De katholieke school : roman
Edoardo Albinati
Edoardo Albinati (Auteur), Manon Smits (Vertaler), Pieter van der Drift (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : ALBI XXL |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Atlas Contact, 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : ALBI |
M.D. Broersma
Edoardo Albinati (1956) beschrijft zijn jeugd op een particuliere, katholieke jongensschool en zijn vrienden van toen. De zeer intelligente Arbus en zijn mooie zus Leda, de knappe en fanatiek linkse Stefano Jervi, de streng katholieke Rummo en de neofascistische Max. En natuurlijk zijn favoriete leraar Cosmo van wie hij veel leerde. Veertig jaar later is hij schrijver en leraar in een gevangenis en beschrijft hij hoe in Rome in 1975 een chique buurt wordt opgeschrikt door een beruchte verkrachtings- en moordzaak. Enkele ex-leerlingen van zijn oude school blijken de daders. Veertig jaar lang vraagt hij zich af hoe uit zo’n milieu zulke brute misdadigers kunnen voortkomen. Dan pleegt een van de daders in 2005 opnieuw twee wrede moorden op vrouwen en Albinati voelt de noodzaak om erachter te komen wat zich in het verleden heeft afgespeeld. Hierbij komt hij zijn eigen jeugdzondes tegen. Deze onsamenhangende, langdradige deels autobiografische roman gaat over religie, vriendschap, verloren onschuld en geweld. De auteur is docent in een Romeinse gevangenis en schreef meerdere romans en verhalenbundels.
Ronalde De Rooy
te/ep/22 s
Edoardo Albinati won in Italië in 2016 de Premio Strega (de belangrijkste literaire prijs van het land) en zijn roman 'De katholieke school' was daar een bestseller. Waarom? Het boek is overweldigend dik (1485 bladzijdes), de thematische, verhalende of andere samenhang verbluffend zwak. Hoe kan dit literaire monstrum überhaupt bestaan?
De harde kern van Albinati's boek is een veelbesproken misdrijf dat in 1975 een schokgolf van afgrijzen door Italië liet gaan: het 'Delict van de Circeo' (DvdC). Drie neofascistische jongemannen van rond de twintig uit een gegoede wijk van Rome ontvoeren, verkrachten, martelen en vermoorden op onbeschrijflijk gruwelijke wijze twee volkse meisjes in een vakantiehuis op de kaap Circeo. Wat deze monsters niet weten is dat een van hun slachtoffers, de zeventienjarige Donatella Colasanti, tijdens hun laatste geweldsuitbarsting de bovenmenselijke kracht heeft gevonden om te doen alsof ze al dood was.
Het wordt haar 'redding', als je daar dan nog van kunt spreken. Donatella wordt naast het lijk van haar negentienjarige vriendin Rosaria Lopez in de kofferbak van een Fiat 127 gegooid en van Circeo teruggereden naar Rome. Terwijl haar beulen zich thuis even opfrissen en een ijsje gaan halen, weet Donatella tegen middernacht de aandacht te trekken van een passerende wijkagent die vervolgens de hulp van collega's inroept. Een fotojournalist hoort het bericht op de politieradio en vereeuwigt het moment waarop het gruwelijk toegetakelde meisje uit de kofferbak wordt gehaald.
In een geruchtmakend proces - heel Italië bemoeit zich er mee - worden de drie daders tot levenslange gevangenisstraffen veroordeeld, één van hen bij verstek omdat hij het land is ontvlucht en spoorloos is.
De jonge Edoardo Albinati had op dezelfde school gezeten als de daders en woonde in dezelfde Romeinse wijk: de katholieke jongensschool San Leone Magno en het welgestelde Quartiere Trieste (grenzend aan de nog rijkere Parioli-wijk) zijn de geografische ankers van zijn boek, gekristalliseerd in de afkortingen SLM en QT.
Nadat een van de daders, resocialiserend en in semi-vrijheid, in 2005 twee nieuwe wrede moorden pleegt, ditmaal op een moeder en haar veertienjarige dochter, voelt Albinati de noodzaak om dit duistere verleden van SLM, QT en DvdC te doorgronden.
En zo ontstond dit vuistdikke boek van zo'n 1500 bladzijden in de Nederlandse vertaling (in Italië is er ook een uitgave met een paar honderd extra bladzijden). Voor grotere concentratie schreef Albinati het grootste deel met de hand in 21 dikke A4- en A5-schriften. De 'montage' gebeurde op een storyboard, met aanwijzingen van regisseur Matteo Garrone (van maffiafilm 'Gomorra') . Het kostte Albinati uiteindelijk negen jaar om een halve eeuw levensgeschiedenis te analyseren. Het was af op 29 september 2015, exact veertig jaar na het Circeo-misdrijf.
Albinati's taal en stijl zijn van hoge kwaliteit, zeker in de eerste helft van het boek, maar echt vertellen doet hij amper en het resultaat is geen meeslepende of spannende roman over een geruchtmakend misdrijf: na een paar korte flashforwards worden de kale feiten hiervan pas opgesomd vanaf bladzijde 545. En in totaal beslaat het relaas over het DvdC waarschijnlijk nog geen tiende van het hele boek.
Omtrekkende bewegingen makend doet Albinati verwoede pogingen om te begrijpen hoe zijn medeleerlingen, afkomstig uit dezelfde gegoede en vreedzame buurt, zo'n gruwelijke misdaad konden plegen en er zo koelbloedig en onverschillig onder bleven.
Het resultaat van deze pogingen is een losse verzameling van ongelijksoortige teksten: flarden van een Bildungsroman over puberteit en adolescentie in het welvarende maar steeds instabielere Italië van de jaren zestig en zeventig; schetsen van de bijzondere sfeer op de katholieke jongensschool, van medeleerlingen en leraren; dagboekachtige reflecties, herinneringen, anekdotes uit Albinati's volwassen leven; essayachtige beschouwingen over de vele vragen die het DvdC oproept en die vooral mannen betreffen en raken.
In deze laatste beschouwingen vinden we de meeste aanknopingspunten met de actualiteit. Naast de krampachtige omgang met seksualiteit en genderverhoudingen in instituties als gezin, bourgeoisie, en Rooms-Katholieke Kerk, gaat de auteur uitgebreid in op het juk van seksuele vrijheid, de crisis van mannelijkheid, en de duistere zijden van mannelijke seksualiteit - van pornografie en stille vrouwenhaat tot seksueel geweld en verkrachting.
Actueel en pijnlijk is ook Albinati's analyse van het 'eeuwige fascisme' (Umberto Eco) en het hiermee samenhangende ideaalbeeld van mannelijkheid én het mannelijke zelfbeeld: enerzijds bewieroking van moed, fysieke kracht, verbroedering en kameraadschap, anderzijds machismo en vrouwvijandig gedrag.
En zo lijkt 'De katholieke school' ook een poging tot uitdrijving van demonen, maar het eindresultaat lijkt ook een afspiegeling van diezelfde demonen te bevatten. Hoewel Albinati het feminisme benoemt als het meest duurzame en belangrijke politieke discours van de twintigste eeuw, krijgen vrouwen vreemd genoeg geen eigen stem in zijn boek.
Nog vreemder is dat er bijna geen plaats is ingeruimd voor de stem van de vrouwelijke slachtoffers, in het bijzonder Donatella Colasanti. Nadat zij was ontsnapt uit de hel van haar beulen, volgde een pijnlijk en langdurig proces, en een leven vol onbegrip, te beginnen bij haar eigen familie die in een wanhopige poging om haar eer te redden, het verhaal de wereld in bracht dat hun dochter zich zo fel had verzet tegen haar belagers dat ze op miraculeuze wijze haar maagdelijkheid had weten te bewaren. Maar ook de pers en feministes lieten dit slachtoffer nooit met rust. Uiteindelijk overleed Donatella in 2005, op 47-jarige leeftijd. In Albinati's monumentale boek had zij meer aandacht en empathie verdiend.
Irritatie, onbegrip en vermoeidheid zijn uiteindelijk onvermijdelijk bij het lezen van dit monstrum. Het helpt wel enigszins dat Albinati zich hiervan terdege bewust is, getuige de frequente leesaanwijzingen dat hele hoofdstukken of honderden bladzijden gerust overgeslagen kunnen worden. Maar toch voel je dat je moet doorlezen tot het bittere eind. Ondanks alle tekortkomingen is 'De katholieke school' namelijk wel een belangrijk boek. Een belangrijk boek hoeft niet per definitie een goed boek te zijn.
Atlas Contact; 1485 blz. € 39,99.
Oordeel
Geen goed maar wel een belangrijk boek.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.