Een storm kwam uit het paradijs
Johannes Anyuru
Johannes Anyuru (Auteur), Maydo Van Marwijk Kooy (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Geus, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : ANYU |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Geus, © 2018 |
VOLWASSENEN : ROMANS : ANYU |
Alexander Van Caeneghem
il/pr/20 a
'Wie nooit met de dood is bedreigd, heeft nooit iets belangrijks gezegd', beweert een striptekenaar tijdens een interview in een Göteborgse boekhandel. Enkele minuten later zetten twee terroristen hem het mes op de keel uit wraak voor zijn 'lasterlijke' tekeningen. De aanslag mislukt: de striptekenaar kan het nog navertellen, de twee terroristen niet. Ze worden uitgeschakeld door een derde terrorist: een jonge vrouw die de aanslag filmde.
Een losjes aan de Deense cartoonist Kurt Westergaard en aan Charlie Hebdo refererende terroristische aanval: het is een even actueel als explosief onderwerp, maar Johannes Anyuru (39) gaat er geraffineerd mee om. Hij laat een Zweedse schrijver met een Gambiaanse moeder een boek schrijven over de jonge terroriste, die ook zelf haar verhaal op papier heeft gezet. Ze lijdt aan waanvoorstellingen en de schrijver bezoekt haar in een penitentiair psychiatrisch centrum. Zijn poging om haar verhaal te reconstrueren wordt ook een zelfonderzoek. Net als zij heeft hij in de achtergestelde Göteborgse hoogbouwwijk Konijnenhof gewoond, en net als zij is hij vervreemd van de maatschappij waarin hij leeft.
Allebei hebben ze de illusie Zweeds te kunnen worden opgegeven.
Heen en weer in de tijd
Ze zullen verdrinken in hun moeders tranen is Johannes Anyuru's derde roman. Hij kreeg er in 2017 naast de Per Olov Enquistprijs de Augustprijs voor, de belangrijkste Zweedse literaire onderscheiding. Dat hij ook een dichter is, hoor je aan zijn unieke, bezwerende stem. Hij doorspekt zijn poëtische proza met prachtige beelden en Arabische tussenwerpsels, en voorziet zijn roman van een uitdagende structuur.
Hij speelt met het vertelperspectief door zowel de schrijver als de vrouw als ik-verteller op te voeren en laat het verhaal heen en weer springen in de tijd.
De jonge vrouw is ervan overtuigd dat ze vanuit de toekomst is teruggezonden naar het heden. Haar ziel is daarbij terechtgekomen in het lichaam van een vrouw die in een beruchte Jordaanse gevangenis is gefolterd. 'Ik droeg scherven bij mij van een andere wereld, een andere grammatica om tijd en plaats te bepalen', schrijft ze. In plaats van na te spelen wat al eerder is gebeurd, heeft ze de moord op de striptekenaar verijdeld en dus de geschiedenis veranderd. Zo hoopte ze een toekomstperspectief te scheppen voor moslims in Zweden. De toekomst na het verleden waarin ze niet ingreep, waarin de terroristen dus blijven leven en de striptekenaar wordt vermoord, heeft ze in haar eigen verhaal uitgewerkt.
Migreren of niet migreren
Die toekomst is duister. Zweden is een gepolariseerd land van burgerschapcontracten en kernwaardelessen, waarin je Zweeds was 'als de Zweden je Zweeds vonden'. Er zijn burgercontroles, razzia's en extreemrechtse knokploegen. Niemand is er burgerlijk ongehoorzaam. Konijnenhof wordt een kamp voor Zwedenvijandigen. Dat is wat er gebeurt als een staat minderheden niet meer beschermt. 'We waren in Zweden geboren zonder Zweeds te zijn, en dat had ons onecht gemaakt', schrijft de vrouw. 'Ik wist dat we alleen maar echt zouden worden door te sterven.'
De grens tussen de verbeelde toekomst van de jonge vrouw en de dagelijkse realiteit van de Zweedse schrijver is opvallend vaag. Hij omschrijft haar als 'het meisje met de herinneringen aan een wereld die er nooit was geweest, aan een toekomst die ze dacht te hebben afgewend'. Die visie op het hedendaagse Zweden provoceert.
De hele roman door maakt de schrijver plannen om met zijn gezin te emigreren naar Toronto. Maar draagt hij zo de angst van zijn moeder niet over op zijn dochter? En is hij het niet 'aan het meisje in de kliniek verplicht [...] om hoop te voelen'? Uiteindelijk blijft hij.
Ondanks al die angst en duisternis is Ze zullen verdrinken in hun moeders tranen een hoopvol boek. Het is niet hol optimistisch, maar draagt het besef uit dat een betere toekomst mogelijk is. De jonge vrouw wil in haar boek niet alleen een andere toekomst bedenken, ze wil ook iemand anders worden. De schrijver moet zijn boek schrijven omdat er altijd wel iemand klaarstaat om het duister binnen te laten in ons leven. Die mensen, noteert hij afwijzend, 'zullen verdrinken in hun moeders tranen'. Terwijl hij, in een prachtig slot, met de blik op zijn dochter niet anders kan dan beseffen: 'Er is licht'.
Vertaald door Maydo van Marwijk Kooy, De Geus-Oxfam Novib, 286 blz., 20,99 € (e-boek 12,99 €).
N. Joosse-Lammers
Drie jonge moslims plegen een aanslag op een boekhandel in Göteborg, waar een striptekenaar zijn anti-islam cartoons vertoont en spreekt over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Eén van hen, een meisje, overleeft de aanslag. Haar taak was om het hele gebeuren te filmen en via een livestream te verspreiden. Twee jaar later vraagt zij een schrijver, wiens boeken zij waardeert, om haar op te zoeken in een tbs-kliniek. Zij geeft hem haar aantekeningen, met angstige herinneringen aan een blank en racistisch Zweden, waar geen plaats is voor buitenlanders. Tevens vertelt zij dat ze uit de toekomst komt. Een dystopische roman, waarin een uiterst negatief beeld van de toekomst in Zweden wordt geschetst. Het verhaal wordt afwisselend verteld vanuit de perspectieven van het meisje en van de schrijver en springt heen en weer in de tijd. Niet altijd is direct duidelijk wie er aan het woord is en wat er precies is gebeurd. Niettemin een goed geschreven roman met vele lagen, vol droefenis over de terreur van IS en het rechts-radicalisme dat steeds meer de kop opsteekt. Derde roman van de Zweeds-Oegandese schrijver-dichter (1979), in Zweden bekroond met twee belangrijke literaire prijzen. Ook zijn roman ‘Een storm kwam uit het paradijs’ werd voor verschillende prijzen genomineerd.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.