Kindsoldaat : roman
Oscar van den Boogaard
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2020 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : VAND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : VAND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2020 |
VOLWASSENEN : ROMANS : VAND |
Maria Vlaar
2/ei/15 m
Oscar van den Boogaard (55) publiceerde twee jaar geleden de omfloerst autobiografische roman Kindsoldaat over zijn verontrustende familiegeschiedenis. In de Nederlandse pers heerste ongeloof: is Van den Boogaard inderdaad een onechte zoon van prins Bernhard (1911-2004), zoals hij in het boek beweerde? We wisten al dat Bernhard naast vier dochters bij koningin Juliana nog twee buitenechtelijke dochters had, Alicia en Alexia, bij twee verschillende minnaressen. Maar een zoon? In Kindsoldaat portretteerde Van den Boogaard de verwrongen familie, compleet met NSB-verleden en het wonderlijke dubbelhuwelijk van oma Nora, waarin zijn moeder Elsie werd geboren.
In zijn nieuwe roman Jachthuis zet hij het familieverhaal verder, vanaf zijn eigen geboorte tot aan de dood van Elsie rond zijn achttiende - met Maxwell als zijn literaire alter ego. Met talloze details over ontmoetingen met koningin Juliana, prinses Margriet ('Kabouter Vrolijk'), door de prins betaalde reisjes, sinterklaascadeaus en zijden sjaaltjes voor oma Nora maakt Van den Boogaard duidelijk dat PB inderdaad zijn vader was en hijzelf dus een halfbroer is van koningin Beatrix.
Maar het boek kan niet alleen daarop drijven, en dat doet Jachthuis gelukkig ook niet. Het is bovenal een dappere roman over een wanhopige liefde tussen een alcoholistische moeder met grensoverschrijdend en manipulatief gedrag en een kind dat alles doet om zijn moeder te koesteren, beschermen en plezieren. Hij is een kleuter als hij de sigaretten voor zijn moeder aansteekt en haar whisky met ijs schenkt en een tiener als hij voor hun beiden een volledige drankkast aanlegt op zijn eigen kamer.
Dubbelhuwelijk
Maxwell is net als moeder Elsie het product van een dubbelhuwelijk. De jonge Elsie krijgt onder goedkeurend oog van haar moeder en haar broer Maxim een verhouding met prins Bernhard, in de roman 'Pruisisch Blauw' genoemd. Als ze zwanger is van hun 'liefdesbaby' huwelijkt hij haar uit aan een van zijn gehoorzaamste officieren, Jim. Hij wordt in de praktijk Maxwells vader en de eerste jaren van hun gezinsleven wonen ze in de Nederlandse kolonie Suriname. Zijn schooljaren brengt Maxwell door in het jachthuis vlakbij het koninklijk paleis dat de prins ze aanbiedt. Als Elsie genoeg heeft van de sullige Jim, zorgt de prins ervoor dat die naar Suriname wordt teruggestuurd. Nu is Maxwell in zijn eentje verantwoordelijk voor het in leven houden van zijn moeder. Op vakantie om de al even suïcidale papa Jim op te zoeken, raakt Elsie vermist in de Surinaamse jungle. Tijdens de dagen van haar verdwijning - soms hoopt Maxwell dat ze dood is zodat hij geen afscheid hoeft te nemen - drijven herinneringen aan zijn vroegste jeugd boven. De mooiste is die over twee reuzenschildpadden die iedere middag de tuin doorkruisen, het jongetje balancerend op één voet per schild, symbool voor hoe hij zich als 'twee Maxwells' door zijn jeugd heen moet laveren.
Zowel in het gezin van Nora als in dat van Elsie draait alles - hoe aristocratisch ze ook zijn - om seks. Het dienstmeisje, dat als 'huwelijkscadeau' voor haar leven aan de familie is gegeven, dekt de tafel 'eersteklas dubbel wit' en er wordt neergekeken op het gewone volk, maar intussen leven ze er zelf op los. Zo heeft Elsie in Suriname openlijk een affaire met de 'toverdokter', wiens vrouw - de 'Billenfriemel' - het beurtelings op Jim en de jonge Maxwell heeft voorzien. Maxwell zit nog op de lagere school als hij zowel aan de liefdeswens van zijn moeder als aan de seksuele avances van Tony, de zoon van de rentmeester, moet toegeven. Steeds weer laat Elsie haar kind in de steek. 'Je moeder is tot alles in staat', zegt Jim daarover, waarop Maxwell denkt: 'Waarom heb je me dan al die jaren alleen met haar opgezadeld.' Onveilige hechting heet dat in therapeutentaal en de oudere Maxwell roept dan ook als hij zijn jongere ik beschrijft: 'Ik had dat jongetje bij zijn oksels willen oppakken en in veiligheid brengen.'
Van den Boogaard brengt zijn lezer de conclusies op een presenteerblad: 'Het is niet de taak van een zoon om zoiets te doen.' Dat is jammer en onnodig. Ook zijn de dialogen soms te lang en weinig scherp. Toch is Jachthuis een geslaagde roman, ten eerste omdat er ook te lachen valt om Elsie en Nora, vrouwen van de wereld die cac-à-tout, lak aan alles hebben, maar vooral door de ontroerende stem van het jongetje. Soms zou je willen dat Van den Boogaard het kinderperspectief doorbreekt en vertelt hoe anderen deze familieopstelling ervaren hebben. 'Hopelijk wil hij later ook geen kinderen', laat Van den Boogaard oom Maxim over zijn neefje Maxwell zeggen, 'het moet eindelijk ophouden'. Je kunt ook blij zijn dat dit jongetje het gered heeft om het na te vertellen.
De Bezige Bij, 374 blz., 25 € (e-boek 11,99 €).
M.E. van Veldhuizen
Deze stevige roman werd voorafgegaan door het nog veel dikkere ‘Kindsoldaat’, maar het boek is goed te begrijpen zonder ‘Kindsoldaat’ te hebben gelezen, al moet je je wel concentreren op de verschillende verhaallijnen. Het verhaal begint namelijk in Suriname, waar de verteller in zijn jonge jeugd woonde en nu na lange tijd terugkeert voor een vakantie. Tegelijkertijd gaat het over een leven in het Jachthuis in Nederland. Gaandeweg ontdekt de verteller, en ontdek je als lezer, dat hij is gegijzeld door het dramatische liefdesleven van zijn alcoholische moeder: niet Jim, die hij als vader beschouwt, maar Prins Bernhard lijkt zijn vader te zijn. 'Ik was betrokken in een geheim, nee, ik was het geheim zelf'. Met die ontdekking volgt een confronterende zoektocht naar zijn identiteit. Een interessante en mooie historische roman, met thema's die velen zullen boeien, zoals de zoektocht naar identiteit en complexe familieverhoudingen. Een kleine persoonlijke wereld en grote historische gebeurtenissen komen op prachtige wijze samen. Mooi geschreven, een echte pageturner.
Jaap Goedegebuure
rt/aa/28 m
Twee jaar geleden onthulde Oscar van den Boogaard (1964) in een interview met NRC Handelsblad een geheim dat hij al een leven lang met zich meedroeg. Hij was niet verwekt door de man wiens achternaam hij droeg, maar door prins Bernhard. Het was een opmerkelijk verhaal. Want hoewel onze schavuit van Oranje tegen het einde van zijn leven ronduit bekende dat hij naast vier wettige ook nog twee onwettige dochters had, sprak hij nooit van een bastaardzoon.
Dat zijn bestaan zo opvallend werd verzwegen had een reden, meende Van den Boogaard. De prins was met zijn stiefvader bevriend geweest en wilde hem de publieke schande besparen dat hem de hoorns waren opgezet. Het nam niet weg dat Oscar zich het kind van een nog altijd uitstaande rekening voelde.
Van den Boogaard rakelde deze schandaalhistorie niet zo maar op. Het interview paste mooi in de promotiecampagne rond zijn roman 'Kindsoldaat'. Hijzelf, zijn moeder, stiefvader en verder nog zijn grootouders en twee ooms kwamen prominent voor in deze lijvige familiesaga, zij het onder andere namen en met een levensloop die in vergelijking met hun ware geschiedenis flink was veranderd en aangedikt. Daarentegen werd prins Bernhard, en met hem ook koningin Juliana, met naam en toenaam genoemd.
De mengeling van feit en fictie, op smaak gebracht met een flinke scheut ironie en een lawaaisaus van overdrijving en theatraal effect, had het merkwaardige gevolg dat de vorstelijke schuinsmarcheerder veel weg kreeg van een personage uit een klucht. En dat had weer gevolgen voor 'Kindsoldaat' als geheel. Amusementswaarde was er beslist, maar ondanks dramatische voorvallen en ontwikkelingen ging het verhaal niet al te diep.
Anders is dat in 'Jachthuis', het vervolg op 'Kindsoldaat'. Waar die eerste roman eindigde bij de geboorte van Maxwell, alter ego van de schrijver, daar is Maxwell nu hoofdpersoon. We maken hem mee van zijn kleutertijd tot zijn adolescentie en zijn met hem getuige van het droeve lot waaraan moeder Elsie is overgeleverd. Als een van PB's minnaressen moet ze maar afwachten wanneer hij weer eens ruimte in zijn balboekje heeft.
En dan is ze ook nog eens, zoals we ons herinneren van deel één, zwanger en wel door de prins uitgehuwelijkt aan (of liever gezegd: gestald bij) een trouwe officier over wie hij als inspecteur-generaal van de krijgsmacht het bevel voert.
Dat huwelijk is van meet af aan tot mislukken gedoemd, niet alleen omdat Elsie stinkend eigenwijs is en sociaal gezien een ongeleid projectiel, maar ook hopeloos aan de drank. Een groot deel van de handeling is gereserveerd voor het relaas van een wanhopige zoektocht als Elsie tijdens een reisje door de Surinaamse jungle zo maar verdwijnt.
Het is vooral dankzij het indringende relaas van Elsie's neergang dat de tragische kanten van deze schijnbaar hilarische, maar in feite tamelijk onverkwikkelijke geschiedenis beter uit de verf komen dan in 'Kindsoldaat' het geval was. Dat moet wel liggen aan Maxwells rol als meelevende en meelijdende verteller. Hij raakt al hoe meer verstrikt in een web van tegenstrijdige loyaliteiten. Hij voelt compassie met, maar ook minachting voor zijn sullige stiefvader die zich onder het mom van een militaire missie met zijn gezin naar Suriname laat verbannen wanneer de affaire PB te machtig wordt. Hij zit gevangen in een erotisch getinte symbiose met zijn moeder, maar beseft tegelijk dat hij zich van haar zal moeten bevrijden, wil hij overleven.
Hij kan zich moeilijk losmaken van de vooroordelen en eigenaardigheden die ze hem met haar blauwe bloed heeft meegegeven, maar drijft ook de spot met haar bekakte maniertjes en dedain voor 'burgermensen' die tot haar afgrijzen spreken van 'gebakjes' in plaats van 'taartjes', bij kennismaking 'aangenaam' prevelen en elkaar voor de maaltijd 'smakelijk eten' toewensen.
Er schemert bij Maxwell zelfs iets van mededogen door wanneer prins Bernhard betrapt wordt op het aannemen van een miljoen aan steekpenningen. Maar als deze biologische vader na Elsie's overlijden op de stoep staat voor een condoleancebezoek, slaat Maxwell de deur voor zijn neus dicht. Meer genoegdoening zit er niet in, niet voor Maxwell, niet voor Van den Boogaard, en ook niet voor ons.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.