Materiaalmoeheid
Marek Šindelka
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Voetnoot, © 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : SIND |
Roderik Six
ob/kt/23 o
Het is een zwoele, in alcohol gedrenkte wals waarmee Tsjechisch wonderkind Sindelka zijn novelle Blijf bij ons op gang trekt. Door de troebele ogen van een tv-presentator maken we op een feestje kennis met zijn verveelde vriendin Andrea en dier snobistische vrienden. De presentator schenkt hen een hagelwitte glimlach en uitgemolken grapjes, maar vanbinnen kolkt hij van misprijzen. Echtheid wil hij, en een beetje liefde als dat nog mogelijk is in dit valse leven. Misschien brengt een uitstapje naar het platteland soelaas en ja, de natuur biedt even rust, maar al snel meren zijn ‘vrienden’ aan in het buitenhuis en bevindt hij zich opnieuw in een gevangenis. Dansen en drinken, wat moet je anders nog?
Veel verhaal heeft Sindelka niet nodig. Hij kan leunen op zijn wervelend taalgebruik. Zijn zinnen bevatten zo veel cadans en literaire lagen dat hij James Joyce naar de kroon steekt. Vorig jaar riepen we zijn roman Metaalmoeheid nog uit tot boek van het jaar. Wie toen nog niet overstag ging, kan dit briljante verhaal als opstapje gebruiken.
****
Voetnoot (oorspronkelijke titel: Zustante s námi), 80 blz., €12.
Erwin van Klinken
Deprimerend, inktzwart verhaal over een stel dat in de chaotische en veeleisende actualiteit meer naast elkaar leeft dan met elkaar. Geschreven in 2011 als deel van een drieluik en nu vertaald. Gezien door de ogen van de anonieme hoofdpersoon, een narcistische tv-presentator, die tijdens een vakantietrip merkt dat zijn relatie, en ook die van zijn vrienden, stukloopt. Door het jachtige, op carrière gerichte leven is goede communicatie onmogelijk geworden. Verteld als een doorlopende dronken waas, een roes waarin de leegheid en de oppervlakkigheid van de hoofdpersonen centraal staan. Het laat de eenzaamheid van de huidige individualistische maatschappij zien. Zeer vlot geschreven met wisselend perspectief van direct naar indirect, als in een surrealistische droom, als een continue flashback. Laat tussen alle tumult de eenzaamheid en ontreddering van het stel zien. De titel verwijst naar de tekst van een presentator, maar ook naar de roep om genegenheid in een relatie. De auteur (1984) is een gewaardeerd schrijver in Tsjechië. Deel 27 in de Moldaviet-reeks met Tsjechische werken van Stichting Voetnoot; eerder werd van hem ook 'Polaroid' in deze reeks opgenomen, als deel 21.
Yolanda Entius
em/ov/30 n
Een goede pocket deed, voor de komst van de smartphone, bij mij ook echt dienst als pocket: een boekje dat je in je zak kunt stoppen. Jarenlang waren de gele boekjes van het Duitse Reclam favoriet. Die waren zo klein dat ze zelfs in de binnenzak van je colbertje pasten: zo had je altijd wat te lezen. Zó klein zijn ze niet, de boekjes uit Moldavietreeks van uitgeverij Voetnoot, mooi zijn ze wel: uniform uitgegeven boekjes met pareltjes - Moldaviet is een edelsteen - uit de Tsjechische literatuur. Nummer 1, 'Het gouden hoofd' van Jáchym Topol, verscheen in 2007; onlangs verschenen nummer 28, 'De naam' van Eda Kriseová, en 27, 'Blijf bij ons' van Marek Šindelka.
In Nederland maakte Šindelka naam met 'Anna in kaart gebracht' en 'Metaalmoeheid'. Nu verschijnt 'Blijf bij ons', een kort verhaal uit 2011, sprankelend vertaald door Edgar de Bruin. 'Blijf bij ons' laat zich nog het beste omschrijven als de huwelijkstrip van twee echtelieden die langs elkaar heen praten én neuken. Het is een als in een koortsige roes geschreven verslag van een avondje uit van een televisiepresentator met zijn vrouw en vrienden, en hun verblijf daarna in een vakantiehuisje. Gefortuneerde mensen, werkzaam bij de media, in de kunst of advocatuur. Jong en 'knap'. "Meer kan ik niet bedenken", zegt de presentator brutaal over een van hen.
Schijnbaar moeiteloos trekt Šindelka alle registers open in deze hedendaagse zedenschets waarin een poëtische natuurbeschrijving zomaar kan ontaarden in een bijna cynische kwalificatie van de mensheid als een 'kwaadaardig gezwel'. Er wordt te veel gedronken, ruzie gemaakt; we krijgen een verhaal over een molenaar die 'door de schoorsteen van Buchenwald werd gejaagd', ze doen kroegen aan waar neo-nazi's de Hitlergroet brengen, en er wordt uiteraard flink wat aan gebabbeld. Over kunst die 'zeg maar, op een doodlopende weg' zit. "Er is immers helemaal geen communicatie meer met de toeschouwer, de kunst zit, zeg maar, in zichzelf opgesloten", 'wauwelt' ene Tómaš. Maar in deze gemeenplaatsen schuilt ook het hoofdmotief van Šindelka's verhaal: eenzaamheid. 'Blijf bij ons' is niet alleen een aansporing om niet weg te zappen, het staat ook voor een diep menselijk verlangen. Geen moment overigens de aanvechting gehad te zappen. Wat een wervelwind, deze Šindelka.
Ook Kriseová's 'De naam', in treffend bonkig Nederlands vertaald door Hank Geerts, las ik in één ruk uit. Het verscheen in 2007, maar Kriseová schreef het aan de vooravond van de Fluwelen Revolutie in 1989. Tijd en plaats van handeling zijn het Praag van ná de Praagse Lente waar de Russische tanks in 1968 een einde aan maakten - Kriseová mocht niet meer publiceren. Een lot dat ook de historicus Milan uit Kriseová's novelle treft; die verdient als vrachtwagenchauffeur de kost. Milan heeft een boek geschreven over 'de grote slag bij Hradec Králové', een historische gebeurtenis die de Nederlandse lezer niet veel zegt, maar we begrijpen dat hij zich in bochten heeft gewrongen om het 'wrede en gehate stempel van de klassenstrijd' zoveel mogelijk, maar net niet helemaal, buiten zijn verhaal te houden. En met succes. Het boek wordt aanvaard, alleen de schrijver ervan toch niet.
Hij vraagt daarom of zijn buurvrouw Marie, voor wie hij niets dan minachting voelt, haar naam wil lenen aan zijn boek. Ze gaat al te graag akkoord. Het boek komt uit, Marie wordt uitgenodigd voor een tv-programma. Ze bloeit onder alle aandacht zo op, dat Milan verliefd op haar wordt. Maar ook hij ondergaat een gedaanteverwisseling - de andere kant op, uiteraard. In een grauw decor voltrekt zich een komisch en onontkoombaar schaakspel tussen de schrijver en de pseudo-auteur, waarbij Kriseová haar held stap voor stap naar het tragikomische einde voert.
Stop maar in uw zak dus, zo'n Moldavietje, en geniet, terwijl u op een guur perron op die verlate trein wacht.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.