen van organen maar ook van halve lichamen, is mogelijk. Kinderen worden al vroeg toevertrouwd aan een crèche en blijven daar, want ouderliefde is nooit onbaatzuchtig en dus schadelijk. Onderwijs is anti-autoritair. Wat nog opgelost moet worden, is de ongeremde seksuele drift, die kan leiden tot geweld. Het taalgebruik en de zinsopbouw uit 1923 is niet aangepast aan 2020. Een bijzondere, beetje cult, utopische roman. Met een inleiding van A.H.J. Dautzenberg (2020). Uitgave in de reeks LJ Veen Klassiek.
Jaap Goedegebuure
i /un/13 j
Een verhaal dat in de toekomst speelt heeft vaak iets van een nachtmerrie, gemodelleerd naar apocalyptische visioenen die de auteur door het hoofd spoken. Soms zijn die spoken maar al te echt, en hoeft de schrijver weinig meer te doen dan de bange verwachtingen uit te vergroten en in de toekomst te projecteren. Zo baseerde George Orwell zijn roman '1984' op de mogelijkheid dat heel Europa een prooi zou worden van Stalins Sovjet-Russische imperium; dat had in 1948 op nog geen duizend kilometer van de Noordzee een IJzeren Gordijn opgetrokken en leek maar al te gretig om verder westwaarts op te marcheren.
Inmiddels ligt het echte jaar 1984 achter ons, en is de Sovjet-Unie onder Boris Jeltsin op de fles gegaan. Het enige wat ons van Orwells sombere fantasie rest is de notie Big Brother is watching you. Dankzij de digitale revolutie, die we aan het einde van de vorige eeuw met zoveel enthousiasme hebben verwelkomd, kan elke staat, dictatoriaal dan wel democratisch geregeerd, zijn onderdanen vierentwintig uur per dag in de gaten houden.
Er zijn binnen het genre van de literaire toekomstfantasie behalve nachtmerries ook rooskleuriger vormen van wensdenken tot leven gewekt. Ik noem er één: 'Looking Backward' (1887) van de Amerikaanse auteur Edward Bellamy. Deze roman speelt in het jaar 2000 en schetst een marxistische heilsstaat die zonder bloedvergieten tot stand gebracht is. Maatschappelijke verschillen bestaan er niet meer, vrouwen hebben in alle opzichten de mannen ingehaald, en hoewel het geld is afgeschaft en de arbeid tot een minimum gereduceerd kan er toch gemakkelijk in ieders levensbehoeften worden voorzien.
Bellamy's boek maakte veel opgang, ook in de vertaling van de socialistische voorman Frank van der Goes. Waarschijnlijk lag het op het nachtkastje of de schrijftafel van Maurits Wagenvoort, een inmiddels geheel vergeten journalist en romancier met een sterke neiging tot het verbeteren van de wereld. In 1923 verscheen van zijn hand de utopie 'Een huwelijk in het jaar 2020'. Die roman is nu herdrukt.
De echo van Bellamy's voorspellingen dreunt bij Wagenvoort flink na. Ook hij voorziet een totale gelijkberechtiging van de seksen, met als resultaat dat 'de Noord-Nederlandse Republiek' na het aftreden van koningin Wilhelmina in 1951 al twee maal een vrouwelijke president heeft gehad, eerst prinses Juliana, en daarna Cécile van de Beek, afstammelinge van Hollandse, Franse en Javaanse voorouders.
Hoewel Cécile furore heeft gemaakt met een studie over 'de ongelijkheid der menselijke rassen' lijkt ze zelf vrij te zijn gebleven van racistische vooroordelen. Ze is warm voorstander van een algehele vermenging van wit, bruin en zwart, want dat moet wel leiden tot 'een harmonisch geheel van zedelijke, verstandelijke en lichamelijke eigenschappen van schoonheid en deugd'. Ook in andere opzichten manifesteert ze zich als een verlichte geest. Ze staat de man met wie ze in een ongebonden relatie leeft toe om iets te beginnen met haar jonge secretaresse, en wordt niet eens zo heel erg jaloers. Dat moet wel liggen aan haar 'nieuw-boeddhistische' levensovertuiging waarin vergeestelijking en onthechting vaste waarden zijn. Vooral onder hooggeschoolden heeft deze pseudo-religie veel aanhang. De grote massa beklijft aan de rooms-katholieke kerk, die zo ver met haar tijd is meegegroeid dat het celibaat eindelijk is afgeschaft. Het jodendom daarentegen heeft zichzelf overleefd en is noodgedwongen samengegaan met zijn naaste concurrent, de islam, 'wilde het een strijd op leven en dood voorkomen welke zonder twijfel in zijn nadeel zou zijn ge-eindigd'.
Bij zo'n voorspelling voel je even een rilling over je rug gaan, en dat niet alleen omdat Wagenvoort, en met hem de rest van de wereld, nog geen flauw vermoeden had van het nationaal-socialistische monster dat de geschiedenis weldra zou baren, maar ook omdat deze voorspelling bij alle onzin toch ook een greintje waarheid behelst. Jodendom en islam zijn inderdaad conflicterende religies.
Gesproken van de totalitaire ideologieën die Europa tussen de twee wereldoorlogen in de houdgreep zouden nemen: over het communisme zegt Wagenvoort dat het na de totale ineenstorting van het kapitalisme zijn rol heeft uitgediend. Het fascisme, anno 1922 glorieus aan de macht gekomen in Italië, wordt weliswaar niet expliciet genoemd. Maar de fascistische ideologie, aanvankelijk verwelkomd door tal van intellectuelen en kunstenaars, heeft toch enige sporen door de roman getrokken.
In de wereldordening anno 2020, een conglomeraat van semi-autonome republieken onder de paraplu van een volkenbond, ligt het bestuur in handen van wijze en nobele vrouwen en mannen die de behoeften van het volk zo goed weten te peilen dat verkiezingen overbodig zijn. De klassenstrijd heeft afgedaan, sociaal overleg vindt plaats in opperste harmonie, en in plaats van politieke partijen en belangenorganisaties zijn er nu 'gilden', net als in de Middeleeuwen én in de corporatieve staat van Mussolini, met bazen en knechten niet tegenover, maar vreedzaam naast elkaar.
In Wagenvoorts brave new world is geen plaats voor zieken en gehandicapten. Wie mismaakt ter wereld komt, wordt zonder veel omslag geëuthanaseerd. Gezond leven is een plicht, sport en fitness dagelijkse routine. Alleen bejaarde nicotineverslaafden roken nog. Drank- en drugsgebruik zijn zo goed als onbekend, wie af en toe toch trek heeft in een roesje slikt 'optimine', een gedoogd pepmiddel waarvan de werking doet denken aan xtc of lachgas.
Zo dendert deze revue van heilwensen en zegenbeden voort, soms met verrassende resultaten. Wagenvoort geeft met regelmaat een herkenbaar beeld van een geglobaliseerde wereld waarin volop heen en weer gevlogen wordt en de communicatie verloopt via een soort internet. Transplantatie, niet alleen van organen maar ook van halve lichamen, is staande praktijk. Kinderen worden al vroeg toevertrouwd aan een crèche en blijven daar ook, want ouderliefde is nooit onbaatzuchtig en dus schadelijk. Onderwijs is principieel anti-autoritair.
Het enige vuiltje dat nog moet worden weggeruimd om het paradijs definitief binnen bereik te brengen is de ongeremde seksuele drift, want die kan gemakkelijk leiden tot geweld. Laat dat nu net de vonk zijn die in Wagenvoorts curieuze en vermakelijke, maar op den duur ook tamelijk saaie catalogus van nieuwigheden voor enige spanning en dramatiek zorgt.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.