Een romantisch volk : verslag uit een Iraakse oliestad
Paulien Bakker
Paulien Bakker (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh en Van Ditmar, 2019 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : SOCIALE WETENSCHAPPEN : 330.91 BAKK |
E. Westerhuis
Paulien Bakker, tot voor kort directrice van de Stichting Verhalende Journalistiek, volgt vanaf 2008 de ontwikkelingen in Irak als freelance journaliste. Meerdere malen per jaar logeert zij bij een Irakese familie, die haar inmiddels als een vriendin heeft omarmd. De oudste zoon van het gezin sluit zich op een gegeven moment aan bij de terreurbeweging Islamitische Staat. Wat zijn de beweegredenen? En wat zijn de gevolgen voor zijn omgeving en hoe loopt dit af? Tegen de achtergrond van de gewelddadige historie van dit land gedurende de recente decennia beschrijft Paulien Bakker de belevenissen van deze familie en de verschillende denkbeelden van de gezinsleden. En wat de strijd tussen de soennieten en de sjiieten betekent voor de Iraakse bevolking. Op indringende wijze vertelt zij hoe de politieke omwentelingen hele gemeenschappen uiteen hebben gescheurd. Het is geen objectief verhaal. De auteur schreef dit boek uit liefde voor haar gastgezin. Het resultaat is een prachtige sfeertekening van het huidige Irak en een heldere duiding over hetgeen zich momenteel afspeelt in deze regio.
Anna Krijger
ob/kt/05 o
Toen soennitische Arabieren in Irak zich in 2014 massaal aansloten bij Islamitische Staat, had journalist Paulien Bakker niet zien aankomen dat ook de dertienjarige Omar, die zij al vanaf zijn achtste kende, zijn heil bij de terroristische organisatie zou zoeken. Ze wist meteen dat zijn keuze niet voortkwam uit haat jegens westerlingen of diepe religieuze overtuigingen. Maar waaruit dan wel?
Sinds 2008 is journalist Bakker bevriend met een Iraaks gezin. Ze logeert regelmatig bij Nimr, Nawal en hun kinderen thuis wanneer ze in Irak is voor haar werk, en ze onderhoudt intensief contact met ze wanneer ze in Nederland is. In 2015 vraagt ze toestemming om een boek over het gezin te schrijven, met zoon Omar als middelpunt. In de voorafgaande zeven jaar zijn er kinderen geboren en opgegroeid, kwam Nawal te overlijden, zaaide IS dood en verderf in Irak en Syrië, hertrouwde vader Nimr, deed Omar een halfslachtige poging om zelfmoordterrorist te worden, week het gezin uit naar Istanbul en ergens halverwege kwam Omar ook nog in de puberteit terecht. Er zijn familiegeschiedenissen over minder ingrijpende gebeurtenissen geschreven.
Bakker leidt ons van het Istanbul van 2018 terug naar het Irak van begin 20ste eeuw en alle periodes daartussenin. De Zesdaagse Oorlog, het regime van Saddam Hoessein, het opleidingsniveau van de opa van Omar, de rol van (sociale) media, de vernedering van de Amerikaanse bezetting en de bijbehorende catastrofale blunders, de incoherente redeneringen van een puber: het waren allemaal grotere en kleinere vonken in het vat dat uiteindelijk op exploderen staat. Letterlijk, want Omar had zijn bomgordel al gepast. "Omar werd meegezogen in die stroom van onmacht en geweld. Hij sloot zich aan bij de terroristen om onderdeel te worden van iets veel groters. Hij wilde zijn plaats innemen in de geschiedenis van zijn land", schrijft Bakker. Beschuldigen of vergoelijken doet ze nergens. En dat is buitengewoon knap.
'Wat volgt op een vergissing...' is vooral een poging tot verstehen - een concept in de sociale wetenschappen dat verwijst naar het begrijpen van een handeling van de actor vanuit diens standpunt, in overweging genomen dat de actor een eigen betekenis geeft aan de wereld. De vraag of dat verstehen wel mogelijk is daargelaten: het levert een integer en veelomvattend boek op en geeft de noodzakelijke context en diepte in de berichtgeving over Irak, die al decennia niet om mensen van vlees en bloed gaat, maar slechts om aantallen slachtoffers en terroristen.
Bakker is niet alleen grondig en nauwkeurig te werk gegaan in haar onderzoek en de interviews met de familie, ze schrijft het zo soepel op dat je soms vergeet dat 'Wat volgt op een vergissing...' geen roman is.
De transcriptie van het Arabisch laat, en dat is in opmerkelijke tegenstelling tot die nauwkeurigheid, soms te wensen over. De ene keer moet de 'j' uitgesproken worden als 'j', zoals in jallah, ('kom op'); dat weer als 'dj' zoals in jahiliyya (tijdperk vóór de islam). Er staan soms letters te veel, te weinig, of op de verkeerde plek. De lezer die wil weten hoe Arabische woorden klinken of moeten worden uitgesproken, kan hier weinig mee.
Na het lezen van 'Wat volgt op een vergissing...', bleef ik met de vraag achter hoe dit project de vriendschap tussen de auteur en het gezin heeft beïnvloed. Aan de telefoon vertelt Bakker dat ze er door dit project achter kwam "dat we toch niet dezelfde waarden hebben, bijvoorbeeld als het gaat om de ondergeschiktheid van individuele vrijheid ten opzichte van het belang en de eer van de grotere groep."
Dat had ze niet geweten als ze de rol van journalist niet had aangenomen en in de hoofden van de gezinsleden was gaan kijken, vermoedt ze. "Vader Nimr twijfelde er ook aan of ons contact nog wel oprecht was, of dat ik uitsluitend 'als journalist' in ze geïnteresseerd was."
Zijn zoon stond aanmerkelijk positiever tegenover het hele project. "Hij vond het héél erg leuk. Dit boek geeft zin aan zijn ervaring." En zo heeft de jonge Omar alsnog zijn rol gepakt in de geschiedenis van zijn land.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.