De sekstypiste : roman
Jen Beagin
Jen Beagin (Auteur), Astrid Huisman (Vertaler), Roos van de Wardt (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, © 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : BEAG |
Sander Pleij
us/ug/14 a
Ze is de persoon die weet van je drankgebruik en je vieze onderbroeken, van hoe je kakt, welke geheimen je huis bewaart en ook weet ze welke medicijnen je gebruikt en welke sporen je seksleven nalaat. Zij is de zwakke plek van de mens met privileges en we noemen haar: de werkster - of mannelijk: de schoonmaker.
Een en al gêne zijn mensen wanneer het over 'de hulp' gaat. 'O, maar wij hebben doorbetaald', werd een gevleugelde uitspraak tijdens de topdagen van de quarantaine. Vele schuldbewuste kopjes koffie worden er dagelijks in Nederland met de schoonmaker gedronken teneinde in godsnaam maar te laten zien dat er ab-so-luut geen sprake is van hooghartigheid of arrogantie.
Stel je nu voor dat de werkster, of schoonmaker, eenmaal alleen gelaten een negligé van de vrouw (of heer!) des huizes aantrekt en zichzelf kinky fotografeert als een deels ontkleed en vers vermoord lijk.
De laatste twee romans van Jen Beagin gaan over zo'n werkster en gêne is maar een van de ongemakken waarin deze schrijver met humor en gusto wroet. Haar boeken over schoonmaker Mona (die niet houdt van het woord werkster) zijn geprezen in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië om hun absurdisme en antiburgerlijke moraal. En er was de welkome associatie met 'echt gebeurd': Beagin is zelf werkster geweest en zou ook foto's hebben gemaakt...
Dankzij de slimme zet van uitgeverij Atlas Contact om de twee boeken over Mona (Pretend I'm Dead en Vacuum in the Dark) te bundelen tot één roman, gebeurt er bij het lezen van Stofzuigen in het donker iets meer dan het vrijblijvend genieten van een verwrongen brein.
De jonge Mona verstaat haar vak, dat staat voorop. Ze houdt ervan binnenkanten van magnetrons en ovens of achterkanten van wc-potten rigoureus schoon te boenen met wondermiddeltjes. Daarnaast, ja, pleegt ze de medicijnkastjes van haar klanten te plunderen (Xanax, Valium, Vicodin en ander verdovend spul) omdat 'de symptomen' terugkeren. Ze heeft een psychiatrisch verleden en zoekt moeizame relaties op, zoals met een veel oudere junk die ze 'Meneer Getver' noemt. Liefdevol vertelt ze over hem, terwijl je als lezer denkt: hé, zou deze man niet een dief en een pooier kunnen zijn, die op haar parasiteert, haar harddrugs geeft en pornofoto's van haar maakt? Maar in het universum van Mona is niets eenduidig. Het kan gebeuren dat iemand haar, als ze van huis is, terloops vraagt: 'Waarom heb je een badjas aan?', zonder dat dit gegeven wordt uitgewerkt. Het rare is dat alles zo en passant wordt gemeld en Mona's gedachtengang zo logisch lijkt dat je niet denkt: o, dat is een typische gek. Ook niet wanneer ze over straat gaat terwijl ze is ingesmeerd met het heilige zand van een bedevaartsplaats, omdat de Xanax op was.
Beagin schrijft mooie, vreemde zinnen als: 'Ze werd nergens eenzamer van dan van een mond op haar tepel.' Of als ze met haar minnaar thuis is: 'Hij deed wat yoga-oefeningen, waardoor ze zich niet op haar gemak voelde.' Met verve beschrijft ze het lichaam en obsceniteiten met ongebruikelijke maar vindingrijke formuleringen - 'er hing een ondraaglijke, hoofdhuidachtige geur in haar neusgaten'.
De mensen die Mona tegenkomt en met wie ze relaties aangaat, zijn niet minder absurd dan zij.
In haar Amerika is de middenklasse bijna uitgestorven. Mensen zijn rijk en ongeïnteresseerd in de gemeenschap, of ze zijn arm en ongeïnteresseerd in de gemeenschap. Ze maakt schoon bij een man die kanker heeft en die ze ervan verdenkt incest te plegen met zijn dochter - wat haar er niet van weerhoudt op zijn bed te masturberen bij een gevonden incestueus seksboekje. Er is een gestoorde waarzegster die haar ex stalkt en doodleuk voorspelt dat Mona binnenkort zal sterven. Sommige landgenoten spreekt Mona alleen in haar hoofd. Zoals Terry Gross, de werkelijk bestaande journaliste die radio-interviews doet voor NPR en hier als zichzelf wordt opgevoerd. Er is de blinde vrouw die op haar 15de door haar vader is misbruikt, maar dat beschouwt als 'een affaire'. Ze zijn de klanten met wie Mona intieme relaties aangaat. Beagins troef: Amerika is nóg absurder dan Mona.
Over haar vader leren we weinig goeds. Een van zijn onderarmen is geamputeerd en er zit een haak aan. Hij heeft zijn dochter gemanipuleerd, verwaarloosd, naakt gefotografeerd en misschien ook aangerand, net als haar opa trouwens. Een vriend van haar vader heeft Mona verkracht op jonge leeftijd.
Bij het lezen daarover kan een gevoel van onbehagen rijzen: is het vermakelijk te lezen over een leven alsof het een grote ramp is? Het voelt vies om te genieten van al die goed geschreven scènes over een slachtoffer dat probeert via allerlei copingmechanismen een identiteit bij elkaar te rapen. De lezer wordt een ramptoerist, genietend van mooie zinnen. Maar de laatste hoofdstukken maken het goed. Mona ontmoet haar moeder en confronteert haar en zichzelf, niet zijig en zonder clichés. Eindelijk voelt ze haar verdriet. En de lezer voelt mee.
★★★★☆
Uit het Engels vertaald door Astrid Huisman en Roos van de Wardt.
Atlas Contact; 421 pagina's; € 24,99.
Mirjam Scholten
Mona is een jonge vrouw, getekend door haar jeugd. Ze maakt particuliere huizen schoon, met een groot arbeidsethos en veel vakkennis, maar ook met een grote nieuwsgierigheid naar de privéspullen van haar klanten, waarmee ze soms aan de haal gaat als er niemand thuis is. Na een tot mislukken gedoemde relatie, inclusief moeilijke seks, met de junk ‘meneer Getver’, laat Mona haar geliefde stofzuigers achter voor een nieuwe start in New Mexico. Ondanks haar onaangepastheid en getroebleerd zijn handhaaft ze zich blijmoedig, al krijgt ze weer een ongezonde liefde die haar terugvoert naar haar belastende jeugd. Deze bundeling van twee Mona-romans zorgt voor een kloek boek, met nogal wat viezigheid, zoals drollen in huis en slips om aan te ruiken. Maar ook vol humor en hilariteit, in een aanstekelijke stijl, bovendien goed vertaald. Je gaat vanzelf van Mona houden. Het omslag is op het eerste gezicht al verrassend, maar extra prikkelend voor wie echt goed kijkt. Een oorspronkelijk en eigentijds verhaal.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.