Ein Heldenleben
Richard Strauss
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nieuw Amsterdam, © 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : STRA |
Karen Billiet
rt/aa/01 m
'Morgen word ik 26. Ik behoor tot de generatie die opgroeide onder Angela Merkel. En ik verlang naar meer.' Zo begon een opmerkelijk opiniestuk in de Frankfurter Allgemeine Zeitung in 2014, geschreven door de onbekende historicus Simon Strauss. Hij beklaagde zich over een maatschappij die veilig binnen de lijnen van de middelmaat kleurt. Hij hield een vurig pleidooi voor meer afwijkende meningen in het politieke debat en meer passie in het dagelijkse leven. Heel wat lezers waren onder de indruk van zijn hartenkreet. Een slimme uitgever spoorde hem aan om zijn ideeën in een boek te gieten.
Daaruit groeide in 2017 Zeven nachten, een essayistische roman van amper honderd bladzijden die nu ook in het Nederlands verkrijgbaar is. De verteller ziet vol afgrijzen zijn dertigste verjaardag naderen. Hij groeide op in welvaart, was een brave zoon en een voorbeeldig student. Nu lonken een vaste baan, een stabiele relatie en pensioensparen. Zal hij ooit nog een wild en passioneel leven kennen? Hij sluit een pact met een duivelse figuur. Zeven nachten wordt hij de stad ingestuurd om telkens een van de zeven hoofdzonden te beleven. Bij het ochtendgloren moet hij over elke ervaring zeven bladzijden neerschrijven. Als hij die proef doorstaat, kan hij de vloek van de volwassenheid afwenden.
Gulzigheid
Het leest als een sprookje uit lang vervlogen tijden. Strauss voelt zich verwant met de 'ultraromantiek', een nieuwe literaire stroming die met een manifest in het leven geroepen werd door jonge Berlijnse schrijvers. Ze pleiten voor een terugkeer van de Romantiek, met alle hevige gevoelens die daarbij horen. In lijn daarmee creëerde Strauss een zwaarmoedig personage met een wat ouderwets taalgebruik. Daarbovenop strooit hij met verwijzingen naar schrijvers als Schiller, Kleist en Rilke.
De eerste reacties op Zeven nachten waren euforisch. Prominente Duitse stemmen, zoals Florian Illies en Volker Weidermann, kroonden Strauss tot de stem van een nieuwe generatie. Het is veelzeggend dat die jubelkreten vooral kwamen van mannen van middelbare leeftijd en niet van de leeftijdgenoten van Strauss. De perceptie kantelde na enkele maanden. Die Tageszeitung, een krant met een links profiel, las in Zeven nachten een pamflet voor de extreemrechtse Alternative für Deutschland. Dat ontketende een debat, waarvan de toon hysterisch werd.
De tegenstanders wrijven Strauss aan dat hij een masculiene samenleving wil en militarisme verheerlijkt. Het is wat zoeken naar voorbeelden die dat in het boek onderstrepen. Er is een grote hunker naar een geïdealiseerd verleden. Er zitten voor de hand liggende plaagstoten in naar politiek-correcte zaken als biowinkels. Tegelijk zwelgt de schrijver in zelfkritiek. Het tamme hoofdpersonage kan zijn ideaal van een meeslepend leven niet realiseren omdat hij terugschrikt voor de volledige overgave. Gulzigheid gaat niet verder dan het bestellen van vlees op restaurant. Wellust beperkt zich tot het observeren van anderen op een erotisch verkleedfeest.
Staatsgevaarlijk boek
De tegenstanders van Strauss halen hun munitie vooral uit de publieke optredens van de schrijver. De kritiek kwam vooral op gang na de Duitse verkiezingen van 2017, waarbij de AfD voor het eerst zetels in de Bundestag veroverde. In progressieve kringen stonden de zenuwen strak gespannen. Er werd gediscussieerd of er met de AfD gepraat kon worden. Strauss vond van wel. Als student organiseerde hij al debatavonden met uiteenlopende denkers.
Ondertussen werkt Strauss als theatercriticus voor de Frankfurter Allgemeine Zeitung en doet hij vaak provocerende uitspraken. Zo haalde hij in een kritiek op de kunstwereld citaten uit een rechts-radicaal tijdschrift aan. Tot slot is Simon Strauss ook de zoon van toneelschrijver Botho Strauss. Die waarschuwde in hevig bediscussieerde essays voor de ondergang van het avondland, vooral toen de vluchtelingencrisis in 2015 op gang kwam. Zijn zoon deelt dat cultuurpessimisme niet helemaal. In interviews sprak hij zich uit voor een diverse samenleving en voor het sterke Europa waar de Franse president Macron voor pleit.
Met zijn debuut bereikte Simon Strauss in elk geval het woedende debat tussen andersdenkenden. Zeven nachten is niet het meesterwerk, maar ook niet het staatsgevaarlijke boek waarvoor het versleten wordt. En Strauss is niet de stem van een generatie, maar wel van een levensfase die hij overtuigend beschrijft.
Vertaald door Marcel Misset, Nieuw Amsterdam, 112 blz., 15 € (e-boek 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Sieben Nächte'.
Emilia Menkveld
ru/eb/16 f
Aan gevoel voor drama geen gebrek bij de zoon van de beroemde toneelschrijver Botho Strauss. Grote gebaren schuwt hij evenmin. Voordat het grauwe dertigersbestaan hem definitief opslokt, wil hij in zeven nachten de zeven hoofdzonden begaan, elke nacht één. Voor de ochtend aanbreekt, moet hij erover hebben geschreven - zeven pagina's, uiteraard. Hoogmoedig en lui, jaloers en vraatzuchtig stelt hij de toekomst nog even uit.
Pretentieus? Nou en of - niet in de laatste plaats door het strooien met citaten. Naïef? Ook dat. Deze romantische ziel heeft het gevoel te laat geboren te zijn. Stikjaloers is hij op de generatie van zijn ouders, toen de mensen tenminste nog lázen, toen er nog geloof was in een betere wereld. Voor hem en zijn leeftijdgenoten zit er niets anders op dan 'stiekem onze eigen naam in de boeken van onze vader zetten, in de hoop dat zijn erfgoed ons kracht geeft'.
De stem van een generatie, ronkte de Duitse pers. Dat valt te bezien, maar talent heeft hij zeker. Wat een lef, wat een vaart. Met speels gemak schakelt hij van renbaan naar gemaskerd bal, van Goethe naar Schiller, van hoogmoed naar val. De gekunstelde opzet met de zeven zonden zit hem amper in de weg en zelfs die jeugdige branie is op den duur best aandoenlijk.
Tot mijn dertigste mag ik schrijven zonder angst voor fouten, zegt Strauss in de laatste nacht van zijn beproeving. Hij maakt nieuwsgierig naar wat hierna komt.
***
Uit het Duits vertaald door Marcel Misset. Nieuw Amsterdam; 112 pagina's; € 15.
J. IJbema
Een jongeman die op de drempel van volwassenheid staat en bang is beslissingen te nemen, realiseert zich dat de tijd aanbreekt zich vast te leggen op een leven met vrouw, beroep en nageslacht. Bang zijn gevoel kwijt te raken, beschrijft hij in een zevental korte hoofdstukken evenveel nachten waarin hij telkens een zonde mag begaan. Zo is hij in staat op een filosofische, literaire wijze hoogmoed, gulzigheid, luiheid, hebzucht, jaloezie, wellust en woede te behandelen. Bij gebrek aan een dragende handeling ontstaat een los verband van gedachten, gevoelens en impressies die een sterk associatief karakter dragen. Een boek dat bij literaire lezers zeer uiteenlopende reacties zal oproepen omdat het fraaie, originele beelden paart aan een belerende intellectualistische toon met veel pathos en stellingen die even waar als aanvechtbaar zijn. Debuut van de zoon (1988) van de Duitse auteur Botho Strauss.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.