Vernietiging
Jeff Vandermeer
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2018 |
VERDIEPING 2 : DUIVELSHOEK : FANTASY & SCIFI : VAND |
John Vervoort
i /ul/13 j
Wat een vreemde wereld betreed je in Borne van de Amerikaanse auteur Jeff VanderMeer (50). Borne is een schepsel- een beter woord is er niet- dat zich heeft vastgezet in de vacht van de gigantische beer Mord. Hij wordt uit de vacht gehaald door Rachel, de verteller van de roman. Borne blijkt de vorm te hebben van een donkerpaarse zeeanemoon, maar even later lijkt hij op een vaas en dan weer op een inktvis of een 'potplant die loopt'. Hij kan van kleur veranderen, laat blijkbaar nooit keutels achter en begint plots tegen Rachel te praten.
Samen met haar partner Wick woont Rachel in een verwoeste stad waar de rivieren giftig zijn en alles doet denken aan een wereld na een gigantische ramp. 'De grens tussen het begrip nachtmerrie en het begrip werkelijkheid was relatief in de stad.' De inwoners leven in kapotte gebouwen en voeden zich vaak met rottend vlees. Wick is een drugsdealer die niet in het klassieke witte spul handelt, maar in kevers die je in je oor stopt en zo het lichaam binnendringen om op die manier voor een roes te zorgen. Hij vecht een oorlog uit met een rivaal die de Magician wordt genoemd. Ooit werkte Wick voor de Company, een geheimzinnig hightechbedrijf. Wat er in het bedrijf fout gegaan is, blijft lang een geheim, maar dat er zich een grote ramp heeft voltrokken, lijdt geen twijfel. Daardoor zwerft er nu een gigantische beer rond die, wanneer hij slaapt, dient als jachtterrein voor de overlevers, want in zijn vacht kan je allerlei nuttigs en eetbaars vinden.
Bestiarium
Borne is niet de zoveelste variant op de post-apocalyptische roman. De eerste hoofdstukken laten je verward achter omdat je amper kunt terugvallen op een wereld die je kent, zelfs al ben je een fantasy- of sf-fanaat. Hoe verder je vordert in het wonderbaarlijke universum dat VanderMeer heeft geschapen, hoe meer je onder de indruk komt van zijn verbeelding. Het boek heeft op het einde zelfs een ruim twintig pagina's tellend bestiarium waarin alcoholvoorntjes, compostwormen, geheugenkevers, 'ernstig kijkende muizen' en andere vreemde wezens worden beschreven.
Borne bewijst dat de reputatie van VanderMeer als een van de meest oorspronkelijke romanciers van deze tijd volkomen terecht is. Hij werd beroemd met de Southern Reach-trilogie ( Vernietiging, Autoriteit, Aanvaarding), waarin bizarre dingen gebeuren aan een kust waar zich dertig jaar geleden een geheimzinnige ramp voltrok en die sindsdien bekend staat als Gebied X, waaruit niemand ongeschonden terugkeert.
Wat VanderMeer in Borne presteert, is zo mogelijk nog indrukwekkender. In Borne creëert hij in schitterend gestileerd proza en met veel overtuiging een eigen mythologie die de lezer totaal opslorpt. Heerlijk is het bijvoorbeeld hoe Borne aan surrogaatmoeder Rachel 'kinderlijke' maar uiterst filosofische vragen begint te stellen als: 'Waarom is water nat?', 'Moet alles een doel hebben?' of 'Ben ik een individu?' Maar even later blijkt dat Borne zijn geest aanscherpt door andere wezens op te eten om ook hun kennis op te slokken. Nog wat later ontdekt Rachel dat Borne ook haar gedaante of die van Wick heeft aangenomen. En heeft zij dan misschien met hem geslapen?
Een roman als Borne kan niet anders dan verwijzen naar de grote problemen van deze tijd. Rachel bracht haar jeugd door op een eiland dat werd bedreigd door de stijging van het oceaanwater. Wat er in de Company gebeurde, heeft alles te maken het creëren van nieuw leven en met het risco dat dat door de mens gecreëerde nieuwe leven een bedreiging wordt.
Metamorfosen
De eerste essays waarin VanderMeers roman vergeleken wordt met de Metamorfosen van Ovidius of de theorieën van Freud over moederbinding zijn al verschenen. En wat gezegd van de beer Mord? Want dat dier speelt een haast mythische rol in de verhalen van de Noord-Amerikaanse indianen en van Amerikaanse auteurs als Mark Twain en William Faulkner.
Dat is voer voor academici. Los van filosofische, psychoanalytische of andere interpretaties staat buiten kijf dat Borne een van de topromans van dit jaar is. VanderMeer heeft een verhaal geschreven dat op talloze niveaus kan worden gelezen, maar dat in de eerste plaats een verbluffend leesavontuur is voor ieder die zich wil onderdompelen in een fascinerende wereld met personages waarvan je niet wist dat je er ooit voor zou vallen.
Vertaald door Luud Dorresteyn, De Bezige Bij, 396 blz., 21,99 € (e-boek 12,99 €). Oorspronkelijke titel: 'Borne'.
Martin Huijgen
In een verloren en verwoeste stad vol gevaren zoekt Rachel naar restjes biotech voor haar partner Wick. De stad staat onder streng toezicht van een soort levensgrote biotech-beer, Mord genaamd, een uit de hand gelopen project van ‘The Company’. Op een dag vindt ze iets dat lijkt op een zeeanemoon en neemt het mee naar de Balcony Cliffs, waar ze wonen. Ze noemt het Borne. Al snel blijkt Borne meer dan een plantje. Wick ziet in Borne eerder gevaar, maar Rachel raakt aan hem gehecht. Op zijn typische manier vertelt Vandermeer (1968) een verhaal in pennenstreken van sfeer in plaats van directe woorden: klein geluk, bedrukking, angst, haast, geborgenheid – abstracte beschrijvingen die je van veraf moet zien voor het grotere plaatje. En hoewel abstract, de hoofdpersonen zijn levensecht. ‘Borne’ lezen is wonen in de Balcony Cliffs. Kunstzinnige horror/drama waar je in kunt verdwalen, met flink wat symboliek. Deze soort sfeertechniek lijkt op die in Vandermeers Southern Reach-serie, waar je een beetje moeite voor moet doen. Voor zijn fans een traktatie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.