Generator
Koen Sels
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het balanseer, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SELS |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Het balanseer, 2019 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SELS |
Jozefien Van Beek
ob/kt/31 o
De tweede roman van Koen Sels eindigt zoals de eerste begint: met een doos duploblokken die omgekieperd wordt. Je zou Generator en Gloria dan ook kunnen zien als een tweeluik. Zijn debuut - dat genomineerd werd voor de Bronzen Uil en de Debuutprijs - was een coming-of-ageroman over een jongen die opgroeit in een Vlaamse verkavelingswijk, die zich afzet tegen de traditionele verwachtingen, die vecht voor zijn vrijheid, die de Kempen inruilt voor Antwerpen. Een portret van de auteur als jongeman.
Intussen heeft de schrijver een dochter gekregen en dat dwingt hem om zijn leven te herevalueren. Want hoe rijm je een radicaal romantisch kunstenaarsleven met het vaderschap, met verantwoordelijkheden? Net als haar papa speelt Gloria met duplo, de bouwblokken voor het leven die ze van haar ouders aangereikt krijgt.
Hoofdpersoontje
In schijnbaar losse hoofdstukken vertelt Sels over een jonge vader - hijzelf - en zijn dochter: 'Hij legde het boek weg en zei, onbezonnen maar beslist: jij bent mijn hoofdpersoontje.' Het is mooi om te lezen hoe Gloria zijn leven verandert, hoe de timide vader dankzij zijn dochter in contact komt met mensen met wie hij anders nooit zou praten, hoe hij met andere ogen naar zijn eigen ouders en jeugd gaat kijken. 'Het daagde hem dat ze in dit huisje vakantiegewoontes herhaalden, de kloof met het Vlaamse gezinsleven dichtend die zij als twintigers zo grondig hadden uitgegraven, in grootsteden, in musea voor hedendaagse kunst, roddelend en zeurend over de familie tijdens autoritten na een bezoek aan hun ouders. (…) Ze wilden weten hoe het moest, maar niemand had verteld over de verdubbeling, de automatismen, de ware verantwoordelijkheid.'
Zo hard als Sels was voor zijn ouders in Generator, zo hard is hij voor zichzelf in Gloria. Hij verbergt niet dat hij soms iets doet waar hij nadien spijt van heeft: 'Snel, direct en ondoordacht ontvluchtten hem woorden, wat al bestond spookte door zijn zenuwen. Als ze aan de grenzen van zijn egoïsme raakte, vooral 's avonds. Om half tien als hij eindelijk alleen wilde zijn en zij nog steeds weigerde te slapen, dan werd hij weleens te kwaad en gebood bitsig en wrang nu is het genoeg en zag zijn kwade ogen en zijn immense, machtige handen in haar blik en schaamde zich: hij had niet beseft hoe heftig zij al bestond.'
Melancholisch
Maar Gloria gaat niet alleen over het vaderschap en de existentiële vragen die dat oproept. Het is een dun boekje, maar het is rijk aan taal en thema's. Sels schrijft associatief en dens over depressie, geluk, politiek, het klimaat (en charcuterie), zij het nooit expliciet. Gloria gaat over de verharding aan rechterzijde, over de identiteitspolitiek aan linkerzijde, over hoe de schrijver zichzelf staande probeert te houden in de chaos die de wereld soms voor hem is. Niet voor niets koos Sels als motto een stukje uit Paul van Ostaijens De feesten van angst en pijn: 'Angst/ is/ de dans van de geworden dingen naar het/ Ontworden'. Het boek zit vol zelfreflectie, is bij momenten genadeloos: 'Mama kon 's nachts slapend naar het kinderbedje zweven en Gloria bij haar in bed nemen, terwijl papa in het kleine bedje in de andere kamer sliep, omdat hij als hij 's nachts opstond ontelbare keren dezelfde gedachte dacht: niks, ik ben niks.' Maar evengoed heeft Sels oog voor de schoonheid in kleine dingen. Hij is hard en zacht tegelijk. In Gloria komt tussen de woorden een mooie, aandoenlijke mens tevoorschijn. Iemand die nadenkt, verstrikt raakt in zijn gedachten, maar dat weer in prachtig proza kan opschrijven.
Bovenal probeert Sels, als de melancholicus die hij is, iets vast te leggen. 'Papa moet zijn best doen, hij zal proberen niet sentimenteel te zijn, hij moet begrijpen dat je ooit misschien zijn eigen schaamte zal voelen, en als hij sentimenteel is, dan zal het bovendien niet eens jouw verhaal zijn, dan zou jij niet Gloria zijn, maar een kind dat nooit echt heeft bestaan.'
Het is uiteraard onmogelijk om een mens in taal te vatten, maar ik ben heel dankbaar dat Koen Sels het geprobeerd heeft.
Sentimenteel is het niet, ontroerend des te meer.het balanseer, 156 blz., 19,50 €.
Marnix Verplancke
em/ov/20 n
Waar in het gros van de romans de openingszin iets zegt over wat je te wachten staat als lezer, moet je in Gloria , het tweede boek van Koen Sels, naar de laatste zin kijken, in casu: ‘Gloria kieperde de kist met duploblokken om.’ Het is immers een zin die rechtstreeks verwijst naar de eerste zin uit zijn debuut Generator (2015), genomineerd voor de Bronzen Uil en de Debuutprijs, waarin Sels zichzelf opvoerde als degene die de kist duploblokken omkieperde. De cirkel is gesloten, besef je na het lezen van Gloria , de autobiografische roman over Sels’ dochtertje, dat in de zomer van 2016 werd geboren. Het kind dat hij ooit was, heeft nu zelf een kind op de wereld gezet, en de zoon van weleer is vader geworden.
Waar Generator inging op het langzame wordingsproces van de kunstenaar, die zich los diende te maken van zijn familiale en Kempische wortels tot hij een vrijgevochten, autonoom wezen was, maakt Gloria de omgekeerde beweging. Een dochter krijgen is een onomkeerbare stap in een mensenleven, ervaart Sels, die stopt met drinken en roken en zijn bestaan als freelancer opgeeft om bediende te worden. Je moet als vader nog even mee, en liefst ook met een iet of wat stabiel inkomen. Decadentie is geen optie meer. ’Wanneer begon dat tweede leven dan, dat hen heel dat eerste leven zou doen vergeten, en dat echte herinneringen in gang zet en doet uitmonden in de onophoudelijke stroom van de volwassen vergetelheid?’ schrijft Sels over zijn dochtertje, maar het zou net zo goed over hemzelf kunnen gaan.
Sels schrijft indringend autofictie. Ook al heeft hij het vaak over wat er op familiereisjes naar Luxemburg, Duitsland of de Ardennen gebeurt, in feite komt hij nooit zijn hoofd uit, wat een interessante spanning oplevert tussen zijn herinneringen en hun herwerking, en tussen het persoonlijke verhaal en zijn bredere context. Gloria is daardoor geen futiele ode aan het vaderschap geworden, maar wel een boek dat vanzelfsprekendheden in vraag stelt. Een kind confronteert je met jezelf, met de manier waarop je naar de wereld kijkt en met de verwachtingen die je hebt over dat kind. Het eist verantwoordelijkheid. Ook op maatschappelijk vlak trouwens, want je jaagt niet zomaar een klein meisje een wereld in die zienderogen onverdraagzamer wordt.
****
Het Balanseer, 159 blz., € 19,50.
Alice Grob
Gloria is het pas geboren dochtertje van de hoofdfiguur, waardoor zijn leven in een ander perspectief komt te staan in de jaren die volgen tot de kleuterschool. Lange zinnen, associatieve gedachten, beschrijvingen en observaties buitelen door elkaar heen. Voor de lezer is het soms moeilijk de draad vast te houden als het proza overdadig is. Soms is er echter ook een rustig moment tussen vader en dochter. De Vlaamse schrijver, afkomstig uit Turnhout, woont en werkt in Antwerpen als schrijver en criticus. Dit is zijn tweede roman, na 'Generator' (2015). Geen gemakkelijk boek over de relatie van een vader met een jong kind. Shortlist Boekenbon Literatuurprijs 2020.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.