Terug naar Berlijn : de terugkeer van een vluchteling
Verna B. Carleton (Auteur), Natalie Koch (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Em. Querido's Uitgeverij, 2017 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : CARL |
Besprekingen
L. Torn
Indrukwekkende roman over de uiteenlopende manieren waarop Duitsers hebben gereageerd op het naziregime van Hitler. De half-Joodse verzetsman Erich Dahlberg, die Duitsland in 1934 halsoverkop moest ontvluchten, keert in de jaren vijftig terug naar Berlijn om contact te zoeken met zijn familie. Twintig jaar heeft hij als Erik Devon in Engeland geleefd, waar hij is getrouwd met de Engelse Nora. De jaren van ballingschap hebben Erik bitter gestemd over het gemak waarmee de Duitsers na de oorlog zijn begonnen met de wederopbouw, alsof er niets gebeurd is. De verhalen van zijn familieleden die de oorlog aan den lijve hebben ondervonden, doen Erik inzien dat zijn harde oordeel niet de hele waarheid is. Hij leest brieven die zijn vader schreef in de gevangenis: beslist niet de laffe man voor wie Erik hem hield. Is Erik eigenlijk wel de held die tot oordelen bevoegd is? Deze moreel rijkgeschakeerde roman laat zien dat ieder mens een verhaal heeft met hoogte- en dieptepunten. De schrijfster Verna Carleton (1914-1967) emigreerde in 1933 naar Mexico, waar zij bevriend was met onder anderen Frida Kahlo.
Balling keert terug naar Berlijn
Sylvia Heimans
te/ep/23 s
Eric Devon lijkt een Brits staatsburger die zijn leven volledig op orde heeft. Hij woont in Londen, werkt bij een uitgeverij en is getrouwd met de Britse Nora. Het is eind jaren vijftig. Maar Eric is een Duitse Jood die als anti-nazi nog net op tijd aan Hitler is ontkomen. Veel van zijn familieleden en vrienden is dat niet gelukt en daarom lijdt hij onder een schuldgevoel. Na de oorlog heeft hij een Engelse naam aangenomen en het contact met iedereen in zijn geboorteland verbroken. In zijn Britse omgeving weet alleen zijn vrouw van zijn afkomst.
De confrontatie met een Duitser op een cruiseschip heeft als gevolg dat Eric niet langer voor zijn verleden kan weglopen. Fysieke kwalen en nachtmerries dwingen hem om zijn verleden onder ogen te zien. Stapje voor stapje duikt hij in zijn geschiedenis van (aangetrouwde) familie die zowel behoorde tot het verzet als tot de nazi's. Aanvankelijk schoorvoetend bezoekt hij Berlijn. Zijn tante heeft daar op hem gewacht, al die jaren, in een monumentaal pand van Eric. Hij vindt zijn moedertaal terug, waarvan hij dacht hem niet meer te kunnen spreken. Aan het einde van de roman trekt Eric Devon, die eigenlijk Erich Dalburg heet, de ultieme conclusie.
'Terug naar Berlijn', een vergeten klassieker, verscheen voor het eerst in 1959 in de Verenigde Staten. De roman schittert in de details. Een blik, een zucht, een gezicht dat plotseling tien jaar ouder lijkt. Het Berlijn van de jaren vijftig komt tot leven. Het puin, de grensovergangen (de Muur staat er nog niet), de opbouw. Uit heldere dialogen tussen Eric en al zijn familie en vrienden die hij opzoekt, komen we steeds meer te weten over de Duitse naoorlogse maatschappij, hoe de generatie die de oorlog meemaakte, alle hoop vestigt op de jongeren. Hoe het kleine groepje Joden zich onzichtbaar probeert te houden en hoe de voormalige nazi's hun posities gewoon weer innemen.
In de verte doet het verhaal denken aan 'Al wat ik ben' (2013) van Anna Funder, het gefictionaliseerde verhaal van een groep vrienden en geliefden rond toneelschrijver Ernst Toller die na de opkomst van Hitler uit elkaar valt, omdat de individuen verschillende keuzes maken.
Wat de terugkeer naar zijn geboorteland met Eric doet, beschrijft Carleton, die als verteller en beschouwende vriendin in het verhaal aanwezig is, heel scherp. Eric was in Engeland een naar zijn echtgenote volgzame man die, naarmate hij dieper in zijn verleden duikt, de man wordt die hij geweest moet zijn voor zijn vlucht: initiatiefrijk, daadkrachtig en in staat om bijvoorbeeld zijn foute neef van heldere repliek te dienen. Het zet je aan het denken over wat het met een mens doet om zijn geboortegrond te verlaten.
De vergeten schrijfster Verna Carleton blijkt minstens zo interessant als haar roman. Om enige biografische feiten over haar boven tafel te krijgen, spoorde de Duitse uitgever, waar deze roman vorig jaar opnieuw verscheen, haar dochter op in Mexico.
Verna B. Carleton (1914-1967) was een Amerikaanse journaliste met een Engelse moeder en een Duitstalige vader, die het gezin vroeg in het leven van Carleton verliet. Zijn achternaam wilde ze niet dragen en ze koos daarom voor de naam van een hotel.
Zij maakte als journaliste deel uit van de culturele elite in Mexico en Europa. Toen ze halverwege de jaren dertig trouwde met een Mexicaanse arts, waren Diego Rivera en Frida Kahlo hun getuigen. Haar scherpzinnige psychische inzicht in Erics transformatie had ze te danken aan haar werk in een psychologisch instituut in Mexico, waar ze oorlogsvluchtelingen ontmoette.
Later woonde ze in Parijs, waar ze bevriend raakte met de vermaarde Duitse fotografe Gisèle Freund die furore maakte met portretten van auteurs zoals James Joyce en Virginia Woolf. Carleton en Freund maakten gezamenlijk een boek over Joyce, waarvoor Simone de Beauvoir het voorwoord schreef. Maar ook reisden ze in 1957 naar Berlijn en het is deze reis, waarop Carleton haar debuut 'Terug naar Berlijn' baseerde: in de ervaringen van Eric verwerkte ze die van Gisèle Freund.
Carleton schreef nog een roman, in 1963. Hopelijk ziet de uitgever daar ook wat in.
Querido; 349 blz. € 19,99.
oordeel
Schittert in de details, scherp inzicht in psychologie.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.