De onbeduidende Jude
Thomas Hardy
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : STOR |
Marnix Verplancke
ua/an/08 j
Het nieuwe boek van August Voois is een verdoken autobiografisch verhaal over een persoonlijke crisis veroorzaakt door het vermoeden dat zijn vrouw hem ‘uit haar leven wil verwijderen’. Wanneer zijn redacteur opmerkt dat hij dit keer misschien wel al te zeer bij de realiteit is gebleven en zelfs de namen van de echte mensen die achter de personages zitten niet eens heeft veranderd, valt hij volkomen uit de lucht.
In een tweede verhaallijn van zijn nieuwe roman List en leed voert Arie Storm niemand minder dan de schrijver Arie Storm op, die Circus Reve heeft geschreven, een toneelstuk dat in een tent in Betondorp wordt opgevoerd. Dat komt hem daar op heel wat tegenkanting te staan omdat de inwoners van Reves oude geboortenest niet echt trots zijn op hun beroemdste telg.
Het is tijdens zo’n voorstelling dat Arie aangesproken wordt door iemand die zich voorstelt als Chuck Ramkissoon. De man blijkt niet echt hoog op te lopen met literatuur en kunst in het algemeen en is van mening dat we beter op een reëlere manier met de realiteit zouden omgaan. Hij neemt Arie mee naar het kantoor waar hij samen met ene Holden Caulfield leidinggeeft aan de firma List en leed, gespecialiseerd in ‘realiteitsreparaties’. Wanneer Arie daar oog in oog komt te staan met een inktvis die naar de naam Saul Bellow luistert, beseft hij dat er iets niet pluis is, wat trouwens bevestigd wordt door Chuck: ‘We proberen de boel te redden voordat alles misgaat, ’ legt hij uit, en dus stelt hij voor dat Arie en August van plaats verwisselen.
Wat is dit, vraagt u zich allicht af, en terecht natuurlijk. Wie het werk van Arie Storm – de echte bedoelen we, en dus niet het personage in List en leed , maar wat is het verschil? – een beetje kent, weet dat de schrijver August Voois een terugkerend hoofdpersonage is in zijn romans, zijn alter ego zo u wil. Niet Aries vader ging dood, maar wel die van August. Niet Arie was getuige van de moord op een door hem gehate hoogleraar, maar wel August, en niet Arie reisde terug naar de wijk van zijn jeugd om er zijn zus te ontmoeten die later zelfmoord zou plegen, maar alweer August.
List en leed is een voor-treffelijk schimmenspel dat opgevoerd wordt in een spiegelpaleis en vragen stelt naar de band tussen realiteit en kunst. Bestaat echte schoonheid in feite wel buiten die kunst? Kan een literaire dialoog realistisch zijn? En denken we in het echt wel zo chronologisch als we de gedachten in een boek gepresenteerd willen zien? Neem de literatuur weg en er lijkt niet veel van Arie Storm over te blijven, van de auteur noch van het personage. List en leed is literatuur over literatuur en een openlijke ode aan het werk van John Banville, de Ierse schrijver van wie Storm de laatste drie romans in het Nederlands vertaalde en die zelfs een klein rolletje krijgt in dit boek.
****
Prometheus, 255 blz., € 19,99.
Vera ter Beest
August Voois schrijft romans, gebaseerd op zijn leven. Zo heeft hij zijn relatiecrisis met zijn vrouw Alice verwerkt. De laatste tijd heeft hij het gevoel dat zijn leven in de romans echter is dan het leven dat hij in werkelijkheid leeft. Dan krijgt hij bezoek van Arie Storm, schrijver van een romanreeks met August als personage. Arie introduceert hem aan Chuck Ramkissoon, realiteitsreparateur. Chuck is bij Arie langs geweest met een voorstel en legt aan August uit wat de bedoeling is. Arie heeft zijn ex-baas dood laten gaan in zijn vorige roman. Die baas is kort daarop echt gestorven. Arie voelt zich schuldig. Bovendien kan hij werkelijkheid en fictie steeds slechter uit elkaar houden. August verwisselt het literaire leven voor Arie’s echte leven om de roman waaraan ze werken af te maken. Arie, nu het personage, krijgt een zware taak. Postmoderne roman die deel uitmaakt van de serie over August Voois. Het spel tussen fictie en realiteit en de vraag wat literatuur is, worden weer op een humoristische en vernuftige manier verwerkt. De scheiding tussen realiteit en fictie is geheel zoek. Concentratie is nodig, want anders kan het verhaal te verwarrend worden..
Rob Schouten
em/ec/07 d
De chronische verwondering die Arie Storm etaleert als het gaat om het verschil tussen romanwerkelijkheid en echte werkelijkheid verwondert mij. Ieder boek opnieuw rakelt hij het weer op, steeds opnieuw pepert hij de lezer in dat romanpersonages geen echte mensen zijn, zij het dat ze soms maar net iets verschillen van hun voorbeelden in de werkelijkheid zoals in zijn geval, want al zijn boeken zijn autobiografisch geïnspireerd zegt hij. Alsof dit verschil hem hogelijk verwondert en hij er niet over uitgepraat raakt.
Zo is de schrijver August Voois uit zijn laatste romans bijna een volstrekte replica van Arie Storm zelf, zo beweert hij althans, en voor zover we Storms leven kennen, lijkt dat ook zo te zijn. Ook in Storms nieuwe roman 'List en leed' weer het bekende liedje over fictie en werkelijkheid dat, krijg ik de indruk, er vooral tijdens zijn studie Nederlands in gehamerd is. Arie Storm vertelt nooit zomaar een verhaal, hij vertelt dat hij een verhaal vertelt. In 'List en leed' is dat verhaal dat de verzonnen August Voois en de echte schrijver Arie Storm elkaars plaats innemen, August Voois moet het leven van de echte Arie Storm gaan leiden en moet zelfs diens roman afmaken, Storm zelf wordt van papier. Natuurlijk blijft het allemaal binnen het kader van de roman, Voois stapt niet werkelijk het papier uit maar goed, we willen even geloven dat het wel gebeurt. Het plan voor deze persoonsverwisseling, die tevens een statusverwisseling is, komt van een tweetal ex-literatuurstudenten, Chuck Ramkissoon en Holden Caulfield (pseudoniemen, gebaseerd op bestaande literaire personages), die een soort realiteitslaboratorium hebben opgericht: Firma 'List & Leed', realiteitsreparaties. Daar experimenteren ze met schrijvers en hun werkelijkheid.
Het gevolg is een ingewikkeld verhaal van twee personen, de een echt, de andere verzonnen, die zich aan hun nieuwe omstandigheden proberen aan te passen en die om en om aan het woord komen. Intussen komt de lezer van alles en nog wat over Arie's/Augusts min of meer identieke levens te weten, er zijn slechts kleine zij het wel pikante verschillen, zo beweert Arie bijvoorbeeld ergens dat zijn vrouw in haar blootje slaapt terwijl hij tegelijkertijd toegeeft dat dat een erotische wens is, ze slaapt namelijk in een pyjama. Als lezer weet je algauw niet meer wat je wel en niet moet geloven, maar dat doet er ook niet toe, alles wat de roman zegt is immers waarheid voor de duur van een roman.
Overigens lijkt die fictie-werkelijkheid obsessie van Storm mij, psychologisch gesproken, ontstaan door een gebrek aan werkelijk leven. Zijn schrijversleven is, als we dit en andere boeken tenminste kunnen vertrouwen, een nogal lege bedoening, behalve schrijven doet hij eigenlijk niks, hij is getrouwd met een vrouw die werkt, hij staat een beetje voor het raam, lummelt wat rond, denkt na over het lot van schrijvers zoals hij, en hij schrijft natuurlijk, dingen als: "ik was gefrappeerd door het feit dat er geen enkele lijn in mijn leven zat. Ik deed maar wat." En ook Storms alter ego August heeft er last van: "Sommige gedachten kwamen en gingen, andere bleven, er waren gedachten waar je 'in bleef hangen', ze liepen vast, amorf en traag. En het duurde een tijdje voor je als het ware om ze heen had gedacht. Zodat je weer verder kon gaan met andere gedachten, nieuwe gedachten, die ook weer amorf waren, en alle kanten uit gingen. Hij kreeg er geen grip op."
De hoofdpersoon in Arie Storms romans is kortom een voornamelijk denkend wezen, dat nauwelijks handelt: dingen overkomen hem maar hij weet niet waarom. Hij heeft wel wat weg van het personage Oblomov uit de gelijknamige roman van Gontsjarov. Storms schrijver/alter ego is een hyperbewuste lapzwans die tegelijkertijd fascineert en afstoot want je herkent er wellicht ook iets van jezelf in. Het heeft ook iets komisch, zo'n inerte denker die maar zit te navelstaren. Maar het valt voor de literatuur toch te hopen dat Storm ooit van zijn fictionaliteitsobsessie afkomt en een heus avontuur beleeft (of verzint).
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.