Vietnamees in Parijs
Viet Thanh Nguyen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Marmer, © 2017 |
VERDIEPING 2 : DUIVELSHOEK : SPANNEND : NGUY |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Uitgeverij Marmer, © 2017 |
VOLWASSENEN : ROMANS : NGUY |
Kathy Mathys
i /un/23 j
De verteller in De sympathisant heeft een scriptie geschreven over De stille Amerikaan van Graham Greene. Die stille Amerikaan was, net als de verteller, een spion. Hij werkte undercover voor de CIA in Vietnam.
Nguyens verteller is de assistent van een generaal die aan Zuid-Vietnamese zijde vecht tijdens de oorlog. De generaal, 'een eeuwige intrigant met in elke zak minstens één snood plan en nog eentje in zijn sok', weet niet dat zijn mannetje spioneert in opdracht van de Vietcong.
De roman begint op het moment dat de Amerikanen zich terugtrekken uit Vietnam. Het is 1975 en de Vietcong komt vanuit het noorden Saigon binnenvallen. De generaal en zijn entourage, onder wie de verteller en een van zijn jeugdvrienden, weten ternauwernood te ontsnappen naar de VS. Wat volgt, is een beschrijving van de diaspora van Vietnamezen die zich niet helemaal welkom voelen in het land dat eerder nog aan hun zijde streed. Voormalige tenoren uit het Zuid-Vietnamese leger moeten in Californië genoegen nemen met banen als monteur of cafetariakok. Dit onderdeel van de roman heeft een interessant documentair karakter.
Apocalypse now
Nguyen (46), zelf een Vietnamees die is opgegroeid in de Verenigde Staten, laat de lezer aanvoelen hoe vervelend het is om vragen te krijgen van Amerikanen die verward zijn door de combinatie van een Aziatisch uiterlijk met een perfect Amerikaanse accent. Het liefje van de verteller, een vrouw met een Japanse achtergrond die geboren is in Amerika, ergert zich aan de vragen over haar culturele wortels. Aan John Lennon vraagt niemand of hij nog bezig is met zijn Ierse achtergrond, merkt ze terecht verbolgen op.
De verteller, die nog voor de oorlog in Californië studeerde, zit op velerlei manieren tussen twee werelden, die van het Oosten en die van het Westen. Als spion heeft hij de Amerikaanse manier van denken ontleed. Hij houdt van westerse muziek en literatuur, ondanks zijn communistische sympathieën. Dan is er zijn genetische afkomst: zijn moeder is Vietnamese, zijn vader is een Franse priester. Zijn bastaardstatus - hij neemt het woord voortdurend in de mond - vormt zijn achilleshiel. Hij sympathiseert met de zuiderlingen in Vietnam omdat hij zich van kindsbeen af heeft weten te verplaatsen in de schoenen van de ander.
Nguyen, die Engelse en Amerikaanse studies doceert, vervlecht ideeën met verwikkelingen. Hij is met name geïnteresseerd in de representatie van Vietnamezen, en bij uitbreiding alle niet-blanken in de Amerikaanse popcultuur. In het Californische deel van de roman werkt de verteller voor een Hollywoodregisseur, een gigant à la Francis Ford Coppola ten tijde van Apocalypse now. Hij moet erop toezien dat de enkele kreten die de Vietnamese figuranten zijn toegestaan Vietnamees genoeg klinken. Ironisch genoeg worden deze rollen niet door Vietnamezen gespeeld.
Barok
Nguyen is duidelijk verontwaardigd maar gaat niet preken. Meer nog, het lijkt bij momenten alsof hij bang is dat de ideeën de plot in de weg komen te staan. Het verhaal staat altijd voorop en krijgt alle ruimte. Sommige episodes in de omzwerving van de verteller zijn erg uitgesponnen. Nu heeft de verteller een mooie reden om zich aan de barokke kant van het vertelregister op te houden, een reden die ik hier liever niet prijsgeef, toch had het hier en daar korter gekund. Het laatste deel van de roman, dat opnieuw op Vietnamese bodem speelt, is ook minder aangrijpend dan de bedoeling is.
Nguyen is op zijn best in het Amerikaanse deel dat niet enkel barok is maar geregeld ook heel grappig. De verteller is gezegend met een ironie, die de lezer enigszins op afstand houdt maar er ook voor zorgt dat er geen ruimte is voor tranerigheid.
Is De sympathisant een waardige winnaar van de Pulitzer Prize? Ja en nee. Het verhaal heeft schwung, is voorbeeldig uitgewerkt, de beelden kloppen. De manier waarop de gebeurtenissen zich voltrekken is echter uiterst klassiek en daardoor heeft dit boek helaas iets voorspelbaars. Sommige passages missen de zeggingskracht die nodig is om van het boek een klassieker te maken.
Vertaald door Paul Bruijn en Jerry Huisman, Marmer, 429 blz., 22,95 € (e-boek 14,99 €). Oorspronkelijke titel: 'The sympathizer'.
Hans Bouman
i /un/24 j
Dit was de eerste oorlog waarin de verliezers geschiedenis schreven in plaats van de overwinnaars, met dank aan de efficiëntste propagandamachine die ooit was gemaakt.' Aldus de naamloze verteller in De sympathisant van de Amerikaans-Vietnamese schrijver Viet Thanh Nguyen.
En inderdaad: in de jaren na de smadelijke aftocht uit Vietnam waren het Amerikaanse schrijvers als Michael Herr, Tim O'Brien, Robert Stone en Tobias Wolff en regisseurs als Francis Coppola, Michael Cimino, Alan Pakula en Stanley Kubrick die een internationaal publiek hun visie op de oorlog voorlegden. Een visie waarin voor de Vietnamezen slechts figurantenrollen waren weggelegd.
Pas veel later volgden Vietnamese auteurs als Bao Ninh, Duong Thu Huong en Nguyen Huy Thiep met hún kijk op de oorlog, maar in een wereld waarin de Pax Americana heerst, werd die stem uiteraard veel minder goed gehoord.
Misschien dat de in Vietnam geboren maar in de VS getogen en in het Engels schrijvende Nguyen - die zijn familienaam naar westers gebruik als achternaam is gaan hanteren - in een gunstiger positie verkeert om de Vietnamese ervaring voor het voetlicht te brengen. De sympathisant is in elk geval overladen met literaire prijzen, waarvan de Pulitzer Prize de meest prestigieuze is.
De roman vertelt het verhaal van een spion met twee gezichten. Als De sympathisant begint, in april 1975, is de verteller kapitein in dienst van het Zuid-Vietnamese leger en stelt hij in opdracht van zijn superieur, de Generaal, lijsten op van uitverkorenen die met de allerlaatste Amerikaanse troepen mee mogen naar de Verenigde Staten. In werkelijkheid sympathiseert de verteller met de Vietcong en het Noord-Vietnamese leger en rapporteert hij aan de communisten.
Gedurende de eerste hoofdstukken van De sympathisant grijpt Nguyen de lezer meedogenloos bij de keel. Met verve beschrijft hij de chaotische heksenketel waartoe Saigon in de dagen voorafgaand aan de evacuatie van de Amerikaanse ambassade is vervallen. De ontsnapping per Herculesvliegtuig vanaf het zwaar onder vuur liggende vliegveld is huiveringwekkend en bijna surrealistisch.
Nog surrealistischer is het plan waarmee de ik-figuur en zijn generaal de gang naar Amerika maken. Ze gaan er voorbereidingen treffen voor een contrarevolutie die het communistische bewind omver moet werpen. In afwachting hiervan belandt de ik-figuur in Los Angeles, waar een hele gemeenschap van Zuid-Vietnamese vluchtelingen is ontstaan.
Stap voor stap komen we meer over de ik-figuur te weten. Hij is het onechte kind van een Vietnamese tienermoeder en een Franse priester, groeide op in Vietnam maar studeerde in de VS en richt zich al vertellend steeds tot iemand die hij aanspreekt als Commandant. Pas later zal duidelijk worden dat de vertelconstructie van deze roman het resultaat is van enkele - wederom - bijna absurdistische maar geloofwaardige gebeurtenissen.
Een belangrijk thema in het boek is de verscheurdheid waaraan de hoofdpersoon ten prooi is. Hij belichaamt meerdere identiteiten, moet voortdurend uiteenlopende, met elkaar conflicterende rollen spelen, zonder dat er sprake is van een duidelijke scheidslijn tussen zijn gespeelde rollen en zijn echte ik.
Een andere rode draad is de ongelooflijk eenzijdige Amerikaanse weergave van de Vietnamoorlog. Dit komt vooral scherp tot uiting wanneer de ik-figuur een baan als adviseur krijgt aangeboden bij de totstandkoming van The Hamlet, een film waarin een eigenzinnige, op Coppola geïnspireerde regisseur zijn visie op de oorlog geeft. De film wordt geschoten in de Filipijnen, een bijna overbodige knipoog naar Apocalypse Now.
De sympathisant is een belangrijk boek, omdat het een complex en fascinerend, door inzicht in de VS verrijkt Vietnamees perspectief toevoegt aan de talrijke Amerikaanse verbeeldingen van dat beruchte conflict in Zuidoost-Azië.
*****
Uit het Engels vertaald door Paul Bruijn en Jetty Huisman. Marmer, 430 p., € 22,95.
L. Torn
Debuutroman van de in Vietnam geboren Viet Thanh Nguyen (1971), bekroond met de Pulitzer Prize 2016. Een Vietnamese kapitein, die tijdens de Vietnamoorlog meevocht met het Amerikaanse leger, schrijft in een lange bekentenis hoe hij al die tijd heeft gespioneerd voor het regime van Noord-Vietnam. Als zoon van een Franse vader en een Vietnamese moeder groeit hij op met een dubbele identiteit. Hij krijgt de kans te gaan studeren aan een Amerikaanse universiteit, maar dat vergroot zijn identiteitsconflict. Terug in Vietnam sluit hij zich aan bij de communistische rebellen. Die zien in hem de perfecte spion die kan infiltreren in het leger van Zuid-Vietnam. Om zijn dekmantel te behouden wordt de kapitein gedwongen juist die mensen te doden die hem lief zijn. Hij wordt een man met twee gezichten. Na de val van Saigon in 1975 krijgt de kapitein de opdracht de plannen van de Zuid-Vietnamese legertop (in ballingschap in de VS) door te brieven aan het bewind in Vietnam. Een spannend verhaal bomvol bruisende metaforen waarin satire, romantiek en misdaad zijn geschud tot een literaire powercocktail.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.