Madonna met bontjas : roman
Sabahattin Ali (Auteur), Erdal Balci (Vertaler)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - afdeling Rumbeke
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Van Gennep, 2017 |
VOLWASSENEN : ROMANS : SABA |
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Van Gennep, 2017 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 14124 |
Besprekingen
Een onbeduidende man met gevoelens
Peter Swanborn
il/pr/05 a
Tijdens zijn korte en turbulente leven werd de Turkse dichter en schrijver Sabahattin Ali (1907-'48) meermaals gearresteerd vanwege kritische geschriften over Atatürk. Toen hij in 1946 een satirisch tijdschrift oprichtte, was het weer raak. Na zijn vrijlating vluchtte hij, maar bij de grens met Bulgarije werd hij onder verdachte omstandigheden vermoord.
Dat Ali desondanks een heel oeuvre aan gedichten, verhalen en romans bij elkaar heeft geschreven, getuigt van zijn grote ambitie. Het valt dan ook te prijzen dat zijn laatste roman, Madonna met bontjas, sinds een paar jaar internationale belangstelling geniet. Schrijver Erdal Balci heeft nu voor een mooie Nederlandse vertaling gezorgd, al is het jammer dat de eindredactie nogal wat tikfouten over het hoofd heeft gezien.
Madonna met bontjas begint in Ankara in de jaren 30 van de vorige eeuw. De zwijgzame meneer Raif, die als vertaler Duits werkt, blikt terug op zijn studententijd in Berlijn. Op een tentoonstelling van moderne kunst ziet hij een intrigerend zelfportret hangen, Madonna met bontjas. Dag na dag keert hij terug naar het portret, tot de kunstenares hem op plagerige wijze aanspreekt en hij in shock het museum uitrent. Desondanks ontwikkelt zich een relatie tussen de twee tegenpolen, waarbij de wispelturige kunstenares direct haar voorwaarden stelt: 'Knoop het maar goed in uw oren, op de dag dat u iets van mij eist is alles afgelopen.'
Hoe verschillend hun karakters ook zijn, beiden zijn gefascineerd door de vraag in hoeverre het mogelijk is om een ander mens echt te leren kennen. Dit is ook wat hun vriendschap uiteindelijk opbreekt. Ze dromen van een symbiose en kunnen geen genoegen nemen met het bescheiden compromis dat het dagelijks leven te bieden heeft.
Madonna met bontjas is een naturalistische roman zoals men die in Turkije halverwege de 20ste eeuw nog nooit had gelezen - die laat zien dat ook een ogenschijnlijk onbeduidende man een rijk gevoelsleven kan hebben, en daarmee een zinvol leven.
Geen slechte boodschap voor een land met een zwak voor sterke leiders.
Tussen lief en zus, moeder en hoer
Peter Jacobs
rt/aa/10 m
Het begin van Madonna met bontjas, de pas vertaalde roman van de Turk Sabahattin Ali (1907-1948), doet aan de zakelijkheid van Willem Elsschot denken: we ontmoeten een vertaler in een bedrijf, een enigmatische, ontoegankelijke man die vaak afwezig is door ziekte en wiens gedrag zijn jonge collega intrigeert. Al snel blijkt Raif stervende. Hij vraagt de collega, die een zeldzame vriend des huizes is geworden, om op kantoor zijn bureaulade leeg te maken. In de schuif zit ook een zwart schriftje.
Het verhaal dat Raif in dat cahier optekende, is de ziel van het boek, en gloeit van de hartverscheurende passie. In een lange terugblik geeft de saaie klerk het geheim van zijn mislukt leven prijs.
Van het Ankara van de jaren 30 verhuizen we via Istanbul naar het decadente Berlijn van kort na de Eerste Wereldoorlog. Raif vertelt hoe hij door zijn vader wordt uitgestuurd om in de Duitse hoofdstad de zeepproductie te bestuderen en te leren, zodat hij bij terugkomst in Turkije de familiezaak kan uitbouwen. Maar de jongeman is schuchter en mensenschuw; hij trekt zich liever terug in zijn gedachten en fantasieën of in de boeken van Toergenjev. Hij dwaalt door de stad en bezoekt musea en galeries. Werken doet hij nauwelijks.
Op een dag wordt hij diep geraakt door een schilderij, 'Madonna met bontjas', volgens de catalogus een zelfportret van ene Maria Puder, geïnspireerd door renaissancekunstenaar Andrea del Sarto. Raif hangt lang en vaak genoeg rond in de tentoonstelling tot de kunstenares hem aanspreekt. Hij raakt helemaal in de ban van haar persoonlijkheid en schoonheid. Zijn leven verandert op slag. Hij probeert een relatie aan te gaan, maar wordt heen en weer geslingerd tussen vertwijfeling en extase. Nooit zal het huisje-boompje-beestje worden, dat is meteen duidelijk.
Cabaret
Raif vindt Maria terug in de uitgangsbuurt rond de Nollendorfplatz, waar ze in een nachtclub optreedt. Even zijn we in het Berlijn van Christopher Isherwood en Cabaret. Maria, de madonna die ergens tussen lief en zus, moeder en hoer in zit, is vooral een vrijgevochten intelligente vrouw die zich niet laat binden. De ontmoetingen en de gesprekken tussen Raif en Maria snijden diep, maar de eenzaamheid blijft fundamenteel. De onmogelijke liefde kent een tragische afloop die weinigen onberoerd laat.
Sabahattin Ali flirt in zijn boek nadrukkelijk met de sentimentaliteit, maar overschrijdt nooit de grens met de romantische kitsch. Madonna met bontjas is geen platte tearjerker, maar een meesterlijke ode aan Grote Gevoelens - zuiver, helder en traag verwoord zonder hysterie. De stijl blijft ook overeind in de vertaling van de Nederlandse schrijver met Turkse roots Erdal Balci.
Erdogan
Dat zo'n boek spontaan weer onder de publieke aandacht komt, en de lectuur ervan in Turkije naar verluidt een soort verzetsdaad tegen de traditionalistische maatschappijvisie van president Erdogan is, is bijzonder. Madonna met bontjas is geen politieke roman - de instabiele situatie van de jaren 20 in Duitsland en in Turkije komt subtiel of zijdelings aan bod. Maar Ali's boek spreekt van gevaarlijker dingen, van vrijheid van denken en leven, van gelijkheid tussen man en vrouw, van gendervervaging - Raif is een vrouwelijke man, Maria een mannelijke vrouw - thema's die in het Turkije van vandaag onder druk staan.
Bovendien roept het levensverhaal van de schrijver parallellen op met de repressie na de recente couppoging in Turkije. Ali, die net als zijn personage in Berlijn van de vrijheid proefde, was ten tijde van Atatürk een kritisch leraar Duits, schrijver en links journalist en dat werd door de Turkse overheid niet altijd geapprecieerd. Hij bracht veel tijd in de gevangenis door. Ook zijn dood in 1948 aan de grens met Bulgarije blijft omstreden - naar alle waarschijnlijkheid zat de Turkse geheime dienst achter de moord.
Ook zonder die randinformatie verdient Madonna met bontjas de internationale revival.
Vertaald door Erdal Balci, Van Gennep, 224 blz., 18,90 €. Oorspronkelijke titel: 'Kürk mantolu madonna'.
Drs. Sytske Breunesse
Een indrukwekkend, fijngevoelig liefdesverhaal met een onverwachte afloop. De auteur (1907-1948) schreef drie romans, waarvan dit boek de bekendste is. Vanwege een satirisch gedicht over Atatürk belandde hij in de gevangenis. Toen hij later, in 1948, uit Turkije wegvluchtte, werd hij bij de Bulgaarse grens doodgeschoten. Hij is een groot klassiek verteller uit de Turkse literatuur. De hoofdpersoon, Raif Efendi, een jonge Turk wordt door zijn vader in de jaren twintig naar Berlijn gestuurd om daar meer te leren over de handel in zeep. Raif gaat echter Duits studeren en wordt vertaler; hij houdt van kunst, bezoekt musea en ziet daar een portret hangen van een madonna met bontjas, het zelfportret van de jonge vrouw die hij later ontmoet. Hoe zij hun contact onderhouden, waarbij zij een grens tussen vriendschap en liefde wil, wordt begripvol beschreven. Maar liefde blijft ten slotte niet uit. Ontroerend verhaal met veel gevoelens en stemmingen; met mooie dialogen. Een bestseller in Turkije.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.