De kostwinner
Henk Rijks
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Pluim, 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : RIJK |
Mr. J.J. Groen
Dit derde* boek van Henk Rijks (1962) – digitaal strateeg, reclamemaker en schrijver – speelt zich af in het welgestelde Oegstgeest. Leeg, doelloos levend poenig volk van vooral verplicht thuiszittende hoogopgeleide vrouwen, wordt door het verhaal over Tonk van Lexmond, oud bankman en ondergedoken cokedealer, gefileerd en over de hekel gehaald. Lexmond moet halsoverkop van zijn boerderij in Ecuador naar Oegstgeest terugkomen, omdat hij door het verongelukken van zijn ex-vrouw de dagelijkse zorg over hun twee kinderen moet overnemen. Daarbij hoort het treurige overblijfvaderschap op school. Hij raakt bevriend met de door een bermbom gehandicapt en getraumatiseerd geraakte Afghanistan-veteraan Maarten Staal. Tonk en Maarten blijken door hun leven buiten de maatschappij te staan, hekelen mode en oppervlakkigheid. Gewild ontwrichten zij de dagelijkse orde van Oegstgeest en verre omgeving. Omvat 18 zeer toegankelijke en vooral met vlotte pen geschreven hoofdstukken, waarin humor, sarcasme en het toewerken naar een fantastische apotheose sterk en mooi verzorgd samengaan.
Rob Schouten
i /un/30 j
De titel 'De overblijfvader', het jongste boek van Henk Rijks (1962), ex-bankmanager, -autopoetser, -houtbewerker, - roadie en -journalist, kun je op twee manieren lezen, namelijk in de letterlijke betekenis, vader die kinderen na school opvangt maar ook de vader die resteert, of misschien zelfs de vader die overleeft. Maar dan is het met de dubbelzinnigheden in dit boek ook wel gedaan want 'De overblijfvader' is een rechttoe rechtaanroman zonder metaforische subtiliteiten, je zou hem zelfs hardboiled kunnen noemen.
Tonk van Lexmond, vader van tweeling Steven en Willem, is via een beschermingsprogramma van Justitie (hij heeft schimmige cokedeals gedaan) naar Ecuador verhuisd waar hij nu een boerderij runt en een relatie onderhoudt met z'n Consuela. Daar hoort hij op een kwade dag dat z'n ex is overleden en hij naar Nederland moet om zich over zijn zoons te ontfermen. Hij komt terug in tuttig Oegstgeest waar hij Nederland anno nu leert kennen. Alsmede de boze veteraan Staal die hem weer op het oude en verkeerde pad brengt, waarna hij met een beroep op zijn status als beschermde getuige voor de tweede keer met de hele menagerie naar Ecuador vertrekt. Eind goed al goed.
Dat is heel kort het stramien van 'De overblijfvader', dat behalve een boek over een vrije jongen die doet waar hij zin in heeft, vooral een aanval op burgerlijk Nederland is, sarcastisch, welbespraakt en nihilistisch. De hoofdpersoon, politiek en maatschappelijk incorrect als de helden bij Kluun, aan wiens proza Rijks' werk mij enigszins doet denken, heeft om een of andere reden een bloedhekel aan Nederland gekregen, het land dat zijns inziens een reset verdient. Vooral de cultuur der geslaagde Nederlanders, het 'burgerlijke kakbestaan' krijgt er flink van langs, met z'n "Canto Ostinato, het 'We Are the Champions' voor zelfbenoemde intellectuelen, of het broodje kaas dat verworden is tot een 'sjiabattaa met kapassio', wat in de praktijk een afbakbroodje is met wat schaarse plakjes varkensfricandeau bedolven onder een zure kledder saus." Nette mevrouwen, 'stomme mutsen', kunnen al helemaal geen goed doen in Tonks ogen; als hij er niettemin met eentje naar bed gaat beschrijft hij dat alsvolgt: "Ik kijk naar de rimpelige scheiding tussen de platliggende tieten, de eerste tekenen dat de aftakeling is ingezet. Het ziet eruit als een rivierdelta, de Biesbosch van boven bezien, met allemaal kleine vertakkingen, kreekjes en groeven die zich vullen met mijn zaad dat langzaam naar beneden druipt zodra ze overeind komt." Tonk is een onversneden misogyn met een 'meer voor mannen'-verhaal, iets wat trouwens ook gesymboliseerd wordt door het stuk rood vlees op het omslag.
'De overblijfvader' biedt een cabaretesk cynisme, maar je vraagt je wel af hoe het komt dat de hoofdpersoon er zo illusieloos over denkt. Psychologie is niet Rijks' sterkste kant en zijn Tonk blijft voornamelijk een ruwe bonk zonder achtergrond of motief. Hetzelfde geldt voor de Afghanistanveteraan Staal, die samen met Tonk probeert burgerlijk en welvarend Nederland plat te leggen. Gefrustreerd zijn ze allebei, maar waarom precies? Je komt er niet achter en ik denk dat dat niet zonder reden is. Rijks gebruikt zijn vrijbuiters voornamelijk om Nederland neer te zetten als een rariteitenkabinet van ergerlijke nouveau-riches, perverselingen, zweefteven, corrupte ambtenaren. Wat dat betreft vindt er een soort omkering plaats van het gebruikelijke beeld: landelijk Ecuador is het zuivere en eenvoudige paradijs, opgeprikt Nederland de hel.
De roman biedt een van-dik-hout-zaagt-men-planken-kijk op Nederland en Nederlanders waar je maar net tegen moet kunnen. Het boek past in de fascinatie voor foute mannen en kleurrijke criminelen. Het is daarnaast het product van een gek soort cultuurpessimisme zonder oog voor historische wortels. Het is ongelikt en oppervlakkig. Toch blijven sommige beelden hangen, zoals dat van Chakana Master Tonk die de naar zingeving hunkerende vrouwen omver kletst, en de tweeling die in een stadspark een treurige man seksueel bevredigt. Het is Nederland op z'n smalst en z'n malst, een vervallen land dat je zo snel mogelijk achter je moet zien te laten. Vlot geschreven en in zekere zin pretentieloos, je leest het in een vloek en een zucht uit en dat is maar goed ook.
OORDEEL
Cabaretesk cynisme; vlot geschreven, pretentieloos.
Pluim; 258 blz. €19,99.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.