Het hart is een eenzame jager
Carson McCullers
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2019 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : MCCU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2019 |
VOLWASSENEN : ROMANS : MCCU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 1988 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MCCU |
Christophe Vekeman
ua/an/16 j
'Certainly I have always felt alone', schreef Carson McCullers (1917-1967) in het voorwoord op haar toneelstuk The Square Root of Wonderful. Het jaar was 1958 en ze had inderdaad reden tot klagen. Weliswaar was ze na haar omineus getitelde debuutroman The Heart Is a Lonely Hunter, die ze publiceerde op 23-jarige leeftijd, uitgegroeid van wonderkind tot succesvolle gevestigde waarde, maar haar leven was tot dusverre bepaald tragisch verlopen en gevuld geweest met ernstige gezondheidstrubbels - haar eerste beroerte had haar getroffen in 1941, en inmiddels was de linkerzijde van haar lichaam verlamd en had ze blijvende zichtproblemen. Ze was tot twee keer toe met dezelfde man getrouwd, Reeves McCullers, even fervent alcoholistisch als zijzelf, die haar in 1953 voorgesteld had samen zelfmoord te plegen. Enigszins tegen haar aard in weigerde ze, en dus deed hij het maar in zijn eentje. Haar eigen dood, op haar vijftigste, volgde op een wekenlange coma.
Of het lot voor Frankie Addams, de twaalfjarige hoofdfiguur van Op jouw bruiloft, minder treurigheid in petto heeft, valt niet met zekerheid te zeggen, maar het goed ontwikkelde gevoel voor eenzaamheid heeft zij in elk geval met haar schepper gemeen, zo blijkt al uit de eerste zinnen van de roman. 'Die zomer', staat er, 'hoorde ze al heel lang nergens bij.' Ze brengt haar dagen door aan de keukentafel, samen met haar zesjarige neefje en de zwarte kokkin met het glazen oog Berenice, en gedrieën zeggen zij alsmaar dezelfde, eeuwig dezelfde dingen, 'zodat in augustus de woorden begonnen te rijmen en vreemd begonnen te klinken' - een zinsfragmentje dat meteen reeds als exemplarisch kan gelden voor de wonderlijke sferen die McCullers in een handomdraai weet op te roepen.
Alles verandert echter als de oudere broer van Frankie, Jarvis, op een namiddag in diezelfde maand augustus zijn verloofde Janice komt voorstellen en iedereen uitnodigt voor de bruiloft die over enkele dagen 150 kilometer verderop zal plaatsvinden. Dermate obsessief zal Frankie van dan af uitkijken naar het betreffende feest dat Berenice niet anders kan dan op een bepaald moment concluderen: 'Frankie is verliefd! Frankie is verliefd! Op de brúi-loft!'
Saffische liefde
Maar uiteraard is er meer aan de hand, en het is niet de gedachte aan het feest zelf dat Frankie zozeer het hoofd op hol brengt dat zij, teneinde haar naam te laten allitereren op die van het gelukkige stel, besluit met ingang van vandaag als Jasmine door het leven te gaan. Iedereen, beseft ze immers, kan op een of andere manier met recht en reden het woord 'wij' gebruiken, behalve zij - zij is altijd uitsluitend een 'ik' geweest, en het volgende hoopvolle inzicht zet dan ook haar hele persoon flink op stelten: 'Zij zijn mijn wij.' Ongetwijfeld dus zal het pasgetrouwde paar haar met zich mee nemen op huwelijksreis en vervolgens laten deel uitmaken van het gloednieuwe gezin, meent ze.
Dat deze zeer dwingende fantasieën van de even schonkige als nuffige tomboy Frankie Addams, met haar kortgeknipte haren en haar talent voor messenwerpen, in mindere mate haar eigen broer dan diens aanstaande bruid betreffen, wordt niet met zoveel woorden gezegd, maar laat zich gemakkelijk raden. Op jouw bruiloft is dan ook in de eerste plaats een roman over een seksueel ontwaken, met alle mysterieuze ingewikkeldheden die daarmee bij McCullers per definitie gepaard gaan.
Al zou naar verluidt de schrijfster zelf nooit - ondanks herhaaldelijke en zeer agressieve toenaderingspogingen van haar kant - een vrouw zover gekregen hebben de liefde met haar te bedrijven - ook de Zwitserse schrijfster Annemarie Schwarzenbach niet, op wie ze gedurende lange tijd gekmakend hevig verliefd was - toch was ze net als haar echtgenoot Reeves biseksueel, als ze tenminste al niet ronduit de saffische liefde toegedaan was. Aan Truman Capote gaf ze ooit te kennen: 'I think I was born a boy', en de afkeer van heteroseks die uit zowat al haar werk spreekt, komt ook in Op jouw bruiloft in verschillende scènes tot uiting, bijvoorbeeld als zij terugdenkt aan 'de geheime, onbekende zonde' die zij op een middag in mei in een garage met Barney begaan heeft: 'Ze had (...) zin om hem te vermoorden.'
Waar Frankie dan wel genoegen in schept? In het laten rondparaderen van haar neefje in een bloemetjesjurk, of in het dromerig ontwerpen van een nieuwe, ideale wereld: 'Ze had een plan dat je direct van een jongen in een meisje kon veranderen, en omgekeerd, wanneer je daar zin in had.'
Wat de toekomst in de échte wereld aan Frankie zal brengen, nee, we weten het niet, al eindigt het boek met een opvallend en onverwacht 'rillinkje van geluk'. We hopen in elk geval sterk genoeg op het beste voor haar, om stiekem het ergste te vrezen.
Athenaeum, 256 p., 20 euro. Vertaald door Molly van Gelder.
Alexandra De Vos
il/pr/12 a
Je bent vis noch vlees. Je benen zijn te lang voor de schommel, je gedachten te koortsig voor bordspelletjes, maar een café mag je niet binnen.De wereld is zowel te groot als te benauwd. Op eigen benen staan lukt niet en mag nog niet. Alles frustreert, alles is absurd en het alledaagse leven knijpt je keel dicht. Het doet zeer om twaalf en driekwart jaar te zijn.
Die groeipijnen van een puber, Carson McCullers (1917-1967) kende ze door en door. Misschien omdat de schrijfster uit Georgia er meer dan een ander mee te maken kreeg. Ze was een lange lijs, groeide te vlug uit haar kleren maar was ook vroegrijp briljant. Zo speelde ze uitstekend piano.
De groeipijnen saboteerden haar toen ze op haar zeventiende van het Diepe Zuiden naar New York trok om er aan het Juilliard-conservatorium te studeren. Ze had een eerste aanval van reumatische koorts. Er zouden er nog volgen, met beroertes en verlamming tot gevolg. Zo bleef McCullers vastzitten in dat lange fragiele lichaam; ze werd een kindvrouwtje met een koortsige belangstelling voor de wereld. Om die wereld dichterbij te brengen had ze een oplossing: schrijven. In haar romans en verhalen wemelt het van eenzame pubers en buitenstaanders. Hun verdriet wordt getoonzet op het machtig mooie ritme van de Southern Gothic, een zangerigheid die zuiderse schrijvers in hun bloed hebben. De jonge pianistein het verhaal 'Wunderkind', Mick in de roman Het hart is een eenzame jager en Frankie in Op jouw bruiloft - ze zijn familie van elkaar, ze delen een verlorenheid en een nerveuze hoop op morgen, ergens ver weg waar het leven begint.
Voor Op jouw bruiloft (1946) had McCullers een puber in gedachten die verliefd is op haar pianoleraar, maar toen kwam een goddelijke ingeving aanwaaien. Frankie zou niet verliefd zijn op een man maar op een glorieuze gebeurtenis: de bruiloft van haar broer Jarvis en de mooie Janis. En het moest lyrisch zijn, zoals het Southern Gothic betaamt. 'Een van die werken die verpest zouden worden door de kleinste uitschuiver', schreef McCullers in een brief. 'Het moet mooi geschreven zijn. Want als het niet als een gedicht klinkt heeft het geen bestaansreden.'
Zo vertelt ze in Op jouw bruiloft over Frankie Addams, de opgeschoten dochter van een weduwnaar, meestal humeurig en soms vroegwijs. Haar vader merkt haar nauwelijks op en behalve de zwarte meid Berenice en haar zesjarig neefje John Henry heeft ze niemand. Het is heet in augustus, begin jaren 40 in een zuiders stadje. De bomen zijn duizelingwekkend groen en de straten doorstoofd van zon, soldaten flaneren met hun liefjes. Maar wat kan je daarmee als twaalfjarige? 'Die zomer hoorde ze al heel lang nergens bij. Ze was nergens lid van en stond overal buiten. Los van de wereld draalde ze maar wat op drempels, en ze was bang.'
Frankie is bang van het clubhuis in de buurt, waar oudere meisjes feesten met jongens. Ze is bang van het café, met zijn neon en bierdrinkende soldaten. Ze is bang van wat klasgenootje Barney in de schuur met haar wilde doen. Ze is bang om een reuzin te worden en bang om alleen te zijn. Want iedereen heeft een 'wij' - een clubje, een boezemvriendin, een warm gezin. Tot haar broer en zijn verloofde overkomen uit Alaska, en hun huwelijk aankondigen. 'Mooi en schitterend als sneeuw' vindt Frankie het paar. Het huwelijksfeest in een verre stad wordt haar doel, haar kantelpunt. Het bruidspaar moet haar meenemen op huwelijksreis, ver weg van haar ingeslapen stadje, en dan zullen alle drie lang en gelukkig leven. Tot hiertoe was Frankie een 'ik', maar nu beseft ze: 'Zij zijn mijn wij'.
Tot het zover is heeft Frankie nog drie dagen, dagen van omzwervingen waarin ze zich verbonden voelt met wildvreemden, een date heeft met een soldaat en een feestjurk uitkiest. De kleine John Henry loopt mee en denkt het zijne. Het verhaal mondt uit in verdriet en teleurstelling, op een manier die je als lezer uit het zangerige ritme schokt. Het wordt nog zomer voor Frankie, maar pas als die hete augustus voorbij is.
Er zit koud venijn in Frankie en wreedheid in de 'ik' die een 'wij' wordt - en het is dat venijn dat McCullers dat tikje genialiteit geeft. Een dichterlijke vlucht nemen en de realiteit niet uit het oog verliezen is een kunststuk. Op jouw bruiloft is niet Carsons meesterwerk - dat is De ballade van het treurige café - maar een doorsnee auteur zou er een arm voor geven. Die doorsnee auteur moet dan wel weten dat deze coming-of-ageroman zweet en tranen kostte, en groeipijnen: het schrijven duurde vijf jaar. 'Mijn advocaat rekende uit hoeveel ik eraan verdiend heb: 28 cent per dag', klaagde McCullers.
Vertaald door Molly van Gelder, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 206 blz., 20 € (e-boek 16,99 €). Oorspronkelijke titel: 'The member of the wedding'.
Persis Bekkering
ru/eb/02 f
De roman uit 1946 draait om de eenzaamheid en verveling van een jonge tomboy, tijdens een eindeloos lange zomer. Elke dag 'draalde ze maar wat op drempels', in gezelschap van haar 6-jarige neefje John Henry West en de zwarte kokkin Berenice. Frankie voelt zich 'unjoined', door Molly van Gelder als 'los van de wereld' vertaald. In een poging tot verbinding meldt ze zich bij het Rode Kruis om bloed te geven voor het leger - het is 1944. Maar daar vinden ze haar te jong. Zelfs de oorlog sluit haar buiten.
Haar grote verlangen is naar het aanstaande huwelijk van haar broer en zijn bruid. Ze is verliefd op alle twee, denkt ze, en ze hoopt dat zij haar mee willen nemen uit het gat waarin ze woont, zodat ze stralend tussen het echtpaar in een nieuw leven kan beginnen.
McCullers' belangrijkste thema's keren in deze roman terug: uitsluiting op basis van geslacht of kleur, en de wens aan opgelegde identiteiten te ontsnappen; eenzaamheid, en de onverwachte momenten van menselijke warmte bij de verschoppelingen der aarde. Op jouw bruiloft is een van haar sterkere romans, een lang uitgesponnen tienerdrama waarin ieder mens zich zal herkennen. Wist Frankie dat maar, dan voelde ze zich misschien minder 'unjoined'.
****
Uit het Engels vertaald door Molly van Gelder. Athenaeum, Polak & Van Gennep; 208 pagina's; € 20,-.
T. van Oirschot-Sparla
Een wat wonderlijk boek waarin gedachten, gevoelens en gedrag van een jongensachtig twaalfjarig meisje worden verwoord. Het is uiteraard moeilijk om in het hoofd van een kind te kijken maar de auteur doet het een boek lang alsof het over haar zelf gaat. In dit verhaal van de veel bewonderde Amerikaanse auteur (1917-1967) leeft het meisje Frankie een vrij eenzaam leven zonder moeder, met een bijna altijd afwezige vader. Haar gezelschap bestaat hoofdzakelijk uit de zwarte kokkin Berenice en een klein neefje dat nogal eens komt aanlopen in de keuken van het woonhuis, waar de soms heel wijs sprekende kokkin en Frankie een groot deel van hun gezamenlijke leven doorbrengen. Frankie heeft een oudere broer, die ergens anders woont en binnenkort zal trouwen. Frankie's droom is vrij absurd: zij zal naar de bruiloft gaan en vervolgens de huwelijksreis en de rest van haar leven met het jonge paar doorbrengen. Een bijzondere, soms vertederende, soms irritante roman uit 1946 die veel lezers zal boeien.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.