De gebroeders Sisters
Patrick deWitt
Patrick deWitt (Auteur), Caroline Meijer (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh & Van Ditmar, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : DEWI |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Nijgh & Van Ditmar, © 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : DEWI |
Christophe Vekeman
em/ec/12 d
Het is en blijft een opvallend verschil tussen films en de literatuur: waar het in de bioscoop en op het televisiescherm wemelt van de zogeheten komedies - romantische komedies, actiekomedies, puberale grap-en-grolprenten et cetera -, daar is het aantal humoristische romans dat er verschijnt of in de loop der tijden klassiek is geworden veeleer gering te noemen. Alsof het kijkpubliek voor een groot deel bestaat uit olijke lieden die niets liever doen dan met harde hand zichzelf de dijen te bekletsen, maar lezers daarentegen bijna per definitie pruilerige zuurpruimen zijn.
Een opbeurende gedachte of vaststelling is dit uiteraard niet, weshalve wij ons zeer gelukkig mogen prijzen dat er nog schrijvers bestaan als Patrick deWitt, wiens westernkomedie The Sisters Brothers op dit moment overigens, als om het bovenstaande te staven, in filmvorm bij pers en publiek merkelijk hogere ogen lijkt te gooien dan het boek zelf ooit deed. Het lijkt hem niet te kunnen deren, en in zijn vierde boek, Noorderzon. Een tragische zedenschets, trekt de 43-jarige Canadees resoluter dan ooit de kaart van de humor.
Hoofdfiguren van de roman zijn de excentrieke en ook op hogere leeftijd nog steeds aantrekkelijke weduwe Frances Price, die in de bon monde van New York eertijds een legendarische status verwierf door op een dag het lijk van haar man aan te treffen - zijn hart was ontploft 'als een verdomde handgranaat' - en vervolgens eerst enkele dagen van een skivakantie te genieten alvorens de rest van de wereld van haar vondst op de hoogte te brengen, en haar Malcolm geheten zoon van 32.
Een heks geneukt
Laatstgenoemde is een eersteklas luiaard die het zijn min-of-meer-vriendin Susan doet toeschijnen dat hij elke keer dat ze hem ziet 2,5 kilo verzwaard is, en die bij wijze van antwoord op haar vaststelling dat hij er verschrikkelijk uitziet zijn aangezicht bekijkt in een opgeheven lepel en op basis van zijn daarin aangetroffen spiegelbeeld meent te kunnen concluderen: "Toch heb ik wel iets." Zij: "Hoe zou je jezelf omschrijven?" Hij: "Ik geloof niet dat ik die moeite zou nemen."
Het grootste probleem tussen Susan en Malcolm is echter Frances, met wie Malcolm, nadat zij hem ooit bevrijdde uit de kostschool waar zij hem eerder zelf had heen gestuurd, een bijna symbiotische band heeft ontwikkeld en die geen groter plezier schijnt te kennen dan Susan te kleineren. Het probleem wordt er niet kleiner op, natuurlijk, wanneer moeder en zoon ten gevolge van hun - vooral moeders - ongebreidelde spilzucht ("Ze kocht huizen in steden die ze niet eens wenste te bezoeken, ze schonk bizarre bedragen aan goede doelen die ze niet nader kon benoemen") en hun daaruit voortvloeiende faillissement de vlucht moeten nemen naar het Parijse appartement van Frances' beste en ook enige vriendin. Ze nemen een tas met 170.000 euro in contanten mee, alsmede de kater waarin de ziel van Frances' overleden echtgenoot huist - maar Susan laten zij ontredderd achter.
Hoe het allemaal afloopt, leest u natuurlijk zelf wel, en overigens geldt voor literaire komedies misschien nog wel in veel sterkere mate wat sowieso geldt voor romans en trouwens ook voor kunst in het algemeen: dat het stijl, toon en vorm zijn die - veel meer dan het verhaalde, uitgebeelde of tot verklanking gebrachte - de doorslag geven wat betreft de kwaliteit van een en ander. Noorderzon moet het voornamelijk hebben van deWitts talent voor dialogen, en wellicht hebt u dan ook genoeg aan het volgende conversatiefragment om er achter te komen of deze roman iets voor u is: "'Op de boot hiernaartoe heeft Malcolm een heks geneukt,' vertelde ze Mme Reynard. 'Wat enig,' zei Mme Reynard, en ze gaf een klopje op Malcolms knie."
Ongecompliceerd plezier
Maar vooral is Noorderzon zo geslaagd omdat al deze gein - en soms ook, toegegeven, ongein - slechts zelden een vrijblijvende indruk maakt op de lezer. Zeker naarmate de roman vordert, ontpopt hij zich namelijk, in weerwil van de toenemende tragische gebeurtenissen erin, tot een regelrechte ode aan 'het ijzingwekkende spektakelstuk dat leven heet'. Tot een roman met een boodschap zelfs, zoals het warempel bij momenten lijkt. En de boodschap luidt: schaam je maar liever niet om 'de schamele inhoud van je hart' en om het feit dat je stiekem nog steeds een kind bent dat volwassen gedrag louter na-aapt. Schaam je maar liever niet en vind ongecompliceerd plezier in het verslinden van romans als Noorderzon.
Nijgh & Van Ditmar, 224p., 20,99 euro.
Hans Bouman
em/ov/24 n
Na zijn autobiografisch geïnspireerde debuut Afwassingen, over een barkeeper die ten onder gaat aan zijn bar, heeft de Canadese auteur Patrick deWitt (1975) zich doen kennen als een auteur die zich met verve werpt op genreliteratuur, om daar een geheel eigen draai aan te geven.
De gebroeders Sisters was een eigenzinnige variatie op de western: de huurmoordenaars voldeden qua meedogenloosheid en effectiviteit aan alle eisen van het genre. Tegelijk was verteller Eli Sisters behept met een gevoeligheid en welbespraaktheid die volstrekt haaks stonden op zijn professie. Het effect was aangenaam vervreemdend en vooral zeer humoristisch. DeWitts derde roman, Ondermajordomo Minor leunde sterk op zowel de gothic novel als het gruwelsprookje.
Zijn nieuwe roman Noorderzon (French Exit) presenteert zich als 'een tragische zedenschets'. Het boek speelt zich af in contemporain New York en Parijs. Hoofdpersonen zijn de 65-jarige societydame Frances Price en haar 32-jarige zoon Malcolm.
De vlijmscherp gebekte Frances is een voormalige schoonheid aan wie een befaamd schandaal kleeft, maar die nog altijd op veel ontzag kan rekenen in de New Yorkse society. De nooit volwassen geworden Malcolm woont bij haar in, in haar chique appartement.
Al in het eerste hoofdstuk, waarin een bedelaar door Malcolm op hoffelijke wijze wordt gevraagd naar zijn drankbehoeften en vervolgens 20 dollar ontvangt, is het de lezer duidelijk dat we een zedenroman à la Patrick deWitt kunnen verwachten. Het lijkt er sprekend op, maar is het nét niet.
Moeder en zoon danken hun fortuin aan Frances' overleden echtgenoot Franklin, een gewetenloze advocaat 'die uitsluitend de onverdedigbaren verdedigde', zoals tabaksfabrikanten, farmaceutische bedrijven en de wapenindustrie. Vanaf de dag van zijn dood smijt Frances dwangmatig met geld. In hoofdstuk 2 blijkt dat geld eindelijk op. Frances besluit haar bezittingen te verkopen en vlucht met Malcolm naar Parijs.
Net als in De gebroeders Sisters presenteert deWitt zijn personages via hun handelingen en hun conversaties, niet aan de hand van hun gedachten. Zo creëert hij een zekere afstand tot de lezer, die nooit echt tot de ziel van Frances en Malcolm doordringt, wat hem als verteller dramatische mogelijkheden biedt. Verrassingen liggen dan ook op de loer.
De overtocht naar Europa geschiedt per luxe cruiser. Frances heeft een kortstondige relatie met de 'traditiegetrouw knappe' kapitein die teleurstellend eindigt: 'De man had zijn beste jaren achter de rug en er werd die nacht bar weinig tot stand gebracht in zijn hut.'
Malcolm heeft meer succes bij Madeleine, een door de cruisemaatschappij ingehuurde helderziende. Madeleine heeft echter de onfortuinlijke eigenschap dat ze haar cliënten de waarheid vertelt, ook al is die nog zo ongunstig. Wanneer ze een bejaarde vrouw voorspelt dat haar dood aanstaande is, krijgt het oudje een fatale hartaanval, en wordt Madeleine vastgezet. Als Malcolm het scheepsmortuarium bezoekt, ontdekt hij dat het oudje niet de enige is die daar ligt opgebaard.
In Parijs zet de reeks onalledaagse voorvallen zich voort. Maar gaandeweg openbaart zich een sombere ondertoon, die het gedrag van Frances en de gesteldheid van Malcolm in een ander daglicht plaatsen. De keerzijde van de hilarische brutaliteit van de schijnbaar ongenaakbare Frances blijkt een verhaal vol tragiek.
In Noorderzon weet deWitt wederom met succes schijnbaar onverenigbare elementen in een roman onder te brengen. Hij heeft zijn eigen genre gecreëerd.
***
Uit het Engels vertaald door Caroline Meijer.
Nijgh & Van Ditmar; 224 pagina's; € 20,99.
Naar gegevens van Aletta Brink
Na de dood van haar man leiden Frances en haar volwassen zoon Malcolm een mondain leven in New York. Als blijkt dat de bodem van de geldpot in zicht is, vertrekken ze naar Parijs om daar in een appartement van een huisvriendin nog een laatste keer te brassen. Malcolm heeft nog nooit gewerkt en is volledig afhankelijk van zijn moeder. Zijn relatie met Susan wordt door Frances volledig getorpedeerd, maar toch lijkt hij haar niets kwalijk te nemen. Deze tragikomische roman neemt steeds absurdistischere vormen aan. De kat die meegesmokkeld is naar Frankrijk blijkt een reïncarnatie te zijn van Frances' man en via een medium wordt contact gelegd met de overzijde. De lezer wordt voortdurend op het verkeerde been gezet en tot het einde verrast. De schrijver (1975) kreeg voor 'The Sisters brothers' (2011, vertaald als 'De gebroeders Sisters'*) een Man Booker Prize nominatie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.