De liefde dus : roman
Joke J. Hermsen
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Uitgeleend
|
Uitgeverij De Arbeiderspers, © 2018 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : ROMANS : HERM |
Persis Bekkering
ru/eb/24 f
In de nieuwe roman van filosoof en schrijver Joke J. Hermsen keren de thema's terug die ze verwerkte in succesvolle essaybundels als Stil de tijd: herinnering, melancholie, hoop. Dat zie je terug in haar observaties: 'Elke keer als er zo'n herinnering in haar gedachten opdook, behoorde die opnieuw tot dit moment, tot dit ogenblik hier in de zon. En dat ene moment bevatte heel haar leven, telkens weer.'
Hermsen heeft duidelijk veel liefde voor haar personage, en dat maakt dat het lot van de ongelukkige, maar enigszins kleurloze Ella de lezer uiteindelijk echt wat kan schelen. Dat is bijna een wonder, want de matige stijl geeft Ella heel wat te verduren. Die is te babbelig, met oninteressante terzijdes over bloemen die in de aanbieding zijn. Metaforen zijn lachwekkend: 'Er was van alles gebeurd, maar zij kon er niet goed mee harmoniëren. ... De stemvork van haar bestaan was te veel uiteengebogen.' Of voorspelbaar: 'Het verleden zwol aan als een steeds luider wordende melodie.' Maar wanneer Ella over figuren als de mystica Teresa d'Ávila nadenkt, heeft Hermsen wel weer beet. Een onevenwichtig boek.
***
De Arbeiderspers; 264 pagina's; € 19,99.
Alice Grob
Een vrouw maakt, om de dood van haar vader te verwerken, een reis door Frankrijk naar het idyllische plekje van haar jeugd, waar ze haar eerste vriendje had. De rivier staat symbool voor de tijd: ook wat geweest is, keert niet terug. Poëtisch en melancholiek geschreven roman met bespiegelingen over het leven. Veel informatie over de plekken die de hoofdpersoon in Frankrijk bezoekt. Joke Hermsen (1961) is filosofe en romanschrijfster. Voor lezers die houden van diepgang en voor francofielen.
Yolanda Entius
rt/aa/31 m
Rivieren keren nooit terug, Ella Theisseling wél. Aan het eind van Joke Hermsens nieuwe roman staat deze 48-jarige kunsthistorica tot haar knieën in het water van de Gardon, vlak voor de bocht waarachter het beroemde aquaduct van de Pont du Gard moet zijn. Als jong meisje zwom ze in het diepblauwe water onder de bogen, samen met Marc, die meer was dan een vakantievriendje - 'lethargisch' was Ella, van liefde. Alles is veranderd natuurlijk, zijzelf niet het minst, en de rivier die tot een klein stroompje is geslonken, maar hier is zoals hij vroeger was: weids en snelstromend. "Hier gaat het om," denkt ze, "om dit tussen twee oevers staan, tussen twee tijden, twee stemmen, met mijn blote voeten in het water, balancerend op de gladde keien."
Alles komt in tweeën in deze weemoedige roman, die aanvankelijk lijkt voort te kabbelen, maar halverwege in een stroomversnelling raakt, aftakkingen neemt om dan weer rustig terug te meanderen - ja, het water, de rivier, de brug tussen twee oevers, de tijd; het zijn de lyrische en filosofische elementen waar deze roman op drijft. Er is een troebele rivier én een heldere, die de Romeinen over die eerste heen hebben geleid om de thermen en fonteinen van Nîmes van zuiver water te voorzien. Er is het verslag van Ella's reis naar de Midi, er zijn de herinneringen aan vroeger, afwisselend opgetekend in de derde en in de eerste persoon, in de verleden en de tegenwoordige tijd. Er zijn twee missies: Marc, en teruggaan naar de plekken uit haar jeugd, maar ook de speurtocht naar twee nazaten van Ella's vader, die wellicht ook familie zijn van de schilder aan wie Ella ooit haar scriptie wijdde. Overigens was dat me te toevallig. En dan is er de blik van die vader: streng én lachend.
Hij is de man die de kleine Ella wilde 'dragen' als ze verdrietig was, maar ook de man die oorzaak was van dat verdriet. Hij was haar 'eerste held, haar eerste liefde, haar eerste vijand'. Hij was driftig, had losse handjes, maar was ook geestig; Ella had een speciale band met hem. Zijn 'grijns' was het grootste compliment dat hij haar kon geven. Maar gemeend was die wel. Als op een kruising voor het huis van de dokter het stoplicht op groen springt roept hij 'Dank u, dokter!'. Wanneer Ella het na enige uitleg begrijpt, giert ze het uit en is hij apetrots. Zo'n man.
Humor als overlevingsstrategie, als wapen, voor hem, voor haar. Grappen, goeie cijfers, mooie tekeningen; Ella is het kind dat het gezin moet redden, een 'kleine soldaat met een onmogelijke vredesmissie'. Een rol die ze maar al te graag achter zich laat. Erg gemakkelijk wordt het haar niet gemaakt. Het is zoeken naar erkenning voor al die dingen die de relatie tussen haar en haar vader zo ingewikkeld, pijnlijk en waarachtig maken. In een ijzingwekkende scène, een maand na zijn dood, vertelt haar moeder dat hij op zijn sterfbed om haar heeft geroepen. Moeder vond het niet nodig haar te bellen. "Mij heeft hij nooit geslagen", voegt ze er triomfantelijk aan toe. Ergens dan beginnen Ella's gevoelens, of eerder de afwezigheid ervan, uit de pas te lopen met de feiten. Ze gaat op pad. En zoals ook de rivier vooral rivier is door haar stromen en niet doordat zij uitmondt in zee, zo het is in deze knap gecomponeerde roman niet zozeer de eindbestemming maar de reis zelf die louterend zal werken. Die reis voert langs Avallon, Autun, Cluny, Uzès, waarmee we en passant een fraai beeld krijgen van het (niet altijd even) fraaie Frankrijk (van nu), en langs kloosters, kastelen en kunstschatten, waaronder de Eva van Gislebertus. Deze dertiende-eeuwse kunstenaar portretteert Eva als een vrouw die zwemt, en dat doet ze van rechts naar links. Ze gaat terug in de tijd, zo lijkt het, wég van de boom van goed en kwaad waarvan ze zojuist de appel heeft genomen. "Ze had niets misdaan", schrijft Hermsen over Eva, "ze had alleen een beetje willen praten en nadenken."
Het beeld siert ook het omslag. In tweevoud uiteraard: het stenen reliëf wordt gespiegeld weergegeven. Zo gaan de Eva's én vooruit én terug. Precies in het midden, daar waar ze tegen wier aan zwemmen, ontstaat zo, als bij een rorschachtest, een open ruimte, omsloten door twee golvende waterplanten. Met enige moeite kun je daar, op die open plek, Ella in het water zien staan, met om haar kuiten de rivier die zich in tweeën splijt. Klaar voor de ontroerende scène tussen Ella en haar vader waarmee Hermsen haar roman laat eindigen.
Arbeiderspers; 264 blz. € 19,99.
oordeel
Ontroerende en knappe reflectie op het verleden.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.